Παρακολουθώντας με μεγάλη θλίψη και ανάλογα συναισθήματα όλο το καλοκαίρι όσα περνά ο τόπος, μπαίνοντας στο φθινόπωρο και περιμένοντας τον χειμώνα, δεν είναι δυνατόν να μην σταθεί κανείς –με την απαιτούμενη σοβαρότητα– σε κρίσιμες «ατζέντες» και γεωπολιτικά ζητήματα που είναι σε πλήρη εξέλιξη, προωθούνται, συμβαίνουν και δημιουργούν μια εξαιρετικά επικίνδυνη περιδίνηση στην περιοχή μας. Ούτε είναι δυνατόν να θεωρηθεί το «υπαρξιακό ζήτημα της χώρας» μια καθαρά εσωτερική υπόθεση.
Πέρα από αυτό, ακόμα και όσα συμβαίνουν σε κλίμα ίσως θεατρικό-επιθεωρησιακό στον πολιτικό στίβο (με την εισβολή του Captain America κ. Κασσελάκη) δεν αποσυνδέονται καθόλου από τις γεωπολιτικές «ατζέντες» που τρέχουν. Αν και –σχεδόν όλα– τα κόμματα προεκλογικά θέλησαν να επιβάλουν «ύπνωση» για τα εθνικά και γεωπολιτικά θέματα (π.χ. δεν έγινε κανένας λόγος για εξωτερική πολιτική, Ουκρανία, ελληνοτουρκικά κ.λπ.), όλες οι εξελίξεις γύρω από αυτά δείχνουν ότι έχουν μια επείγουσα προτεραιότητα, γίνονται κινήσεις και γεγονότα, βρισκόμαστε μπροστά σε προαναγγελμένα τετελεσμένα, και τελικώς συρόμαστε σε μια συρρίκνωση της όποιας κυριαρχίας, υποχρεούμενοι σε «παράδοση».
Οι εικόνες από την κάπως μακρινή Αρμενία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ μοιάζουν σαν εικόνες από το μέλλον σε πολύ κοντινές μας περιοχές. Δείχνουν δράματα και καταστάσεις που πιθανά να ζήσουν τμήματα του ελληνισμού. Η ΝΑΤΟφροσύνη του πολιτικού συστήματος («σωστή πλευρά της ιστορίας», σχεδόν κήρυξη πολέμου στη Ρωσία και αποστολές οπλισμού στην Ουκρανία, συμμετοχή σε ΝΑΤΟϊκούς σχεδιασμούς στη Μαύρη Θάλασσα, μετατροπή της Αλεξανδρούπολης σε ορμητήριο για τους πολέμους των ΗΠΑ κ.ο.κ.) προβλήθηκαν και διαφημίστηκαν (κάποιοι, που δεν έπρεπε, το πίστεψαν) ως θωράκιση απέναντι στην Τουρκία, αφού γινόμαστε «χώρα πρώτης γραμμής για ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-Δύση». Εικόνα ψεύτικη, αίσθηση πλασματική-φανταστική. Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική.
Η αρμενική περίπτωση
Σε έναν κόσμο που αλλάζει εντυπωσιακά, από τη μια η Δύση βρίσκεται σε μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις της: μια κρίση δομική, γεωπολιτική, πολιτιστική και οικονομική, με έντονα σημάδια ενδορρήξεων στην ίδια την καρδιά του συστήματος (ο Τραμπ προηγείται κατά 10 μονάδες του Μπάιντεν, η Ευρώπη είναι διασπασμένη και διχασμένη, όπως δείχνει και ο πρόσφατος τσακωμός Ιταλίας-Γερμανίας για το μεταναστευτικό). Και από την άλλη δημιουργούνται νέες μεγάλες δυνάμεις και μπλοκ (Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Βραζιλία, BRICS+, Ισλαμικός κόσμος, Λατινική Αμερική), αλλάζοντας συσχετισμούς, ισορροπίες, εφοδιαστικές αλυσίδες και αλυσίδες κερδοφορίας, δημιουργώντας νέους τροπισμούς σε πολλές χώρες.
