Νίκος Ψυρούκης (1926-2003): Ο ανοιχτός φάκελος της Κύπρου. Ανθολόγος ο Λουκάς Αξελός
Με την τουρκική στρατιωτική επιδρομή – εισβολή στην Κύπρο (Αττίλας Ι και Αττίλας II) η Μεγαλόνησος άλλαξε όψη. Το 37% του εδάφους της κατακτήθηκε (το πλουσιότερο κομμάτι της). Το 1% του εδάφους της εξακολούθησε να είναι κυρίαρχο βρετανικό έδαφος. Περίπου 200.000 Έλληνες Κύπριοι κατέφυγαν στα μη κατεχόμενα εδάφη, ενώ 40.000 Τούρκοι Κύπριοι μεταφέρθηκαν στο κατεχόμενο βόρειο τμήμα. Στο μη κατεχόμενο τμήμα έμειναν περίπου 100 Τούρκοι Κύπριοι και στο κατεχόμενο διατηρήθηκαν περίπου 2.000 Έλληνες Κύπριοι (στην Καρπασία). Από την αρχή ήταν ολοφάνερο πως το κατεχόμενο έδαφος πήγαινε να τουρκοποιηθεί. Για ό,τι αφορά τους εισβολείς, όπως έγραφε τότε ο Τύπος, «προφανής επιδίωξή τους είναι η διαφοροποίηση του πληθυσμού του βορείου τμήματος της Κύπρου που επιθυμούν ν’ αποτελέσει την τουρκική ζώνη». Γρήγορα άρχισαν να φθάνουν στη βόρεια Κύπρο και οι Τούρκοι έποικοι (από τη νοτιοανατολική Μικρά Ασία). Τον Φεβρουάριο του 1975 ο Ντενκτάς ανακήρυξε την κατεχόμενη βόρεια Κύπρο σε «Τουρκοκυπριακό Ομόσπονδο Κράτος», προκήρυξε γενικές προεδρικές εκλογές και εκλογές για ανάδειξη τουρκοκυπριακής Βουλής. Η τουρκοποίηση του Βορρά ήταν πια γεγονός.
Με ποιο τρόπο αντέδρασε η επίσημη Ελλάδα και η επίσημη Κύπρος; Οι Κύπριοι πολιτικοί ηγέτες στην αρχή, φραστικά, ήταν τολμηρότατοι και «απειλητικοί». Ο τοτινός προσωρινός πρόεδρος της Κύπρου Γ. Κληρίδης δήλωνε πως «ο ανταρτοπόλεμος στα κατεχόμενα εδάφη δεν πρόκειται να αποκλεισθεί» και ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ Λυσσαρίδης διακήρυττε ότι ο απελευθερωτικός πόλεμος άρχισε κι ότι «θα γίνει κάθε κορφοβούνι κάστρο και κάθε λαγκάδι ηφαίστειο». Η ελληνική κυβέρνηση έβγαλε την Ελλάδα από το στρατιωτικό σκέλος του NATO κ.λπ. κ.λπ. Μα δεν είχε κάνει το κυριότερο: να διακόψει τις συμμαχικές και διπλωματικές σχέσεις με τον εισβολέα και δήμιο: την Τουρκία!
Το γεγονός αυτό, και μονάχα αυτό, είναι αρκετό για να μας φανερώσει ποια ήταν η πικρή αλήθεια, η χαλεπή πραγματικότητα. Το εθνικό κίνημα είχε πέσει σε βαθιά ύφεση (έργο της χουντοκρατίας, μα και της πολιτικής της Λευκωσίας στα χρόνια 1967-1974). Τις τραγικές, ακόμα, στιγμές που η Κύπρος γνώριζε όλη τη βαρβαρότητα του Τούρκου εισβολέα, στην Ελλάδα, μέσα στο λαό, κυριάρχησαν τα γιορτολόγια για την επιστροφή του κοινοβουλευτισμού.
Οι εργάτες και οι άλλοι εργαζόμενοι στέκονταν παθητικοί παράγοντες. Και μάλιστα σε μια εποχή που η αντιδραστική Τουρκία δραστηριοποιούνταν περισσότερο στο ρόλο της του δήμιου, του χωροφύλακα του ελληνικού εθνικού κινήματος. Ανοιχτά πια διεκδικούσε και την τουρκοποίηση του Αιγαίου (μιας περιοχής όπου ζουν οι περισσότεροι Έλληνες)! Αυτή είναι η φαρμακερή αλήθεια.
Ο ελληνικός καπιταλισμός, στο σύνολό του, μέσα και έξω από την Ελλάδα, και οι πολιτικοί φορείς του, χωρίς να δέχονται καμιά πίεση από το εθνικό κίνημα, δεν μπορούσαν παρά να συμπεριφερθούν με γνώμονα τις δυνατότητές τους (και τις διαθέσεις τους), μα και με κριτήριο να αποφευχθεί η αναζωογόνηση του εθνικού κινήματος. Ο πολιτικός κόσμος, στην Ελλάδα και στην Κύπρο, διαλαλούσε ότι δεν θα αποδεχτεί «τετελεσμένα γεγονότα» στην Κύπρο. Ο Μακάριος δήλωνε: «Δεν θα δεχθώ ποτέ ομοσπονδία βασισμένη στο γεωγραφικό διαχωρισμό». Η Αθήνα διαβεβαίωνε πως θα υπερασπιστεί την Κύπρο και το Αιγαίο από την τουρκική επιβολή.
