του Κώστα Βενιζέλου
Οι βασικοί παίκτες στο Κυπριακό επιχειρούν να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο εγκλωβισμού της ελληνικής πλευράς, για να αποδράσει η κατοχική Τουρκία με κέρδος από την άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη, που θα συγκαλέσει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες. Σε αυτό το σκηνικό εντάσσονται και τα ελληνοτουρκικά και κατ’ επέκταση και τα ευρωτουρκικά.
Ηνωμένα Έθνη, Τουρκία και Βρετανία καθώς και μια ομάδα εταίρων μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπό την Γερμανία, δραστηριοποιούνται στο παρασκήνιο για να ποδηγετήσουν τις συζητήσεις στην άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη. Δεν θα είναι η πρώτη φορά, κατά την οποία μια συζήτηση στο Κυπριακό διεξάγεται με «σημαδεμένη τράπουλα». Για να μπορούν να κερδίσουν την παρτίδα όλοι οι υπόλοιποι και να σταλεί ο λογαριασμός σε Αθήνα και Λευκωσία.
Τα Ηνωμένα Έθνη, διά του Γενικού Γραμματέα και της απεσταλμένης του, Τζέιν Χολ Λουτ, έχουν ξεκαθαρίσει πως «όλα είναι στο τραπέζι», ικανοποιώντας εν πολλοίς την τουρκική αξίωση για συζήτηση της λύσης δυο κρατών. Πώς ξεκίνησε αυτό; Σύμφωνα με πληροφορίες, τόσο η απεσταλμένη του κ. Γκουτέρες, Τζέιν Χολ Λουτ, όσο και το Φόρεϊν Όφις, υποστηρίζουν πως έχουν «ενθαρρυνθεί» από αυτή την τοποθέτηση του Προέδρου της Δημοκρατίας για «αποκεντρωμένη ομοσπονδία», υποστηρίζοντας πως υπάρχουν δυνατότητες προσέγγισης με την τουρκική πλευρά. Η «αποκεντρωμένη ομοσπονδία», είναι μέχρι σήμερα αδιευκρίνιστου περιεχομένου. Το ανέφερε ο Αναστασιάδης, μετά που είχε γίνει γνωστό ότι συζήτησε με τον Τούρκο ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, λύση δυο κρατών (Ιούλιος του 2017 στο Κραν Μοντανά και Σεπτέμβριος του ίδιου χρόνου στη Νέα Υόρκη). Κάτω από το βάρος των όσων είδαν το φως της δημοσιότητας τότε, ο πρόεδρος Αναστασιάδης έφερε στο προσκήνιο τη χαλαρή και στη συνέχεια την αποκεντρωμένη ομοσπονδία, χωρίς να τύχουν μέχρι στιγμής επεξεργασίας.
Ο βρετανικός παράγοντας
Οι Βρετανοί, θέλουν να καταστούν και πάλιν διευθυντές της ορχήστρας και να ελέγχουν τις εξελίξεις. Η παρουσία του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών, Ντομινίκ Ράαμπ στην Κύπρο (4 Φεβρουαρίου), αποτέλεσε τη συνέχεια των συστηματικών προσπαθειών του Φόρεϊν Όφις, να διατηρήσει το πάνω χέρι στο Κυπριακό. Όπως είναι γνωστό, προηγήθηκε η επίσκεψη, στις 21-22 Ιανουαρίου, του αναπληρωτή πολιτικού διευθυντή του Φόρεϊν Όφις, Ατζάι Σάρμα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το Λονδίνο στοχεύει να γίνει εκ προοιμίου αποδεκτή η τουρκική εκδοχή της πολιτικής ισότητας. Περιγράφουν δε μια «χαλαρή ομοσπονδία», επικαλούμενοι και τα όσα έχουν δηλωθεί από τον πρόεδρο Αναστασιάδη, η οποία θα αποτελείται από δύο community states (κυριαρχία των κοινοτήτων), με πολλές αρμοδιότητες ενώ η κεντρική κυβέρνηση θα διασφαλίζει την κυριαρχία, μια ιθαγένεια και διεθνή προσωπικότητα.
