του Ιάσονα Κωστόπουλου
Εδώ και αρκετούς μήνες σχολεία και πανεπιστήμια παραμένουν κλειστά ή υπολειτουργούν, με αποτελέσματα που μένει να φανούν σε βάθος χρόνου. Θα περίμενε λοιπόν κανείς το Υπ. Παιδείας να καταστρώσει ένα σχέδιο για να καλυφθεί το χαμένο έδαφος. Αντ’ αυτού, τίθεται προς ψήφιση το νέο νομοσχέδιο για την Παιδεία. Σαν τον κλέφτη και εν μέσω λοκντάουν, με απαγόρευση κυκλοφορίας και εγκλήσεις απέναντι σε όποιον διαμαρτύρεται -ότι θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία- προχωρά σε μια σειρά σημαντικές αλλαγές.
Για μια ακόμη φορά επιστρατεύεται το ίδιο ποίημα: Εκσυγχρονισμός της χώρας αλλά και τέλος σε ένα ζήτημα που έχει χρονίσει. Χωρίς βέβαια καμία σοβαρή μελέτη. Δεν είναι άλλωστε μυστικό ότι η Παιδεία αποτελεί για το πολιτικό σύστημα κατεξοχήν πεδίο άσκησης πολιτικής για τη «βιτρίνα», με τρόπο που επισφραγίζει τον ιδεολογικο-πολιτικό χρωματισμό της κάθε κυβέρνησης. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο συνεισφέρει και αυτό στη χρόνια υποβάθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αποτελεί όμως και τομή στην καταστρατήγηση της δημοκρατίας και της ελευθερίας στα πανεπιστήμια. Ας αναλύσουμε τις βασικές πτυχές του:
Μείωση εισακτέων αλλά και τμημάτων
Αναφορικά με τον τρόπο εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση θα τεθεί σε ισχύ από φέτος (λες και δεν έφταναν στους υποψηφίους/ες οι δυσκολίες που ήδη αντιμετωπίζουν από πέρσι) η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ). Η ΕΒΕ θα διαμορφώνεται σύμφωνα με το μέσο όρο των συνολικών επιδόσεων των μαθητών/τριων κάθε πεδίου (συνήθως άνω του 10). Έπειτα τα ιδρύματα θα ορίζουν αρχικά έναν συντελεστή επί του Μ.Ο (0,8-1,2%) αλλά και συντελεστή ειδικής βαρύτητας για συγκεκριμένα μαθήματα. Ο συγκεκριμένος τρόπος υπολογισμού των βάσεων υπολογίζεται ότι θα αποτελέσει φραγμό για το 30% περίπου των υποψηφίων. Βέβαια, η κ. Κεραμέως μας ενημέρωσε ότι δεν τελειώνουν τις σχολές τους ούτως ή άλλως –αφού δεν έχουν τα προσόντα– και καλό είναι να μην τους κοροϊδεύουμε…
Εν συνεχεία, η δήλωση μηχανογραφικών θα γίνεται σε δυο φάσεις. Στην πρώτη οι υποψήφιοι/ες θα δηλώνουν τις σχολές που είναι «ψηλά» στις προτιμήσεις τους και ανάλογα με τις διαθέσιμες θέσεις και την κατάταξη τους θα περνούν ή όχι. Έπειτα όσοι δεν κατάφεραν να περάσουν θα έχουν δικαίωμα να δηλώσουν όσες σχολές έχουν ακόμα θέσεις και τους ενδιαφέρουν. Σε συνδυασμό με την ΕΒΕ, ο συγκεκριμένος τρόπος εισαγωγής, όχι μόνο θα μειώσει τους εισακτέους/ες αλλά θα αποτελέσει και αιτία για την ανισοκατανομή τους. Αποτέλεσμα θα είναι ο στραγγαλισμός των περιφερειακών ιδρυμάτων που υπολογίζεται πως μπορεί να έχουν «απώλειες» έως και 80%. Βέβαια, και πάλι η κ. Κεραμέως δεν παρέλειψε να μας ενημερώσει πως είναι απαραίτητο να υπάρξει μείωση των «πλεοναζουσών» σχολών. Σε αυτό το σημείο πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι δε μιλάμε για κλείσιμο ή συγχώνευση τμημάτων με ακαδημαϊκού τύπου κριτήρια αλλά με καθαρά οικονομικούς όρους, εξ ου και προδιαγράφεται πως σχεδόν το σύνολο των περιφερειακών ιδρυμάτων θα αντιμετωπίσει προβλήματα.
