Πέτρου Παπακωνσταντίνου
Επιστροφή στο Μέλλον – Η κρίση του υπαρκτού καπιταλισμού και η Αριστερά
Εκδόσεις Λιβάνη
Ο τρόπος που εξελίσσονται τα πράγματα στην καπιταλιστική «αυτοκρατορία» μοιάζει χαοτικός. Μια τάξη σ’ αυτό το γνωσιολογικό και θεωρητικό χάος για τη φύση της καπιταλιστικής κρίσης που ζούμε επιχειρεί τολμηρά ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου στο τελευταίο του βιβλίο Επιστροφή στο Μέλλον – Η κρίση του υπαρκτού καπιταλισμού και η Αριστερά. Ο συγγραφέας πιάνει το νήμα της τελευταίας χρηματοπιστωτικής κρίσης από εκεί που πραγματικά ξεκίνησε: από την κρίση του «κεϊνσιανού συμβιβασμού» σε ΗΠΑ και Ευρώπη κατά τη δεκαετία του ’70. Διαχειριζόμενος με ευχέρεια και γλαφυρότητα ένα μεγάλο πλήθος στοιχείων, δείχνει, πειστικά, ότι αυτό που ζούμε σήμερα δεν είναι απλώς μια κλασική κρίση υπερσυσσώρευσης, αλλά κρίση αναπαραγωγής του ίδιου του καπιταλισμού. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου «φωτογραφίζει» τη χαοτική στιγμή αστάθειας του παγκόσμιου συστήματος και εξετάζει τις βασικότερες πλευρές του: τη διάρρηξη της παγκοσμιοποίησης, τις νέες «μεγάλες ιδέες» του καπιταλισμού (πράσινη ανάπτυξη και ασφάλεια) που, στην πραγματικότητα, τον καθιστούν πιο βίαιο και πιο πειρατικό από ποτέ, τη μετάθεση του γεωπολιτικού κέντρου βάρους στην Άπω Ανατολή.
Και στο διά ταύτα; Αν το κοινωνικό ζήτημα της εποχής είναι η ανάγκη ανατροπής του σημερινού, ολοκληρωτικού καπιταλισμού, η πρωτοφανής κρίση του είναι πράγματι ευκαιρία για την αντισυστημική Αριστερά. Αλλά οι ευκαιρίες αυτές δεν μεταφράζονται μαγικά και γραμμικά σε επαναστατική έξαρση, θυμίζει ο Π. Παπακωνσταντίνου. Στα δύο τελευταία κεφάλαια του βιβλίου τίθενται και τα γνώριμα ερωτήματα αυτογνωσίας της Αριστεράς. Τι ηττήθηκε το 1989; Όχι ο κομμουνισμός ως κίνημα, αλλά το ιδεολογικό επίχρισμα ενός αυταρχικού κράτους της «καθυστερημένης Ανατολής». Ο ιστορικός κομμουνισμός ηττήθηκε πολύ νωρίτερα, από τη δεκαετία του 1920, λέει ο Π. Παπακωνσταντίνου και, αφού ρίξει μια κριτική ματιά στα ρεύματα της Αριστεράς, ορίζει ως σύγχρονο στοίχημα το πέρασμα στην «τρίτη εποχή του κομμουνισμού: μετά τον κομμουνισμό-κίνημα και τον κομμουνισμό-κόμμα το πολιτικό κέντρο βάρους πέφτει στον κομμουνισμό-μέτωπο». Ο οποίος, ως ουτοπία, πρέπει να νοείται όχι ως κατάσταση πραγμάτων, «αλλά περισσότερο ως η γραμμή του ορίζοντα, που όσο την πλησιάζουμε τόσο φεύγει μακριά μας, αλλά, παρ’ όλα αυτά, είναι αναγκαίο να την κρατάμε διαρκώς μπροστά στα μάτια μας, αν δεν θέλουμε να χάσουμε τον προσανατολισμό μας».
