Στο επίπεδο των κοινωνικών συσχετισμών, οι δυνάμεις της αστικής ταξικής κυριαρχίας οδηγούνται να διαρρήξουν τις σχέσεις εκπροσώπησης που είχαν διαμορφώσει τις προηγούμενες δεκαετίες (σε τμήματα της μισθωτής εργασίας και των μικροαστικών τάξεων), στο βαθμό που τα μέτρα της ακραία νεοφιλελεύθερης πολιτικής του ΠΑΣΟΚ, η υποστηρικτική στάση της Ν.Δ. και οι εξαγγελίες της κυβέρνησης του μνημονιακού μονοκομματισμού (ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ.-ΛΑΟΣ) πλήττουν, παραφθείρουν και απορρυθμίζουν την οικονομική κατάσταση της ευρύτατης κοινωνικής πλειοψηφίας (πέραν της αστικής τάξης και των ανώτερων μερίδων των μικροαστικών τάξεων). Όλες οι κατηγορίες και στρώματα που βασίζονται στην εργασία (εργατοϋπάλληλοι, αυτοαπασχολούμενοι, δημόσιοι υπάλληλοι, συνταξιούχοι, νεολαία, άνεργοι, επιστημονική και τεχνική διανόηση) πολώνονται ευθέως προς το λαϊκό συνασπισμό των «από κάτω» και βρίσκονται ανοιχτά αντιμέτωπες με το κυρίαρχο αστικό μπλοκ των «από πάνω».
Στο πεδίο των πολιτικών αντιπροσωπεύσεων, η μετατόπιση του ΠΑΣΟΚ την τελευταία διετία στον άγριο νεοφιλελευθερισμό και η άμεση υπαγωγή του στα κελεύσματα της ελληνικής και των ευρωπαϊκών αστικών τάξεων, των διεθνών χρηματοπιστωτικών ελίτ, έχει οδηγήσει στην καταβαράθρωση της πολιτικής του επιρροής σχεδόν στο ένα τρίτο των εκλογικών του επιδόσεων του Οκτωβρίου 2009. Ταυτόχρονα, η μνημονιακή συμπαράταξη των αστικών δυνάμεων στο κυβερνητικό επίπεδο, η απογύμνωση της Ν.Δ. από το φύλλο συκής της «αντιμνημονιακής» στάσης (τη στιγμή που ψηφίζει ανοιχτά τη δανειακή σύμβαση, την αποκρατικοποίηση των κοινωφελών οργανισμών, τις νέες ρυθμίσεις για το καθεστώς λειτουργίας των ΑΕΙ, την εφεδρεία στο Δημόσιο κ.λπ.), την απομακρύνουν σοβαρά από οποιαδήποτε περίπτωση απόκτησης αυτοδύναμης κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Αλλά και η κυβερνητική συμμετοχή του ΛΑΟΣ το εμποδίζει από την άσκηση της φασίζουσας λαϊκιστικής πολιτικής που του εξασφάλιζε την είσπραξη μιας ορισμένης λαϊκής δυσαρέσκειας. Παράλληλα, οι δυνάμεις του αριστερού κινήματος καταγράφουν συνολικά σαφέστατες ανοδικές τάσεις, πράγμα που διαμορφώνει την άμεση πόλωση Αριστεράς-Δεξιάς (συντηρητικής δεξιάς της Ν.Δ., νεοδεξιάς του ΠΑΣΟΚ, ακροδεξιάς του ΛΑΟΣ), με πρωτοφανείς αποσταθεροποιητικές συνέπειες για το σύστημα της αστικής κυριαρχίας.
Αλλά και στο πλαίσιο των ζητημάτων που άπτονται της εθνικής και λαϊκής δημοκρατικής κυριαρχίας, αναδεικνύεται η πόλωση ανάμεσα στις λαϊκές δυνάμεις που υπεραμύνονται του «έθνους των εργαζομένων» και στις αστικές πολιτικές δυνάμεις που, προκειμένου να διατηρήσουν την ταξική τους κυριαρχία στη χώρα, προσφεύγουν εθελόδουλα στην αποδοχή της «εποπτείας» και της «οικονομικής κηδεμονίας». Γιατί ακριβώς η άσκηση της οικονομικής, δημοσιονομικής, φορολογικής, νομισματικής κ.λπ. πολιτικής αντιπροσωπεύει στη σημερινή εποχή την καρδιά, την πεμπτουσία της εθνικής ανεξαρτησίας-λαϊκής κυριαρχίας, πράγμα που η ιθύνουσα ελληνική ελίτ παραχωρεί στα όργανα των διεθνικών καπιταλιστικών οργανισμών και ολοκληρώσεων (Ε.Ε. και ΔΝΤ). Άλλωστε, η ελληνική αστική τάξη και τα συμμαχικά κοινωνικά της στρώματα, είναι αυτή που έχει προκαλέσει εδώ κι έναν αιώνα σοβαρά δεινά στην ελληνική κοινωνία: Αυτή με τη Μεγάλη Ιδέα προκάλεσε τη Μικρασιατική Καταστροφή, αυτή με την απελευθέρωση από τη ναζιστική κατοχή επέβαλε την εξουσία της με τη δύναμη των όπλων του βρετανικού εκστρατευτικού σώματος, αυτή έδεσε τη χώρα στο άρμα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού και του Βορειοατλαντικού Συμφώνου επί δεκαετίες, αυτή προκάλεσε την κυπριακή καταστροφή και τη διχοτόμηση του νησιού, αυτή σήμερα εκποιεί την άσκηση της οικονομικής πολιτικής και της δημόσιας περιουσίας. Και άλλωστε τι νόημα έχει η δημοκρατική και κοινοβουλευτική λειτουργία, όταν οι αιρετοί λαϊκοί εκπρόσωποι στερούνται ή αποποιούνται του δικαιώματος άσκησης της κοινωνικής, φορολογικής κ.λπ. πολιτικής και τα εκχωρούν στις δυνάμεις και τα όργανα του διεθνοποιημένου καπιταλισμού;
Οι ανάγκες αναπαραγωγής του κεφαλαίου στο επίκεντρο της συγκυρίας
Αυτές οι μορφές της ισχυρής πόλωσης έχουν προκληθεί από την άτεγκτη άσκηση της μνημονιακής πολιτικής, προκειμένου να εξυπηρετείται το χρηματοπιστωτικό σύστημα και να διαμορφώνονται μεσαιωνικοί όροι για το ξεπέρασμα της κρίσης προς όφελος των δυνάμεων του κεφαλαίου (με εξευτελιστικούς μισθούς, ελαχιστοποίηση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, υπερφορολόγηση της εργασίας κ.λπ.). Το βάθος της σημερινής κρίσης καπιταλιστικής υπερσυσσώρευσης είναι τέτοιο, που επιβάλλει την εφαρμογή της δρακόντειας μνημονιακής πολιτικής, μην έχοντας κανένα περιθώριο παρέκκλισης προς οποιαδήποτε, έστω και απόμακρη μορφή, κεϋνσιανισμού, που έχει αναγορευτεί σήμερα στον «κόκκινο εχθρό».
