Ο Ιταλός φιλόσοφος Ντομένικο Λοζούρντο θα είναι ένας από τους βασικούς ομιλητές στο Φεστιβάλ Resistance, που θα γίνει από 18 έως 20 Ιουνίου στη Γεωπονική Σχολή, στην Ιερά Οδό. Ο Λοζούρντο, 69 ετών, διδάσκει φιλοσοφία της ιστορίας, είναι πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Διαλεκτικής Φιλοσοφίας Societas Hegeliana και έχει γράψει πολλά βιβλία, μεταξύ των οποίων «Η γλώσσα της Αυτοκρατορίας. Λεξικό της αμερικανικής ιδεολογίας» που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Α/συνέχεια. Δύο κείμενα του Λοζούρντο έχουν δημοσιευτεί παλαιότερα στο περιοδικό «Ουτοπία».
Στην εισαγωγή του στο βιβλίο, ο καθηγητής πολιτικών επιστημών Σπύρος Μαρκέτος γράφει «Στο λεξικό της αμερικανικής ιδεολογίας ο Ντομένικο Λοζούρντο πριγράφει μια κόλαση, και η κόλαση αυτή, φτιαγμένη από τον καπιταλισμό, είναι ο κόσμος που μέσα του ζούμε χωρίς να τον θέλουμε. Αλλά ας το τονίσουμε εδώ ευθύς εξαρχής, ο κόσμος μας δεν είναι μόνο κόλαση· δεν φτιάχνεται μόνο από τις «αγορές» και τα τέρατα που μας κυβερνούν, αλλά και από εμάς, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ’ όσο ο κυρίαρχος λόγος θέλει να σκεφτόμαστε. Εκτός από τον καπιταλισμό υπάρχουν και οι αντιστάσεις σ’ αυτόν, που ολοένα μεγαλώνουν, κομμάτι των οποίων άλλωστε είναι και τούτο εδώ το βιβλίο.
Η κόλασή μας γίνεται λιγότερο κόλαση απλώς και μόνο με τον αγώνα μας να πάψει να είναι κόλαση, ένα αγώνα μαζικό και αδιάκοπο, αλλοτε συνειδητό και πολύ πιο συχνά ασύνειδο, εκατομμύρια καθημερινές μικρές ή μεγάλες μάχες μυριάδων αφανών ανθρώπων, που η αριστερά πρέπει πάντοτε ν’ αναδεικνύει με ξεχωριστή έμφαση… Στο παρόν βιβλίο δηλωμένος σκοπός του συγγραφέα είναι να υποβάλει σε κριτική έρευνα κάποιες βασικές κατηγορίες που επικαλείται η κυρίαρχη ιδεολογία: τρομοκρατία, φονταμενταλισμός, αντιαμερικανισμός, αντισημιτισμός, αντισιωνισμός, φιλοϊσλαμισμός, αντιδυτικό μίσος. Το ισχυρό σημείο του βιβλίου είναι η εξαντλητική τεκμηρίωση της συστημικής υποκρισίας μέσα από την οποία κατασκευάζεται ένας βάρβαρος «άλλος» και συνάμα παρασιωπούνται οι δυσάρεστες «Δυτικές» πρακτικές.»
Ο ιμπεριαλισμός ως ο κύριος εχθρός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Toυ Ντομένικο Λοζούρντο
Για να αντιληφθούμε κάτι τέτοιο, δεν υπάρχει λόγος να ανατρέξουμε στον Μαρξ ή τον Λένιν. Θέλω εδώ να ξεκινήσω από το λόγο που εκφώνησε στις 6/1/1941 ο Φράνκλιν Ντελάνο Ρούσβελτ. Στο κάλεσμά του να μην ξεχνάμε ποτέ την «ανωτερότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», δίπλα από τις παραδοσιακές ελευθερίες της φιλελεύθερης παράδοσης (ελευθερία λόγου και έκφρασης καθώς και θρησκείας), ο αμερικανός πρόεδρος διατυπώνει επίσης την «ελευθερία (απαλλαγή) από την ένδεια» (freedom from want) και την «ελευθερία (απαλλαγή) από το φόβο» (freedom from fear).Ας επικεντρωθούμε αρχικά σε αυτές τις δύο τελευταίες ελευθερίες.
