Η ανάδειξη του Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ αντιμετωπίστηκε από το Δυτικό στρατόπεδο με στεναγμούς ανακούφισης, αφού επιτέλους απαλλάχθηκε από τον ακροδεξιό, ανεύθυνο, απρόβλεπτο κ.λπ. Τραμπ. Τώρα τα πράγματα θα έμπαιναν πάλι σε μια σειρά. Η Χώρα της Ελευθερίας θα ξανάβρισκε το μπόι της εναντίον των δεσποτειών της Ανατολής και όλων των ασύμμετρων απειλών, και στο εσωτερικό της θα επέστρεφε(;) η ομόνοια και η δικαιοσύνη. Αυτό υπόσχονταν οι ελίτ, οι Δημοκρατικοί και ο Μπάιντεν: την ολική επαναφορά της Ουάσιγκτον στο παγκοσμιοποιητικό γίγνεσθαι, με τρόπο ευεργετικό για τη «διεθνή σταθερότητα» και –πρώτα απ’ όλα– για την ευημερία αυτών που έχουν την τύχη να είναι πολίτες των ΗΠΑ.
Δεν πρόλαβε να κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι, και η διατεταγμένη ευεξία έχει εξαερωθεί. Ο υπερατλαντικός παράγοντας επέστρεψε, αλλά οι στρατηγικοί του αντίπαλοι δεν φάνηκαν να εντυπωσιάζονται ούτε να «συμμαζεύονται». Με το καλημέρα, ήρθε και η ταπείνωση στο Αφγανιστάν. Στο δε εσωτερικό της χώρας έχει χτυπήσει κόκκινο η απογοήτευση όσων έλπιζαν σε βελτίωση των συνθηκών ζωής ευρύτατων στρωμάτων που φτωχοποιούνται ή παραμένουν στο περιθώριο, ενώ η πανδημία καλπάζει ανεξέλεγκτη και οι ελίτ κάνουν τα μεγαλύτερα πάρτι. Αλλά οι έχοντες και κατέχοντες τον πλούτο και την εξουσία, θωρακισμένοι πίσω από την τρομοκρατική εργαλειοποίηση της πανδημίας, τη μονιμοποίηση «έκτακτων» μέτρων και μια άνευ προηγουμένου μονοφωνική προπαγάνδα, συνεχίζουν ακάθεκτοι. Ανοίγουν δρόμους δυστοπικής «μετάβασης», και επιχειρούν μια παγκόσμια μοντελοποίηση στα δικά τους απανθρωποποιητικά πρότυπα.
Βοά η απεχθής και σκοτεινή πραγματικότητα
Οι βορειοαμερικανικές ελίτ (νομίζουν ότι) πολιτικά παίζουν χωρίς αντίπαλο, έχουν όμως δύσβατο δρόμο μπροστά τους. Η πραγματικότητα όλο και συχνότερα αποκαλύπτεται όπως είναι: απεχθής και σκοτεινή. Η ναυαρχίδα της Δύσης νοσεί βαριά, και φαίνεται: το 1% νέμεται το 32,3% του πλούτου, και το επόμενο 9% κατέχει ακόμη 37,7%. Αυτό το 10% συγκεντρώνει ένα στρογγυλότατο 70% του συνολικού πλούτου, αφήνοντας ψίχουλα στο «κατώτερο» 50%: μόλις το 2,2% του συνολικού πλούτου [βλ. πίνακα 1]. Στην «ισχυρότερη και πλουσιότερη χώρα του κόσμου», 38 εκατομμύρια άνθρωποι –ανάμεσά τους και 12 εκατομμύρια παιδιά– πλήττονται από μια άλλη πανδημία. Τα καλλωπιστικά think tanks της έδωσαν την κωδική ονομασία «διατροφική ανασφάλεια», για να αποφύγουν την κανονική λέξη: πείνα [βλ. γράφημα 2].