Πειθαρχικό και «αιώνιοι»
Σε ό,τι αφορά τη φοίτηση στην ανώτατη εκπαίδευση, τίθεται για μια ακόμη φορά το ζήτημα των «αιωνίων» και με βάση αυτό μπαίνει όριο φοίτησης το ν+2 (ή ν+3 ανάλογα με τη διάρκεια του προγράμματος σπουδών). Τόσο η επιχειρηματολογία όσο και το μέτρο καθεαυτό δεν αποτελούν πρωτοτυπία. Ωστόσο τίποτα από όσα λέγονται δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα αφού και σήμερα μετά από ν+2 έτη φοίτησης οι φοιτητές/τριες χάνουν όλα τα προνόμια τους και άρα δεν αποτελούν οικονομικό βάρος για τον προϋπολογισμό των ιδρυμάτων.
Επιπλέον, θεσπίζεται μια σειρά διατάξεων για την πειθάρχηση των φοιτητών, με προεξέχουσα τη σύσταση Φοιτητικού Πειθαρχικού Συμβουλίου. Αυτό θα αποτελείται από μέλη των ιδρυμάτων και έναν «φοιτητή-μαϊντανό», ειδικά για τον οποίο ισχύει ότι ακόμη και αν απουσιάζει το σώμα θα συνεδριάζει κανονικά. Το συγκεκριμένο όργανο θα έχει φύση ανάλογη με αυτή ενός ποινικού δικαστηρίου αλλά πολλαπλάσια λειτουργία, καλώντας τους φοιτητές/τριες σε απολογία όπου δικαιούνται έως και συνήγορο (!), διεξάγοντας έρευνες και κάνοντας ανακρίσεις. Σε ό,τι αφορά τις ποινές, θα κυμαίνονται από τον αποκλεισμό από εξεταστικές μέχρι και την οριστική διαγραφή. Όσο δε για τα παραπτώματα; Κυμαίνονται από τη χρήση χώρων χωρίς να έχει επιδοθεί ανάλογη άδεια μέχρι την παρακώλυση οποιασδήποτε διαδικασίας. Με λίγα λόγια σκιαγραφείται το σύνολο της πανεπιστημιακής ζωής εκτός από την ίδια τη διδασκαλία, σαν τα φροντιστήρια ένα πράγμα. Μάλιστα όπως αναφέρει και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους η διαδικασία των διαγραφών αλλά και των χρηματικών ποινών θα αποτελεί πηγή εσόδων για τα ιδρύματα!
«Ασφάλεια» και αστυνόμευση
Για τις περιπτώσεις δε όπου δεν είναι αρκετή η πειθαρχική δίωξη των συμμετεχόντων, συνεπικουρικά προβλέπεται η εγκατάσταση μηχανισμών για τον έλεγχο τόσο της εισόδου στα ιδρύματα, όσο βέβαια και για την παρακολούθηση όλων των χώρων (πλην των αιθουσών κατά την παράδοση μαθημάτων). Το εν λόγω υλικό θα παρακολουθείται από ειδική ομάδα που θα αποτελείται είτε από μέλη του ιδρύματος είτε αν δεν επαρκούν από ιδιώτες, σε συνεργασία με πραγματογνώμονες της ΕΛ.ΑΣ. Μάλιστα, σχετικά με την συγκεκριμένη ρύθμιση έχει ήδη επισημανθεί από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων πως υπάρχουν νομικά κενά καθώς δεν καθορίζονται ο σκοπός, η χρήση και οι όροι πρόσβασης στο συγκεκριμένο υλικό.