Οι βρετανικές ιδέες φλερτάρουν με τη συνομοσπονδία, ο γ.γ. του ΟΗΕ δείχνει ανοχή στα τουρκικά παιχνίδια και οι Γερμανοί «προελαύνουν» στο παρασκήνιο
Περαιτέρω, οι Βρετανοί έχουν ρίξει την ιδέα για ένα (εκ περιτροπής) πρόεδρο, χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες (για την ακρίβεια καθόλου) και δύο αντιπροέδρους (ένα Ελληνοκύπριο και ένα Τουρκοκύπριο), που θα εκφράζουν την «ισότητα». Περαιτέρω, φαίνεται να ευνοούν τη μια τουρκοκυπριακή ψήφο για τις αποφάσεις (δικαίωμα βέτο) και ένα μικρό ευέλικτο υπουργικό συμβούλιο (4 Ε/κ και 2 Τ/κ).
Η βρετανική φόρμουλα προβλέπει μια κεντρική κυβέρνηση χωρίς ουσιαστικές εξουσίες καθώς οι βασικές θα ασκούνται από τα κρατίδια. Το βρετανικό αφήγημα παραπέμπει σε ένα μοντέλο, περισσότερο συνομοσπονδιακό, που θα είναι στα μέτρα της κατοχικής Τουρκίας.
Η τακτική της Άγκυρας
Οι Τούρκοι, σαφώς και ευνοούν τις βρετανικές κινήσεις, οι οποίες γίνονται σε συνεννόηση μαζί τους. Στο τακτικό επίπεδο η Άγκυρα θα επιμένει στα δυο κράτη μέχρι τέλους και σε κάποια φάση, εάν εξασφαλίσει, για παράδειγμα την «κυριαρχική ισότητα», θα προβεί σε «υποχώρηση», εγκαταλείποντας τα δυο κράτη και αποδεχόμενη τη συνομοσπονδία, που θα μπορεί να φέρει την ταμπέλα της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.
Πάντως, όπως συναφώς αναφέρουν πληροφορίες, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος πραγματοποίησε παράνομη επίσκεψη στα κατεχόμενα, την 1-2 Φεβρουαρίου, έθεσε δύο παραμέτρους ως προς τα επόμενα βήματα. Είπε, συγκεκριμένα, προς την ηγεσία του κατοχικού καθεστώτος:
Πρώτον, θα επιμένουν στη λύση δύο κρατών (μέχρι νεωτέρας προφανώς).
Δεύτερον, να μην φορτωθούν ευθύνες σε περίπτωση αδιεξόδου.
Ο Τσαβούσογλου, είτε γιατί θεωρεί πως μπορεί να πετύχει το στόχο του, είτε γιατί έχει διαβεβαιώσεις από κάποιους, υποστηρίζει ότι οι αποφάσεις και τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών μπορούν να αλλάξουν. Προχωρά, μάλιστα, ένα βήμα ακόμη λέγοντας πως το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών μπορεί να εξουσιοδοτήσει αναλόγως τον γ.γ. για να αλλάξει τους όρους εντολής του. Μια προσπάθεια πολύ δύσκολη, δεδομένου ότι βασικοί παίκτες στον ΟΗΕ δεν είναι διατεθειμένοι να ικανοποιήσουν την τουρκική απαίτηση. Εκτός κι εάν αποδεχθεί η ελληνική πλευρά μια τέτοια εξέλιξη, κάτι που σήμερα θεωρείται απομακρυσμένο.
