400.000 νέα κρούσματα καταγράφηκαν παγκοσμίως προχθές, και 6.500 θάνατοι. Στην Ευρώπη αντιστοιχούν πάνω από τα μισά νέα κρούσματα (219.000) και 1.800 θάνατοι. Όσο κι αν η αναλογία αυτή οφείλεται στην πραγματοποίηση περισσότερων τεστ στην Ευρώπη σε σχέση με φτωχότερες περιοχές του κόσμου, οι αριθμοί παραμένουν τρομακτικοί. Οι επίσημα καταγεγραμμένοι θάνατοι είναι 1.146.215 σε όλο τον κόσμο, εκ των οποίων 247.120 στην Ευρώπη. Η Ιρλανδία και η Ουαλία τέθηκαν πλέον σε πλήρη καραντίνα, ενώ μερική καραντίνα ή/και νυχτερινή απαγόρευση κυκλοφορίας έχει επιβληθεί σε Τσεχία, Σλοβακία, Γαλλία, Βέλγιο, Ιταλία, Ισπανία, τώρα και σε Ελλάδα.
Καθώς το δεύτερο κύμα καλπάζει νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν, χώρες, περιφέρειες και περιοχές όλου του κόσμου αναγκάζονται στη λήψη δραστικών μέτρων: τοπικά ή εθνικά λοκντάουν, απαγόρευση κυκλοφορίας και υποχρεωτικές μάσκες παντού. Τα μέτρα αυτά εν μέρει αποκαλύπτουν την αποτυχία του συνδυασμού υγεία / οικονομία που επιχειρήθηκε, τα καταστροφικά αποτελέσματα των αποπειρών εφαρμογής (κρυφά ή φανερά) της «ανοσίας αγέλης», και βέβαια της μη διάθεσης σημαντικών πόρων για το δημόσιο σύστημα υγείας, σε συνδυασμό και με την άρνηση ουσιαστικής βοήθειας στις χώρες του Νότου: για παράδειγμα στη Λατινική Αμερική, μια περιοχή που πλήττεται σκληρά από τον κορωνοϊό.
Ένα θανάσιμο πρόβλημα που ταλανίζει όλη την ανθρωπότητα, δηλαδή ένα διεθνές πρόβλημα, αντιμετωπίζεται με απίστευτη «συντεχνιακή» λογική από κάθε χώρα ξεχωριστά και σε ανταγωνισμό με τις υπόλοιπες (αυτό ισχύει για τις μεγάλες δυνάμεις), χωρίς καμία ουσιαστική συνεργασία σε επιστημονικό επίπεδο και χωρίς παροχή βοήθειας στις πλέον πληττόμενες και φτωχότερες χώρες.
Το επάρατο κράτος και οι ατελέσφορες ισορροπίες
Φυσικά η κατάσταση θα ήταν ακόμη χειρότερη αν δεν υπήρχε το «κράτος», που τόσο λοιδορήθηκε από τον νεοφιλελεύθερο «ιό» επί 30 χρόνια, για να αναλάβει το κύριο βάρος μέσω των έστω ξεχαρβαλωμένων δημόσιων συστημάτων υγείας, και να βρει ως «λύση» (μέχρι τώρα) τα επιδόματα ώστε να μην καταρρεύσει ολόκληρο το σύστημα. Τι ζημιά μπορεί να κάνει στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό και τον γιγαντισμό του, που άλλωστε είναι και η αχίλλειος πτέρνα του, ένας ιός!
Τα μέτρα που παίρνονται γενικά είναι άτολμα, πρόχειρα, χωρίς επεξεργασία των δεδομένων, χωρίς ενημέρωση των κοινωνιών… Προσπαθούν να συνδυάσουν και την υγεία και την οικονομική δραστηριότητα, με γνώμονα πάντα το κέρδος και την ιδιωτική οικονομία, μακριά από κάθε ιδέα σχεδιασμού. Γι’ αυτό όποια μέτρα παίρνονται αποδίδουν για λίγο, και μετά έχουμε πάλι φούντωμα της πανδημίας. Μια παλιά κινέζικη παροιμία λέει ότι «με μια κοντή κουβέρτα δεν μπορείς να σκεπάσεις και τα χέρια και το κεφάλι». Στην προκειμένη περίπτωση, οι κυβερνήσεις νοιάζονται περισσότερο για την οικονομία, και σε σχέση με αυτήν παίρνουν τα όποια μέτρα για την δημόσια υγεία, πάντα σε βάρος της τελευταίας.