Γι’ αυτό αποτελεί τραγικό λάθος να ταυτίζεται η επίσημη Ελλάδα και η επίσημη Κύπρος με το εθνικό κίνημα, με την εθνική πολιτική. Γιατί για να υπάρξει σήμερα ελληνικό εθνικό κίνημα δεν μπορεί παρά να αποτελεί ολοκλήρωση του ελληνικού εργατικού πολιτικού κινήματος. Η αναζωογόνηση του εθνικού κινήματος του ελληνικού λαού περνάει μέσα από τις εξελικτικές διαδικασίες της αναζωπύρωσης του ελληνικού πολιτικού επαναστατικού εργατικού κινήματος. Και τα δυο αποτελούν πια ταυτότητα.
Με ποιο τρόπο αντέδρασε η επίσημη Ελλάδα και η επίσημη Κύπρος; Οι Κύπριοι πολιτικοί ηγέτες στην αρχή, φραστικά, ήταν τολμηρότατοι και «απειλητικοί». Ο τοτινός προσωρινός πρόεδρος της Κύπρου Γ. Κληρίδης δήλωνε πως «ο ανταρτοπόλεμος στα κατεχόμενα εδάφη δεν πρόκειται να αποκλεισθεί» και ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ Λυσσαρίδης διακήρυττε ότι ο απελευθερωτικός πόλεμος άρχισε κι ότι «θα γίνει κάθε κορφοβούνι κάστρο και κάθε λαγκάδι ηφαίστειο». Η ελληνική κυβέρνηση έβγαλε την Ελλάδα από το στρατιωτικό σκέλος του NATO κ.λπ. κ.λπ. Μα δεν είχε κάνει το κυριότερο: να διακόψει τις συμμαχικές και διπλωματικές σχέσεις με τον εισβολέα και δήμιο: την Τουρκία!
Το γεγονός αυτό, και μονάχα αυτό, είναι αρκετό για να μας φανερώσει ποια ήταν η πικρή αλήθεια, η χαλεπή πραγματικότητα. Το εθνικό κίνημα είχε πέσει σε βαθιά ύφεση (έργο της χουντοκρατίας, μα και της πολιτικής της Λευκωσίας στα χρόνια 1967-1974). Τις τραγικές, ακόμα, στιγμές που η Κύπρος γνώριζε όλη τη βαρβαρότητα του Τούρκου εισβολέα, στην Ελλάδα, μέσα στο λαό, κυριάρχησαν τα γιορτολόγια για την επιστροφή του κοινοβουλευτισμού.
Οι εργάτες και οι άλλοι εργαζόμενοι στέκονταν παθητικοί παράγοντες. Και μάλιστα σε μια εποχή που η αντιδραστική Τουρκία δραστηριοποιούνταν περισσότερο στο ρόλο της του δήμιου, του χωροφύλακα του ελληνικού εθνικού κινήματος. Ανοιχτά πια διεκδικούσε και την τουρκοποίηση του Αιγαίου (μιας περιοχής όπου ζουν οι περισσότεροι Έλληνες)! Αυτή είναι η φαρμακερή αλήθεια.
Ο ελληνικός καπιταλισμός, στο σύνολό του, μέσα και έξω από την Ελλάδα, και οι πολιτικοί φορείς του, χωρίς να δέχονται καμιά πίεση από το εθνικό κίνημα, δεν μπορούσαν παρά να συμπεριφερθούν με γνώμονα τις δυνατότητές τους (και τις διαθέσεις τους), μα και με κριτήριο να αποφευχθεί η αναζωογόνηση του εθνικού κινήματος. Ο πολιτικός κόσμος, στην Ελλάδα και στην Κύπρο, διαλαλούσε ότι δεν θα αποδεχτεί «τετελεσμένα γεγονότα» στην Κύπρο. Ο Μακάριος δήλωνε: «Δεν θα δεχθώ ποτέ ομοσπονδία βασισμένη στο γεωγραφικό διαχωρισμό». Η Αθήνα διαβεβαίωνε πως θα υπερασπιστεί την Κύπρο και το Αιγαίο από την τουρκική επιβολή.
Γι’ αυτό αποτελεί τραγικό λάθος να ταυτίζεται η επίσημη Ελλάδα και η επίσημη Κύπρος με το εθνικό κίνημα, με την εθνική πολιτική. Γιατί για να υπάρξει σήμερα ελληνικό εθνικό κίνημα δεν μπορεί παρά να αποτελεί ολοκλήρωση του ελληνικού εργατικού πολιτικού κινήματος. Η αναζωογόνηση του εθνικού κινήματος του ελληνικού λαού περνάει μέσα από τις εξελικτικές διαδικασίες της αναζωπύρωσης του ελληνικού πολιτικού επαναστατικού εργατικού κινήματος. Και τα δυο αποτελούν πια ταυτότητα.
Νίκος Ψυρούκης, Κύπρος. Από την αυτοδιάθεση στην Κατοχή,
εκδ. «Αιγαίον-Κουκίδα», Λευκωσία 2005.
Σχόλια