Σε αυτό λοιπόν το φόντο, μια εξέλιξη σαν αυτή της Αρμενίας και του Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν μπορεί να περνά απαρατήρητη. Γιατί; Επειδή συμβαίνει μέσα σε αυτήν την «αλλαγή» που περιγράφουμε, και πολλές δυνάμεις είναι εμπλεκόμενες στην εξέλιξη αυτή, ή προσδοκούν πολλά αποτελέσματα από αυτήν. Αλλά και επειδή δείχνει ότι υπάρχουν πολλά ενεργά επίκεντρα στη διεθνή σκακιέρα, στα οποία γίνονται και αποφασιστικές κινήσεις αλλαγής δεδομένων και συσχετισμών. Φαίνεται στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή, αλλά και στην περιοχή του Καυκάσου και γύρω από τη Ρωσία – όπως υπάρχει ένταση και στη Ν.Α. Ασία, όπου σε πολύ μικρές χώρες-νησιωτικά συμπλέγματα εγκαθίστανται βάσεις και συμφωνίες είτε με τις ΗΠΑ είτε με την Κίνα.
Γιατί έχει τόσο ενδιαφέρον η περίπτωση της Αρμενίας; Επειδή το Αζερμπαϊτζάν είναι ένας στενός σύμμαχος (σχεδόν παράρτημα της Τουρκίας), επειδή ο Ερντογάν έχει διακηρύξει ότι είναι «δύο κράτη αλλά ένα έθνος, τουρκικό», κι επειδή γίνεται μια μεγάλη εθνοκάθαρση ενός αρμενικού πληθυσμού 120.000 ανθρώπων που είχε καθεστώς αυτονομίας και τώρα ξεριζώνεται από τον τόπο του δια της βίας. Χαρακτηριστική η φωτογραφία των δύο ενόπλων των αζέρικων ειδικών δυνάμεων που συλλαμβάνουν τον πρώην διοικητή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπως και η απόφαση της τοπικής αυτόνομης κυβέρνησης ότι «αυτοδιαλύεται κάθε δομή που υπήρχε» (υπό την απειλή σαρωτικού πολέμου) και η έκκληση για εγγυήσεις ώστε να αποχωρήσουν χωρίς προβλήματα οι Αρμένιοι.
Ήδη 80.000 Αρμένιοι έχουν γίνει πρόσφυγες και πέρασαν τα σύνορα εγκαταλείποντας τον τόπο τους στον οποία ζούσαν για πάρα πολλούς αιώνες. Η εξέλιξη αυτή ευνοείται από τη Ρωσία –που τα έχει καλά με την Τουρκία– αλλά και από την Κίνα, που βλέπει νέες προοπτικές να οικοδομήσει τον «δρόμο του μεταξιού» περνώντας και μέσα από την περιοχή. Οι επιφυλάξεις του Ιράν δεν εμπόδισαν αυτές τις εξελίξεις. Η Αρμενία, χριστιανικό κράτος, στριμωγμένο από τα «δύο κράτη ενός έθνους», Τουρκία και Αζερμπαϊτζάν, κινδυνεύει με περαιτέρω διαμελισμό και δορυφοροποίηση.
Οι εικόνες από την κάπως μακρινή Αρμενία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ μοιάζουν σαν εικόνες από το μέλλον σε πολύ κοντινές μας περιοχές. Δείχνουν δράματα και καταστάσεις που πιθανά να ζήσουν τμήματα του ελληνισμού…
Πολιτική δια της ισχύος
Όμως υπάρχει ένα ζήτημα σοβαρό, πολύ σοβαρό, για μικρές χώρες και την ύπαρξή τους μέσα στις αλλαγές και τις περιδινήσεις που γίνονται. Πολλά λέγονται για «πολυμέρεια», για «κυριαρχία» και άλλα ηχηρά, αλλά πάντα αυτά κρίνονται δια της ισχύος, δια της γυμνής γεωπολιτικής και, συχνά, με στρατιωτική παρέμβαση. Δεν ξέρουμε πώς ακριβώς συναντώνται «γεωστρατηγικά τόξα» με λαούς, έθνη, χώρες, πληθυσμούς. Πώς αυτά προστατεύονται ή μπορούν να υπάρξουν, ελεύθερα και με κυριαρχία.