Ε, λοιπόν, όχι μόνο ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού των ΗΠΑ στερείται ακόμα και την ιατρική περίθαλψη, αλλά οι διοικήσεις που έχουν περάσει τον τελευταίο καιρό από την Ουάσινγκτον απασχολούνται με ένα είδος πλανητικής σταυροφορίας για την κατάργηση του κοινωνικού κράτους ακόμα και σε εκείνες τις χώρες όπου αυτό είναι ακόμα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, παρόν.
Ο Φ. Ν. Ρούσβελτ, αντιθέτως, τη στιγμή που θεωρητικοποιούσε την «ελευθερία από το φόβο», έβαζε στο στόχαστρο τη ναζιστική Γερμανία, που απειλούσε να εισβάλλει στις γειτονικές χώρες. Σήμερα, είναι πρώτα από όλους οι ΗΠΑ που σπέρνουν σε κάθε γωνία του κόσμου το φόβο και το άγχος από τους βομβαρδισμούς, τις μαζικής κλίμακας καταστροφές και ακόμα και το πυρηνικό ολοκαύτωμα. Έχοντας σκοπό να αρχίσει να υλοποιεί την «ελευθερία από το φόβο», και ευρισκόμενος σε έμμεση πολεμική με το 3ο Ράιχ, ο Φ.Ν. Ρούσβελτ έκανε λόγο για «μείωση» των εξοπλισμών.
Σήμερα, οι ΗΠΑ από μόνες τους δαπανούν σε εξοπλισμούς όσο και ο υπόλοιπος κόσμος συνολικά. Δηλαδή, όσον αφορά αυτά τα βασικά «ανθρώπινα δικαιώματα», που είναι η «ελευθερία από την ένδεια» και η «ελευθερία από το φόβο», ο κύριος εχθρός είναι ακριβώς η χώρα που επαίρεται ως ο αμετάκλητος κριτής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Υποκρισία και αστική βαρβαρότητα
Ακόμα και αν επικεντρωθούμε στα κλασικά δικαιώματα της φιλελεύθερης παράδοσης, το αποτέλεσμα δεν είναι πολύ διαφορετικό. Ποιος, την άνοιξη του 1999, είχε δολοφονήσει, βομβαρδίζοντας από αέρος, τους δημοσιογράφους της γιουγκοσλαβικής τηλεόρασης που κρίθηκαν ένοχοι επειδή δεν ασπάζονταν την άποψη της ηγεσίας και των ιδεολόγων του ΝΑΤΟ και επέμεναν να καταδικάζουν την επίθεση που δέχτηκε η χώρα τους; Και πόσοι είναι οι δημοσιογράφοι που «τυχαία» σκοτώθηκαν από τα πυρά των δυνάμεων κατοχής στο Ιράκ ή την Παλαιστίνη; Απολαμβάνουν τα «καθολικά δικαιώματα λόγου και συνεταιρίζεσθαι» οι κάτοικοι της Γάζας που, αφότου ψήφισαν υπέρ της Χαμάς σε ελεύθερες εκλογές, βρέθηκαν καταδικασμένοι πρώτα από τον οικονομικό στραγγαλισμό και τον αποκλεισμό και έπειτα από τους άγριους βομβαρδισμούς και την εισβολή; Και απολαμβάνουν αυτά τα δικαιώματα οι κρατούμενοι του Αμπού Γκράιμπ και του Γκουαντανάμο; Και τι κράτος δικαίου υπάρχει για τους δολοφονημένους από «εξωδικαστικές εκτελέσεις» ή ευρείες «παράπλευρες απώλειες» που βασικά αποφασίστηκαν από την κυβέρνηση της Ουάσινγκτον στη συνορεύουσα με το Αφγανιστάν περιοχή του Πακιστάν, ή από τη στηριζόμενη από την Ουάσινγκτον κυβέρνηση του Τελ Αβίβ στην Παλαιστίνη; Τέλος: οι άραβες και οι μουσουλμάνοι που στις ΗΠΑ τολμούν να συμμετέχουν σε μια συλλογή υπογραφών υπέρ του πληθυσμού της Γάζας και της Χαμάς κινδυνεύουν να διωχθούν ποινικά και να καταδικαστούν ως «τρομοκράτες». Ή, όπως λέει ο Μαρξ, «η βαθιά υποκρισία και η έμφυτη βαρβαρότητα του αστικού πολιτισμού απλώνεται μπροστά στα μάτια μας απροκάλυπτα, όταν από τις μεγάλες μητροπόλεις, όπου παίρνουν μορφές αντίστοιχες, στρέψουμε το βλέμμα στις αποικίες», ή στους πληθυσμούς με καταγωγή από αποικίες οι οποίοι έχουν εγκατασταθεί στις ίδιες τις μητροπόλεις. Εν προκειμένω, η «υποκρισία» και η αστική «βαρβαρότητα» «κυκλοφορούν σε όλη τους τη γύμνια». Όπως δείχνει η τύχη που επιφυλάχτηκε στη Γάζα.