Την ίδια ώρα, ο Ερντογάν σε ένα νέο ακραίο παραλήρημα κινήθηκε απειλητικά κατά της Ελλάδος και της Κύπρου, θέλοντας να επιβάλλει –διά της ισχύος– το δικό του παιχνίδι. Αναφορικά με το Κυπριακό έθεσε επιτατικά και ετσιθελικά το δίλημμα: «Δεν υπάρχει πια άλλη διέξοδος στην Κύπρο εκτός από τη λύση δύο κρατών. Είτε το αποδέχεστε, είτε όχι».
Αλλά και στα ελληνοτουρκικά ήταν σαφής, απευθυνόμενος στον Μητσοτάκη: «Εάν δεν τα γνωρίζεις, σημαίνει ότι εσύ αναποδογύρισες το τραπέζι και έφυγες. Εμπιστεύεσαι κάποιους, αλλά αυτά οι κάποιοι που εμπιστεύεσαι, δεν θα σε ωφελήσουν. Όμως εμείς τα καταφέρνουμε μόνοι μας, γι’ αυτό θα γνωρίσεις καλά τους τρελούς Τούρκους».
Γερμανική Ε.Ε.
Στο πεδίο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η γερμανική πρωτοκαθεδρία επιχειρεί να στηρίξει την κατοχική Τουρκία. Καταρχήν να αποφευχθεί η συζήτηση για κυρώσεις σε βάρος του καθεστώτος Ερντογάν. Πέραν από τα εμπόδια που θέτει και μέχρι στιγμής καταφέρνει να αποτρέπει την επιβολή κυρώσεων, επιστρατεύει μεθόδους πιέσεων για να ικανοποιηθούν οι αξιώσεις της κατοχικής δύναμης στο Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά. Το Βερολίνο θεωρεί πως με αυτή την προσέγγιση θα υπάρξει εκτόνωση της έντασης! Προσφέροντας δώρα, δηλαδή, στην Άγκυρα.
Είναι προφανές πως στην άτυπη Πενταμερή για το Κυπριακό, οι βασικοί παίκτες (ΟΗΕ, Τουρκία, Βρετανία) σε πλήρη συνεννόηση, έχουν ως στόχο να κλειδώσει μια διαδικασία, μερικών μηνών διάρκειας, που θα οδηγήσει σε μια συμφωνία με χαρακτηριστικά συνομοσπονδίας. Αυτό το μοντέλο επιτρέπει στην Τουρκία να ελέγχει ολόκληρο το νησί όπως φυσικά και τους φυσικούς πόρους.
Εκ των υστέρων κινήσεις από Αθήνα και Λευκωσία
Η επίσκεψη-αστραπή του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη στην Κύπρο, την περασμένη Δευτέρα (τρείς ώρες διήρκησε), έγινε με πρόσκληση Αναστασιάδη, ο οποίος έχει να αντιμετωπίσει τις εσωτερικές αναταράξεις λόγω του σκανδάλου με τα «χρυσά διαβατήρια». Αυτό που προκύπτει από τις συζητήσεις είναι πως τόσο η Αθήνα όσο και η Λευκωσία δεν δέχονται λύση δυο κρατών. Αυτό, βέβαια, θα έπρεπε να το έθεταν ως προϋπόθεση για να προσέλθουν στην Πενταμερή, στην οποία θα συζητηθεί αυτό το μοντέλο, επειδή θα το εγείρουν οι Τούρκοι. Από εκεί και πέρα, σαφώς και θα επιχειρήσουν μια κοινή διαχείριση, αλλά μάλλον θα τρέχουν πίσω από τις εξελίξεις.
Στο εσωτερικό της Κύπρου, το πολιτικό σύστημα προετοιμάζεται για τις βουλευτικές εκλογές του ερχόμενου Μαΐου, στη σκιά των σκανδάλων. Το Κυπριακό είναι στην πρώτη γραμμή των συζητήσεων στη δημόσια σφαίρα, με τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ, να πανηγυρίζουν για την Πενταμερή και να πιέζουν τον Αναστασιάδη να δεχθεί ΔΔΟ και «πολιτική ισότητα».