Και εδώ ερχόμαστε πιο κοντά στην περιοχή μας. Ο Ερντογάν, μια μέρα πριν συναντηθεί με τον κ. Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη στο «πενιχρό κατώι του», στο «Τουρκικό Σπίτι», είχε μιλήσει στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Εκεί είπε καθαρά τη θέση της επεκτατικής Τουρκίας για το Κυπριακό: Ξεχάστε κάθε σχέδιο, κάθε διαπραγμάτευση για μια λύση, στην Κύπρο υπάρχουν «δύο κράτη». Και μάλιστα κάλεσε να προχωρήσουν διάφορες χώρες στην αναγνώριση του ψευδοκράτους, «ΤΔΒΚ». Ο Έλληνας πρωθυπουργός πήγε με άνεση στο «ραντεβού» στην τουρκική βάση στη Νέα Υόρκη (με τα χέρια στην τσέπη, και κάθισε άνετα σταυροπόδι…), συζήτησαν για όλα τα ζητήματα σε πολύ καλό κλίμα – και δεν είπαν τίποτα για ένα ζήτημα κρίσιμο στις σχέσεις των δύο χωρών: το Κυπριακό. Στο κοινό ανακοινωθέν μιλούν για πολλά, αλλά τίποτα για αυτό. Ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν τόλμησε να ψελλίσει έστω κάτι για την Κύπρο στη συνάντηση. Φυσικά δεν τόλμησε να την αναβάλλει μετά από αυτές τις δηλώσεις του Ερντογάν. Ο οποίος τώρα κάνει λόγο με στόμφο, ότι στη «Συνάντηση Κορυφής στη Θεσσαλονίκη» θα γίνει ένα «άλμα» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Εδώ ακόμα δεν καταλάβαμε γιατί επελέγη η Θεσσαλονίκη ως τόπος της συνάντησης (και των πιθανών συμφωνιών). Ο Ερντογάν έχει κάνει λόγο –όχι πολύ παλιά– για «τα σύνορα της καρδιάς του», και κατάμουτρα έχει διαμηνύσει στην ελληνική πλευρά ότι γι’ αυτόν η Συνθήκη της Λωζάνης δεν ισχύει πλέον. Πριν το τέλος του χρόνου θέλει να γιορτάσει τα 100 χρόνια της Τουρκικής Δημοκρατίας δείχνοντας με όλους τους τρόπους ότι η Τουρκία είναι πλέον στο κλαμπ των Μεγάλων Δυνάμεων και θα πάρει ό,τι διεκδικεί – με το καλό, ή με άλλους τρόπους. Ήδη είναι σε θέση να διαπραγματεύεται με όλους, να εκβιάζει την Ευρώπη, να θέτει όρους στο ΝΑΤΟ, να διατηρεί ειδικές σχέσεις με Ρωσία, να ανοίγεται τώρα και προς την Κίνα, να έχει έντονη παρουσία στην Αφρική και να διεξάγει δυο-τρεις πολέμους.