Αυτό δεν σημαίνει άρνηση ότι αντίστοιχα προβλήματα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα υπάρχουν και στις χώρες και τους λαούς που προχωρούν στην αντιαποικιακή και αντιιμπεριαλιστική επανάσταση και στις χώρες ακόμα εκείνες που μιλούν για σοσιαλισμό.
Ωστόσο, αρκεί κανείς να διαβάσει συγγραφείς όπως τον Μάντισον ή τον Χάμιλτον, για να μάθει ότι το κράτος δικαίου δεν μπορεί να ανθήσει όπου είναι παρούσα η απειλή της εθνικής ασφάλειας. Το να φωνάζει κανείς για το σκάνδαλο της απουσίας δημοκρατίας στις χώρες που υφίστανται πολιορκία, λιγότερο ή περισσότερο πιεστική, σε διπλωματικό, οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο είναι έκφραση τρέλας ή κυνικού «πολιτικού ρεαλισμού». Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει πραγματική δημοκρατία χωρίς δημοκρατία στις διεθνείς σχέσεις, και ο κύριος εχθρός της δημοκρατίας στις διεθνείς σχέσεις αποτελείται από μια χώρα, που, σύμφωνα με τα λόγια του Κλίντον, όπως και των Μπους, πατέρα και γιού, και τόσων άλλων προέδρων, καμώνεται την επίλεκτη από το Θεό χώρα για την καθοδήγηση και αιώνια κυριαρχία του κόσμου. Είναι αυτό που προσπάθησα να εξηγήσω στο βιβλίο μου «Η γλώσσα της Αυτοκρατορίας. Λεξικό της αμερικανικής ιδεολογίας».
Ακόμα και ο σημερινός «ιμπεριαλισμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», όπως σωστά έχει χαρακτηριστεί, δεν είναι τίποτα το εντελώς νέο. Τη στιγμή που, έπειτα από μια ηρωική επανάσταση στις αρχές του 20ού αιώνα, η Κούβα αποκτά την ανεξαρτησία της από την Ισπανία, η Ουάσινγκτον υποχρεώνει την τυπικά ανεξάρτητη χώρα να εισάγει στο Σύνταγμά της τη λεγόμενη τροποποίηση Πλαττ, βάσει της οποίας αναγνωρίζεται στις ΗΠΑ το δικαίωμα στρατιωτικής επέμβασης στο νησί, κάθε φορά που αυτές θεωρούν ότι απειλείται στο νησί η απρόσκοπτη απόλαυση της ιδιοκτησίας και της ελευθερίας. Είναι ωσάν οι φιλοδοξούντες σήμερα να γίνουν κυρίαρχοι του κόσμου απαιτούσαν να ισχύει αυτή η τροποποίηση Πλαττ σε παγκόσμια κλίμακα!
Είναι αυτός ο «ιμπεριαλισμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» που καθιστά αδύναμη την Αριστερά στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες.
