ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στην Τάνια Χαϊκάλη
Το βασικό που θέλουν να κάνουν οι κυβερνήσεις και η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να κλείσουν τα περίπτερα. Αυτή τη θέση εκφράζει μιλώντας στον Δρόμο ο Δημήτρης Μουτάφης, που διατηρεί περίπτερο στη Θεσσαλονίκη. Τον συναντήσαμε και συζητήσαμε αναλυτικά για τις άδειες, για το περίπτερο ως στοιχείο συνοχής της γειτονιάς και για την πολιτική που αφανίζει τους περιπτερούχους. Κεντρική ιδέα; «Θα κάνουν αυτό που θέλει η Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή να κλείσουν και να ξηλώσουν τα περίπτερα για να κερδίζουν οι λίγοι, και αυτό το λένε εκσυγχρονισμό και άνοιγμα του επαγγέλματος».
Ποιο καθεστώς ισχύει τώρα για τις άδειες των περιπτέρων; Γιατί γίνεται όλη αυτή η συζήτηση στις μέρες μας;
Θα το πω καθαρά απ’ την αρχή, το βασικό που θέλουν είναι να κλείσουν τα περίπτερα. Στη χώρα μας δικαιούχοι περιπτέρων ήταν οι ανάπηροι και γενικά τα θύματα πολέμου, και οι άδειες μεταβιβάζονταν μετά θάνατον στους συγγενείς, δηλαδή στις χήρες και τις άγαμες θυγατέρες. Δεν είχε κανείς άλλος τη δυνατότητα να αποκτήσει άδεια. Μετά υπάρχουν οι ενοικιαστές, όπως εγώ, που δουλεύουμε τα περίπτερα. Τα τελευταία χρόνια, αφού πια δεν υπάρχουν δικαιούχοι κληρονόμοι, οι άδειες πέρασαν σταδιακά στη δικαιοδοσία των δήμων. Οι δήμοι δεν φαίνεται να έχουν διάθεση να ανανεώσουν τις άδειες και έχουν ως πολιτική το ξήλωμα των περιπτέρων, και άρα βήμα το βήμα την οριστική εξαφάνιση του επαγγέλματός μας. Αυτή είναι και η κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να φύγουν τα περίπτερα απ’ τους δρόμους και να κερδίζουν περισσότερα τα σούπερ μάρκετ και οι μεγάλες αλυσίδες με είδη περιπτέρου που ανοίγουν τα τελευταία χρόνια.
Για να σας δώσω ένα παράδειγμα να καταλάβετε. Στον Νομό Θεσσαλονίκης υπήρχαν, όταν μπήκα εγώ στο επάγγελμα, πάνω από 1.200 περίπτερα. Πριν λίγα χρόνια είχαν κλείσει τα μισά και τώρα είναι ζήτημα αν υπάρχουν το ένα τέταρτο, τα περισσότερα έχουν βάλει λουκέτο.
Πώς σας έχουν επηρεάσει οι μνημονιακές πολιτικές και η υπερφορολόγηση των τελευταίων χρόνων;
Η βασική αλλαγή που χτυπάει το εισόδημά μας είναι η φορολόγηση στα τσιγάρα, καθώς από εκεί βγαίνει ο μεγαλύτερος τζίρος. Μέχρι το 2009 απ’ τα τσιγάρα είχαμε κέρδος 7,5%, στη συνέχεια το κέρδος μειώθηκε στο 3% και 2%. Στα περίπτερα, δηλαδή στο λιανικό εμπόριο, φορτώθηκε όλο το βάρος της αύξησης του φόρου, και έμειναν ανέπαφοι όλοι οι μεσάζοντες. Αν υπολογίσεις τα έξοδα για την ασφάλιση, τη ΔΕΗ, τις άδειες για τα ψυγεία, καταλαβαίνεις ότι πλέον δύσκολα βγαίνει ο μήνας. Γι’ αυτό πολλοί το αφήνουν το επάγγελμα πια. Βάλε μαζί και την κούραση, να σηκώνεσαι στις 6 το πρωί να πηγαίνεις στο περίπτερο μέχρι αργά το βράδυ, κάθε μέρα στο περίπτερο. Δύσκολη δουλειά, ειδικά για εμάς που το δουλεύουμε μόνοι το περίπτερο, χωρίς υπαλλήλους.
Υπάρχει κάποιο σωματείο για να υπερασπιστείτε τα συμφέροντά σας;
Υπάρχει ο Σύλλογος Περιπτερούχων. Αλλά είναι σύλλογος-σφραγίδα, πολύ λίγοι περιπτεράδες συμμετέχουν. Οι ίδιοι άνθρωποι είναι τόσα χρόνια στα προεδρεία. Οι ίδιοι έχουν συμφέροντα απ’ τις σχέσεις που έχουν με τις εταιρίες που προμηθεύουν τσιγάρα. Χρησιμοποιούν τον σύλλογο για να είναι μετά υποψήφιοι στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Και όπως καταλαβαίνεις, δεν έχει γίνει κάτι για να σώσουμε τα περίπτερα. Στην Αθήνα το είχαν παλέψει, όταν έπεσε το ποσοστό κέρδους στα τσιγάρα, και διεκδίκησαν απ’ τους προμηθευτές, εδώ δεν έγινε τίποτα πέρα από λόγια.
Πώς θα μπορούσαν να σωθούν τα περίπτερα και να λειτουργήσουν βιώσιμα;
Τα περίπτερα συντηρούν το χαρακτήρα της γειτονιάς. Έχεις τον περιπτερά σου για να πάρεις τα τσιγάρα σου, να πάρεις την εφημερίδα σου, να πεις την καλημέρα σου και ό,τι άλλο θες. Σε μένα έρχονταν, γνωστοί και άγνωστοι, και βγάζανε τα εσώψυχά τους, περιπτεράς-εξομολογητής. Το περίπτερο κρατάει τη συνοχή σε μια γειτονιά, είναι ένα σημείο αναφοράς που δεν πρέπει να χαθεί.
Τώρα, για το πώς θα μπορούσαν να λειτουργήσουν τα περίπτερα. Κατ’ αρχήν να ερχόταν ο δήμος και να έβλεπε τι ανάγκες σε περίπτερα έχει η κάθε γειτονιά, να μην έχει περίπτερο κάθε 15 μέτρα που δεν βγάζει καθόλου κέρδος. Να κατασκεύαζε καινούργια και καλαίσθητα περίπτερα. Και να παραχωρούσε άδειες για ένα χρονικό διάστημα, με κοινωνικά κριτήρια για τους δικαιούχους, με ένα λογικό αντίτιμο, ώστε να κερδίζει και ο δήμος και οι περιπτερούχοι. Δεν λέω να προκηρύξει διαγωνισμό και να δημοπρατήσει τις άδειες, γιατί τότε εμείς οι μικροί ιδιώτες δεν θα είχαμε καμιά τύχη, θα έρχονταν 2-3 μεγάλες εταιρίες και θα αγόραζαν όλες τις άδειες.
Αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει βούληση. Ούτε απ’ τους δήμους. Ούτε απ’ τις κυβερνήσεις, τις παλιές και τις καινούργιες. Όλοι θα κάνουν αυτό που θέλει η Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή να κλείσουν και να ξηλώσουν τα περίπτερα για να κερδίζουν οι λίγοι, και αυτό το λένε εκσυγχρονισμό και άνοιγμα του επαγγέλματος.