Η «πραγματική Ελλάδα»…
Η χώρα, μετά από μια μεγάλη χρεοκοπία (2010) και μια μνημονιακή θεραπεία που την υποθηκεύει για 99 χρόνια στους Δανειστές, με τον πόλεμο στην Ουκρανία προστρέχει στην αμερικανική «προστασία» ελπίζοντας πως ίσως πάθει λιγότερη ζημιά, ή ότι θα βρεθεί ένας εύσχημος τρόπος παραχωρήσεων κυριαρχίας χωρίς να εξευτελίζεται χοντρά. Μια φόρμουλα που να μπορεί κάπως να παρουσιαστεί εσωτερικά. Στέλνει οπλισμό στην Ουκρανία, μετέχει σε όλες τις ΝΑΤΟϊκές επιχειρήσεις και υποχρεώσεις, αποστρατιωτικοποιεί τα νησιά και αδειάζει αποθήκες από πυρομαχικά (ικανοποιώντας ΝΑΤΟ-ΗΠΑ και Τουρκία), ξεχνάει κάπως την Κύπρο (γιατί είναι μακριά), ψηφίζει σε διάφορους οργανισμούς Τούρκους επικεφαλής ενώ οι Κύπριοι κρατούν άλλη στάση. Και είναι πρόθυμος όλος ο συστημικός πολιτικός κόσμος στον «διάλογο» με την Τουρκία, υπό την επωνυμία «κόμμα της Χάγης».
Ακόμα περισσότερο, ο πρωθυπουργός έφτασε να πει ότι σε έναν διάλογο κάνεις και υποχωρήσεις από αρχικές θέσεις, και ακόμα μίλησε για εδαφικές διαφορές, ανατινάζοντας τις βάσεις ολόκληρης της μέχρι τώρα εθνικής στάσης (που ήδη είχε μεγάλα κενά και σημάδια ενδοτικής συμπεριφοράς). Οι «Πρέσπες του Αιγαίου» είναι στα σκαριά, και ήδη γίνεται λόγος για «πράσινη ζώνη» ή για «ουδέτερη ζώνη» στο Αιγαίο, ενώ η Τουρκία αμφισβητεί ανοικτά την κυριαρχία επί μεγάλων νησιών. (Τέτοια περιλαμβάνει το «άλμα» που ανέφερε ο Ερντογάν). Ο Κασσελάκης δεν έκανε λόγο μόνο για «κρατίδιο», μίλησε και για «συνεκμετάλλευση αφού καθοριστεί πρώτα η ΑΟΖ». Αλήθεια, τι σημαίνει αυτό; Τι είναι η «συνεκμετάλλευση» στο Αιγαίο ή στο Turkaegean ή στο γκριζο-Αιγαίο, την ουδέτερη ζώνη κ.ο.κ.;
Δεν είναι η Ελλάδα εξασθενημένη από την χρεοκοπία και τα μνημόνια. Αυτά που γίνονται τους τελευταίους μήνες, και εννοούμε τα έντονα σημάδια διάλυσης και η άρνηση άσκησης της Κυριαρχίας και της Επικράτειας από κυβέρνηση και πολιτικό σύστημα, έχουν επιφέρει μεγάλα πλήγματα (που τα βλέπουν, τα εκτιμούν, τα εκμεταλλεύονται οι «συνομιλητές» μας). Οι πυρκαγιές σε Έβρο και σε Ρόδο δεν οφείλονται απλά στην κλιματική κρίση, και δεν δημιούργησαν μόνο περιβαλλοντικά προβλήματα. Οι εκρήξεις και η αχρήστευση μεγάλου μέρους της βάσης της Νέας Αγχιάλου και η εσπευσμένη μεταφορά μαχητικών αλλού, ασφαλώς δεν δυνάμωσαν την αποτρεπτική ικανότητα της χώρας. Η ανάσυρση ελικοπτέρων με δύτες και φουσκωτά μπαλόνια από τη «λίμνη» που σχηματίστηκε στο Στεφανοβίκειο επίσης εκτιμιέται και υπολογίζεται. Ακόμα και η εντελώς ερασιτεχνική (υπάρχουν μεγάλες ευθύνες) αποστολή στη Λιβύη, όπου η παρουσία της Τουρκίας είναι προφανής, έντονη και αποφασιστική, έδειξε ότι πιθανά να στέλνονται και εμμέσως μηνύματα…