Τέλος προβλέπεται και η σύσταση νέου αστυνομικού σώματος με σκοπό την αστυνόμευση των ιδρυμάτων. Το εν λόγω σώμα χρεώνεται με την περιπόληση των ιδρυμάτων, την αποτροπή τέλεσης αδικημάτων και την παρακολούθηση των κλειστών κυκλωμάτων που θα εγκατασταθούν. Το συγκεκριμένο σώμα δε θα λογοδοτεί στα ιδρύματα, αλλά κατευθείαν στα δυο Υπουργεία, ενώ η διοίκηση των ιδρυμάτων υποχρεούται να διευκολύνει το έργο του με κάθε τρόπο.
Διάλυση της ανώτατης εκπαίδευσης
Καταλήγοντας, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο επιχειρεί να σαρώσει συνολικά το θεσμό της ανώτατης εκπαίδευσης. Μέσα από τη μείωση των εισακτέων και των τμημάτων, υποβαθμίζεται περαιτέρω η δημόσια παιδεία, ενώ τα πολλαπλά μηχανογραφικά ανοίγουν χώρο στα διάφορα κολλέγια. Παράλληλα η κυβέρνηση επιχειρεί να διαλύσει το πανεπιστήμιο ως δημόσιο και κοινωνικό χώρο μέσα από ένα πλέγμα διατάξεων και ενεργειών. Έτσι, σε μια περίοδο που αυτή ακριβώς η πλευρά της εκπαίδευσης ασθενεί λόγω του λοκντάουν, βάζει στα ιδρύματα αστυνομικούς. Πριν καν μπουν οι φοιτητές/τριες διαμορφώνει ένα ναρκοθετημένο πλαίσιο τρομοκρατίας και διώξεων όπου απαγορεύεται οτιδήποτε είναι εκτός της «στενά» εκπαιδευτικής διαδικασίας. Στέλνει έτσι ένα διπλό μήνυμα. Αφενός ότι η ανώτατη εκπαίδευση της χώρας αστυνομεύεται, πράγμα που δεν αφορά μόνο τους φοιτητές/τριες αλλά τον ίδιο το θεσμό και την φύση του. Αφετέρου, στοχοποιεί τα δημόσια ιδρύματα ως εκκολαπτήριο παραβατικότητας και τους φοιτητές/τριες ως εγκληματίες, ενώ για μια ακόμη φορά οι αγώνες και η αντίσταση βαφτίζονται ως η επάρατη νόσος της χώρας.
Είναι ενδεικτική της νοοτροπίας και των διαθέσεων, η αναφορά για στέρηση χρηματοδότησης σε περίπτωση μη συμμόρφωσης οποιουδήποτε ιδρύματος. Αλλά και ο ρόλος που επιφυλάσσεται για τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, τα οποία καλούνται ή μάλλον υποχρεώνονται αντί για δάσκαλοι/ες να γίνουν ανακριτές και δικαστές. Η κυβέρνηση δε νοιάζεται καθόλου όχι μόνο για το ακαδημαϊκό περιβάλλον αλλά συνολικά για την ανώτατη εκπαίδευση. Σε αυτό το σημείο το σχέδιο παραμένει απλό. Ό,τι μπορεί να πουληθεί είναι προς πώληση, ό,τι όχι θα συρρικνωθεί στο απολύτως απαραίτητο. Στο μυαλό τους, οι «ιθαγενείς» μπορούν να αρκεστούν σε διαλυμένα πανεπιστήμια και κολλέγια Γ’ κατηγορίας. Εκτός ίσως από μεμονωμένα ιδρύματα που θα μπορούν να αποτελέσουν τα «κοσμήματα» του νέου πανεπιστημίου, αφού πρώτα θα έχουν αποστειρωθεί και αποτραβηχτεί από κάθε κοινωνική διαδικασία και αγωνία. Για όποιον δεν τα καταφέρει ή δεν χωράει σε αυτό, έχει και έξω πανεπιστήμια για να φοιτήσει ή να διδάξει, άλλωστε και οι ίδιοι εκεί σπούδασαν.