Η επιμονή του ΠΑΣΟΚ και όλου του αστικού πολιτικού προσωπικού της μνημονιακής συγκυβέρνησης δεν προέρχεται από κανενός είδους «ανικανότητα», ούτε από δαιμονολογικές αφετηρίες, αλλά επιβάλλεται ως μόνη λύση προκειμένου να διασωθούν οι όροι της αναπαραγωγής του κεφαλαίου. Η κοινωνική πόλωση, συνεπώς, προέρχεται από αυτές τις αναγκαιότητες του σύγχρονου καπιταλισμού να ξεπεράσει την οικονομική του κρίση. Η πόλωση στο πολιτικό πεδίο απορρέει από την απονομιμοποίηση των αστικών κομματικών δυνάμεων εξαιτίας της άσκησης της αντιδραστικής μνημονιακής πολιτικής. Η αποδοχή της επιβολής του καθεστώτος «εποπτείας» και «οικονομικής κηδεμονίας» και η εκχώρηση εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων προκύπτει από την ανάγκη διάσωσης της καπιταλιστικής κυριαρχίας στο συνολικό ευρωπαϊκό κοινοτικό πλαίσιο.
Επόμενο, άρα, είναι να αναδεικνύεται η αριστερή, εθνική, ταξική και δημοκρατική φυσιογνωμία στο σύγχρονο λαϊκό κίνημα που επιδιώκει την ανατροπή της κοινωνικής εξαθλίωσης, της αστικής πολιτικής κυριαρχίας, της αντιδημοκρατικής εκτροπής, της εθνικής εθελοδουλείας και κηδεμονίας. Τα τέσσερα αυτά χαρακτηριστικά προβάλλουν σήμερα αδιάσπαστα ενωμένα μεταξύ τους, σε βαθμό που το ένα να προϋποθέτει το άλλο και καθένα να συνεπάγεται το άλλο. Οι δυνατότητες του ελληνικού καπιταλισμού να διασφαλίζει κοινωνικές συμμαχίες σε μερίδες των υποτελών κοινωνικών τάξεων έχουν στερέψει, γιατί η κρίση επιβάλλει στη μνημονιακή πολιτική να σαρώνει τα όποια κίνητρα και πλεονεκτήματα παρέχονταν προηγούμενα, προκειμένου να εξασφαλίζεται η ευρεία λαϊκή συναίνεση.
Η επείγουσα ανάγκη ταχύτατης προώθησης όλων των αντιδραστικών μεταλλάξεων επιφέρει αναγκαστικά την πλήρη απορρύθμιση και περιθωριοποίηση των «ενδιάμεσων» πολιτικών εκπροσώπησης και ενσωμάτωσης όπως το ΠΑΣΟΚ, χωρίς ταυτόχρονα να δίνει κανένα προβάδισμα στις υπόλοιπες αστικές πολιτικές δυνάμεις. Η οικονομική πολιτική των διευθυντικών ευρωπαϊκών οργάνων και μηχανισμών επιβάλλουν απαρέγκλιτα τους όρους οικονομικής κηδεμονίας των πιο ισχυρών μερίδων του κεφαλαίου του ευρωπαϊκού βορρά σε βάρος του ευρωπαϊκού νότου. Η ανάγκη εφαρμογής όλων αυτών των αντιλαϊκών «αναδιαρθρώσεων» είναι εκείνη που ξορκίζει την κυρίαρχη λαϊκή ετυμηγορία και τοποθετεί τα ζητήματα της ευρωπαϊκής πολιτικής και του κοινού νομίσματος στο απυρόβλητο. Και ταυτόχρονα αυτές οι αριστερές, εθνικές και ταξικές διαστάσεις του σημερινού κινήματος, στο μέτρο που προάγονται στον κάθε ένα εθνικό κοινωνικό σχηματισμό που πλήττεται από τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία), διαμορφώνουν και τους όρους του αναγκαίου εργατικού διεθνιστικού συντονισμού στο νότιο-ευρωπαϊκό πλαίσιο.
* Ο Ανέστης Ταρπάγκος είναι μέλος του Πανελλαδικού Συντονιστικού του ΣΥΡΙΖΑ και του Συντονισμού Πρωτοβάθμιων Σωματείων.