Η «πραγματική Ελλάδα», δηλαδή η επίσημη Ελλάδα (πολιτικό σύστημα, ελίτ, ΜΜΕ κ.λπ.), φαίνεται να μην ενοχλείται από όλα αυτά. Να νομίζει ότι έτσι –κάπως– θα τη βγάλει. Ότι εφαρμόζοντας την αμερικανική ατζέντα κάτι θα πετύχει. Η πλήρης αμερικανοποίηση σε διεθνείς συνθήκες που περιγράψαμε μόνο ασφάλεια δεν προσφέρει. Και δημιουργεί αυταπάτες, διότι ολόκληρη η Δύση εκτιμά ως σοβαρότερο ζήτημα τις σχέσεις με την Τουρκία, και δεν υπολογίζει καθόλου ότι το τίμημα θα πρέπει να το πληρώσει η Ελλάδα και ο ελληνισμός. Ποσώς τους ενδιαφέρει η κυριαρχία και η ακεραιότητα σε Ελλάδα, ενώ σε Κύπρο είδαμε πόσο «ενδιαφέρθηκαν» για την Κατοχή, τις προκλήσεις και τις δηλώσεις για δύο κράτη. Είναι όλοι έτοιμοι να τα ικανοποιήσουν εάν αυτό τραβήξει την Τουρκία πιο δυτικά.
Η «πραγματική Ελλάδα», σχεδόν τυφλωμένη, έχει ψηφίσει όλες τις κυρώσεις ενάντια στη Ρωσία, έχει υποδεχθεί τον Ζελένσκι και έχει αναλάβει υποχρεώσεις προς το ΝΑΤΟ και τον πόλεμο που διεξάγει, είναι πρόθυμη για «υποχωρήσεις» και για επικερδείς μπίζνες μαζί (δηλαδή υπό) με Τουρκία. Η «πραγματική Ελλάδα» κάνει ότι δεν καταλαβαίνει πως υπάρχει μια «πληθυσμιακή μηχανική» στο μεταναστευτικό, αρκετά επικίνδυνη για μια χώρα με γείτονα που αμφισβητεί τα σύνορά της και την κυριαρχία της, με έντονο δημογραφικό πρόβλημα, συν τη δραστηριοποίηση στη Θράκη του τουρκικού προξενείου. Προκαλεί έκπληξη η πρόθεση κάποιων υπεύθυνων για τη μεταναστευτική πολιτική να κάνουν λόγο για ελληνοποίηση 300.000 μεταναστών-προσφύγων.
Ακόμα και με έναν Μητσοτάκη χωρίς αντιπολίτευση, δεν είναι τόσο εύκολο να υπογράψει κανείς συμφωνίες για εθνικά θέματα. Θα υπάρξει αντίδραση. Η «κοινή γνώμη» ή το λαϊκό αισθητήριο πιάνει αυτό που σύσσωμος ο συστημικός κόσμος «καταπίνει»
…και τα σύνορα του πατριωτισμού στη χώρα
Ο πατριωτισμός στη χώρα εκφράζεται με τον φόβο και την αγωνία που έχουν οι κάτοικοι στις παραμεθόριες περιοχές – π.χ. στα νησιά οι ψαράδες το γνωρίζουν πολύ καλά. Εκφράστηκε στην Έβρο πριν από δύο χρόνια, αλλά αυτός τώρα καίγεται και αποψιλώνεται… Εκφράζεται με την άρνηση της «αποστρατιωτικοποίησης» των νησιών, επειδή νοιώθουν τον κίνδυνο. Εκφράζεται με την καχυποψία απέναντι στο κόμμα της Χάγης και στη συνεκμετάλλευση. Εκφράζεται με αποτροπιασμό για προτάσεις για «Πρέσπες του Αιγαίου». Εκφράστηκε και με την αντίδραση στη φράση του Κασσελάκη για «κρατίδιο», εννοώντας τα Κατεχόμενα.