Ένα θανάσιμο πρόβλημα που ταλανίζει όλη την ανθρωπότητα αντιμετωπίζεται με απίστευτη «συντεχνιακή» λογική από κάθε χώρα ξεχωριστά, και σε ανταγωνισμό με τις υπόλοιπες, χωρίς καμία ουσιαστική επιστημονική συνεργασία…
Έτσι όπως μας λένε, η λύση θα είναι το εμβόλιο. Μέχρι τότε «πειθαρχία» και «ατομική ευθύνη». Δεν είδαμε καμία κυβέρνηση να δεσμεύεται για ένα σημαντικό ποσό του προϋπολογισμού για τη δημόσια υγεία. Μάλλον περικοπές κάνουν, και μοιράζουν επιδόματα. Σε λίγο ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας θα ζει με κουπόνια… Ο ιός όμως έμμεσα γίνεται πρωταγωνιστής και της πολιτικής ζωής. Στις ΗΠΑ αυτός πρωταγωνιστεί στην προεκλογική καμπάνια, και ίσως κρίνει σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα. Όπως έχουμε τονίσει πολλές φορές, ο ιός θα σημαδέψει όλες τις πτυχές της κοινωνικής ζωής. Θα λέμε προ ιού και μετά τον ιό…
Τα μέτρα της κυβέρνησης και ο εκνευρισμός μέρους της κοινωνίας
Στην Ελλάδα οι δόσεις μέτρων, κάθε τόσο, δημιουργούν έναν δικαιολογημένο εκνευρισμό. Είναι μερικά, όχι πάντα αποτελεσματικά, πρόχειρα σχεδιασμένα και χωρίς ουσιαστική ενημέρωση των πολιτών. Ορισμένα μάλιστα ανακοινώνονται χωρίς προετοιμασία και συνολική έρευνα. Ακόμα περισσότερο, έχουν το χαρακτήρα της ξεπατικωτούρας μέτρων που παίρνονται αλλού. Γι’ αυτό και το κύρος των αρχών έχει μειωθεί.
Δημιουργούνται έτσι διάφορα ρεύματα κοινής γνώμης και συμπεριφοράς, που εκφράζουν σε γενικές γραμμές και διαφορετικές κοινωνικές, οικονομικές και ηλικιακές συνθήκες. Ένα τμήμα αποδέχεται τα μέτρα με λίγη γκρίνια και προσέχει, ενώ ακόμα δεν έχει πληγεί εισοδηματικά. Ένα άλλο, που θίγεται υπέρμετρα από τα μέτρα (μαγαζάτορες, εστίαση, κέντρα διασκέδασης κ.λπ.), δυσφορεί, και ορισμένοι φθάνουν σε ανορθολογικές και αντιδραστικές θέσεις. Οι άνεργοι, οι ευκαιριακά εργαζόμενοι, η αδήλωτη εργασία, οι εργαζόμενοι στον τουρισμό κ.λπ. «επιβιώνουν» με επιδόματα. Οι ηλικιωμένοι ζουν σε ένα διαρκή φόβο, ενώ οι νέοι, με μεγάλη άγνοια κινδύνου μέχρι τώρα, θυμώνουν που τους κόβεται κάθε κοινωνικότητα και διασκέδαση. Οι καλλιτέχνες πλήττονται σκληρά.
Άρα δεν είμαστε όλοι «ίσοι» απέναντι στον ιό, όπως σε όλα τα ζητήματα. Έχουμε όμως χρέος να προσέξουμε την κοινωνικότητα και τη συνοχή της κοινωνίας απέναντι στην πανδημία και τα μέτρα που παίρνονται. Οι πολίτες σε πολλές περιπτώσεις μπορούν να πιέσουν και να πετύχουν μέτρα περισσότερο αποτελεσματικά, και να αρνηθούν εργασίες χωρίς προστασία.
Γενικά δεν είμαστε ενάντια στα μέτρα. Μάλλον θα έπρεπε να παρθούν πολύ αυστηρότερα και πιο ουσιαστικά, με πραγματική μέριμνα για αυτούς που πλήττονται περισσότερο. Είμαστε όμως αντίθετοι με τη διαχείριση που κάνουν οι κυβερνήσεις –και η δική μας– βάζοντας την οικονομία πιο μπροστά από την υγεία. Αυτό που έγινε με το άνοιγμα στον τουρισμό δεν είναι κάτι που ξεχνιέται εύκολα, κι ας επικαλούνται οι Μητσοτάκης και Χαρδαλιάς την «ατομική ευθύνη»…