Όλα αυτά δείχνουν πως ακόμα και με έναν Μητσοτάκη χωρίς αντιπολίτευση, δεν είναι τόσο εύκολο να υπογράψει κανείς συμφωνίες για εθνικά θέματα. Πως θα υπάρξει αντίδραση. Ήδη με το φαινόμενο Κασσελάκη η κοινή γνώμη διέγνωσε ενστικτωδώς αμερικανική ανάμιξη και μεθόδευση. Αυτή η «κοινή γνώμη» ή το λαϊκό αισθητήριο πιάνει αυτό που σύσσωμος ο συστημικός κόσμος «καταπίνει» και έχει μια μουγγαμάρα να το πει.
Αμερικανοποίηση δεν είναι μόνο η επικοινωνία, το αστραφτερό χαμόγελο, η εικόνα κ.λπ. Είναι και μηχανισμοί, είναι και το 1 μήνα ταξίδι του Τσίπρα στις ΗΠΑ κι όχι στο Μπαλί ή κάποιο άλλο θέρετρο, είναι και ο Πάιατ που αλωνίζει ακόμα στην περιοχή ως υφυπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ, είναι κι ο (ελληνοαμερικάνος) πρέσβης κ. Τσούνις που παρακολουθεί μέχρι και ορκωμοσία Σαμαρά στη Βουλή με ανετιά, είναι και το «Πράττω» του κ. Κοτζιά που δηλώνει ξανά παρών, είναι τέλος και ο κύριος Κρις Σπύρου, πρόεδρος της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης Αθήνας και πρώην βουλευτής των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ – ο οποίος σε εκπομπή της «Ναυτεμπορικής» είπε το αμίμητο «η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη τον Ερντογάν, η Ελλάδα είναι ΗΠΑ… είναι η 51η Πολιτεία των ΗΠΑ βάσει των συμφωνιών και βάσει των συνθηκών της σημερινής εποχής»!
Μόνο που αυτή η υπόσταση αποικίας της χώρας δεν την προστατεύει από γεωπολιτικούς στροβίλους, από απειλές για την κυριαρχία και την ακεραιότητά της.
Μια κουβέντα εν μέσω ηχηρής σιωπής
Συζητώντας αυτές τις μέρες άκουσα μια φράση που μου φάνηκε ενδιαφέρουσα: «Πολλά πειράματα γίνονται στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, και αυτό με ανησυχεί πολύ». Θυμήθηκα ότι μας είχαν χαρακτηρίσει «πειραματόζωο» οι Δανειστές: η τρόικα στο Χίλτον και το ειδικό καθεστώς ήταν ένα πείραμα. Μετά ήρθε η Συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας (2016, επί Τσίπρα) για το μεταναστευτικό-προσφυγικό, και γέμισαν τα νησιά με hotspots και ειδικές «πολιτείες» υπό τις ευλογίες και του Πάπα (παρακαλώ). Στη συνέχεια ήρθε η συμφωνία των Πρεσπών (με αμερικανική υπαγόρευση). Τώρα έχουμε την «επιθετική εξαγορά» ενός κόμματος στο άψε-σβήσε, και γίνεται πρόεδρος κάποιος που δεν ήταν καν μέλος του κόμματος (με αμερικανική μεθόδευση). Και ο Ερντογάν προετοιμάζει «άλμα» στη Σύνοδο Κορυφής της Θεσσαλονίκης (που αποδεχθήκαμε σαν επιτυχία μας). Τα φαινόμενα διάλυσης εντείνονται εκθετικά. Η χώρα έχει big problem!
Είναι αναγκαίο ένα σχέδιο Εθνικής Κυριαρχίας που να ανοίξει το δρόμο στην επίλυση του «υπαρξιακού προβλήματος της χώρας». Άμεσα χρειάζεται ένα δημοκρατικό μέτωπο απέναντι στον ενδοτισμό, την αμερικανοποίηση και το κόμμα της Χάγης. Κι αυτό δεν μπορεί να μένει στη σφαίρα ενός αφηρημένου πατριωτισμού των Ελλήνων…