Απορούν πολλοί που οι περισσότεροι Αμερικανοί, είτε ψηφίζουν είτε όχι, δεν έχουν σε μεγάλη υπόληψη το πολιτικό προσωπικό τους και είναι ευάλωτοι στον «λαϊκισμό». Ίσως να μην απορούσαν αν έπαιρναν υπόψη πόσο προσοδοφόρο είναι να είσαι το δεξί χέρι του πιο αρρωστημένου καπιταλισμού – και πόσο προκλητικό είναι αυτό όταν η πάλαι ποτέ «πλειοψηφική μεσαία τάξη των ΗΠΑ», αυτή η ραχοκοκαλιά του Αμερικανικού Ονείρου, κάνει πλέον ουρές στα φιλανθρωπικά συσσίτια και επιβιώνει με βοηθήματα. Γιατί λοιπόν να έχει σε εκτίμηση π.χ. το «προοδευτικό» ζεύγος Κλίντον, που στη 15ετία 2001-2016 κέρδισε 153 εκατομμύρια δολάρια(!) βγάζοντας λόγους σε ακροατήρια της ελίτ; Ή τους διαπλεκόμενους με κάθε είδος Big Business γερουσιαστές και βουλευτές που έχουν περιουσίες εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων; [βλ. πίνακα 3Α]. Ή αυτούς που ξεκίνησαν «φτωχοί» και μέσα σε λίγα χρόνια, ψηφίζοντας «όπως πρέπει» στο Κογκρέσο, αβγάτισαν το έχει τους χιλιάδες φορές; [βλ. πίνακα 3Β].
Και τι να πει κανείς για αυτή τη χώρα «υπόδειγμα», σε κάθε 100 κατοίκους της οποίας αντιστοιχούν 120 πυροβόλα όπλα; [βλ. γράφημα 4Α]. Με αυτό το δεδομένο, καταλήγουν να μην προκαλούν εντύπωση οι εκατόμβες νεκρών και οι αλλεπάλληλες μαζικές δολοφονίες [βλ. γράφημα 4Β]. Για τις δολοφονίες πολιτών –κατά προτίμηση μαύρων και άοπλων– από αστυνομικούς, έχουν ήδη ειπωθεί πολλά. Ας επισημανθεί μόνο ότι συνεχίζονται κανονικότατα, ανεξαρτήτως κυβέρνησης: στον ενάμιση χρόνο που μεσολάβησε από τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, 229 ακόμη μαύροι σκοτώθηκαν από αστυνομικούς…
Νέος αμερικανισμός: όχι πια ελκυστικός, αλλά πιο επιθετικός
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, ο σύγχρονος αμερικανισμός, δηλαδή η πιο προωθημένη μορφή μονοπωλιακού και ακραία χρηματιστικοποιημένου (και καταχρεωμένου) καπιταλισμού, δεν έχει πια στα μάτια των παγκόσμιων λαϊκών τάξεων σχεδόν τίποτα από την αίγλη του παλιού. Η εκφυλιστική ασθένεια και η δομική κρίση του δεν μπορούν να κρυφτούν, όσο φιλότιμες προσπάθειες κι αν καταβάλλουν οι απανταχού απολογητές και καλλωπιστές του. Κι όσο ιδεολογικό και στρατιωτικό τραμπουκισμό κι αν ασκήσουν, εντός και εκτός ΗΠΑ, οι εκάστοτε «φύλαρχοι» του βορειοαμερικανικού ιμπεριαλισμού, με πρώτους τους λεγόμενους προοδευτικούς. Οι οποίοι, παρεμπιπτόντως, δεν κατάφεραν να αποτρέψουν την ενδόρρηξη στον σκληρό πυρήνα του βορειοαμερικανικού κατεστημένου – μέσα από την οποία αναδύθηκε ο Τραμπ και ο τραμπισμός (που κάθε άλλο παρά «τελειωμένος» μπορεί να θεωρείται).
Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους, όσο παράδοξο κι αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως, ο σύγχρονος αμερικανισμός γίνεται όλο και πιο αρπακτικός, εκτός και εντός των συνόρων των ΗΠΑ, χρησιμοποιώντας κάθε δύναμη που έχει: Από τη μια ως ένοπλος διεθνής συμμορίτης, χάρη στην τρομακτική πολεμική μηχανή την οποία διαθέτει και διαρκώς διογκώνει και εκσυγχρονίζει*. Από την άλλη ως μηχανισμός απομύζησης πλούτου και ζωής, μεταξύ άλλων χάρη στις παγκοσμιοποιητικές διαδικασίες που προωθεί, την ψηφιακή ισχύ του και τα πληροφοριακά δίκτυά του – τα οποία λειτουργούν ως νευρικό σύστημα της βορειοαμερικανικής ναυαρχίδας σε ένα ευρύτατο πεδίο, από τη χρηματιστικοποίηση ως τον βιοπολιτικό έλεγχο.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα βορειοαμερικανικά μεγαθήρια αυτού του τομέα καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις στο παγκόσμιο εταιρικό Top 10 [βλ. πλαίσιο «Η αιχμή του δόρατος»], όντας πλέον η ατμομηχανή που βογκά για να κρατήσει στις ράγες τον σύγχρονο αμερικανισμό. Την ίδια στιγμή βέβαια το «αμερικανικό πρότυπο» εξακολουθεί διεθνώς να προωθεί (και να προωθείται από) το αλληλοσυμπληρούμενο τρίγωνο «εταιρία-αστυνομία-συμμορία», την εμπορευματοποίηση των πάντων, τον συνδυασμό του «πολιτικά ορθού» λόγου με έναν ιστορικά ριζωμένο ρατσισμό, τη –διόλου ειρηνική– συνύπαρξη των τεράστιων γκέτο και της εγκαταλελειμμένης υπαίθρου με τις «πολυπολιτισμικές» παράκτιες πολιτείες, κ.ο.κ. Θα ήταν άδικο να μην επισημάνουμε ότι υπάρχουν και προοδευτικές δυνάμεις σε αυτόν τον γιγάντιο, ετερογενή και με πήλινα πλέον (υπερχρεωμένα) πόδια κρατικό σχηματισμό, ο οποίος σίγουρα πια δεν είναι «χωνευτήρι» εθνών και πολιτισμών, αλλά διατηρεί τρομακτική ισχύ επιβολής. Μόνο που, μέχρι τώρα, η υπαρκτή προοδευτική Αμερική πνίγεται πολιτικά από την επιλογή του «μικρότερου κακού».
* «Πάρτι στο Πεντάγωνο» (φύλλο 565).
Η αιχμή του δόρατος
Οι μισές εταιρίες που φιγουράρουν σταθερά στο ετήσιο παγκόσμιο εταιρικό Top 100 είναι αμερικανικές. Στην πρώτη δε δεκάδα, αμερικανικές είναι οι 8, εκ των οποίων οι 6 (Apple, Google, Microsoft, Amazon, AT&T, Facebook) συνιστούν τους παγκόσμιους κολοσσούς της πληροφορικής, των νέων τεχνολογιών, των πάσης φύσεως δικτύων και των τηλεπικοινωνιών. Δηλαδή κλάδων που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της «4ης Βιομηχανικής Επανάστασης», της «Μεγάλης Επανεκκίνησης», της «Ψηφιακής Μετάβασης» ή όπως αλλιώς αποκαλείται σήμερα η τεράστια, αντιδραστική αναδιαρθρωτική κίνηση του γερασμένου καπιταλισμού, η οποία επιταχύνθηκε επί πανδημίας. Αυτοί οι γίγαντες παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο και εκτός ΗΠΑ, προωθώντας μια νέα παγκοσμιοποιημένη μοντελοποίηση και τελειοποιώντας τα συστήματα βιοπολιτικού ελέγχου. Ακόμη και μικρότερες εταιρίες, όπως το Netflix, δημιουργούν νέα παγκόσμια πρότυπα, κατασκευάζοντας μια καινούρια παγκόσμια πελατεία που καταναλώνει ψυχαγωγία κλεισμένη στο σπίτι της. Αυτοί οι κλάδοι, τεχνολογικά καινοτόμοι και πρωτοπόροι στην αποκοινωνικοποίηση των κοινωνιών, συνιστούν μία από τις βασικότερες πτυχές του σύγχρονου αμερικανισμού.
Υπάρχουν όμως και λιγότερο διάσημες εταιρίες, κυρίως κρατικές, που οι έρευνές τους καθοδηγούνται και χρηματοδοτούνται απευθείας από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Για παράδειγμα η DARPA (Υπηρεσία Προηγμένων Αμυντικών Ερευνών) βρίσκεται στην αιχμή της «αμυντικής» καινοτομίας σε πολλά πεδία. Πρωτοπορεί στην έρευνα για νέα οπλικά συστήματα και μεθόδους πολέμου, μεταξύ των οποίων τα έκτης γενιάς μαχητικά αεροσκάφη, το ρομποτικό διαστημικό σκάφος Χ-37, τα συστήματα αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης για συνολική αντίληψη σε εκτεταμένα πεδία μάχης, η χρήση πολλαπλών μεθόδων εντοπισμού σε «εχθρικές» πόλεις, η συνεργασία στρατιωτικών και εμπορικών «αστερισμών δορυφόρων» στο διάστημα κ.ο.κ. Επίσης καινοτομεί στη νανοτεχνολογία με στόχο την εξέλιξη πιο ανθεκτικών και πειθήνιων στρατιωτών: νευρικά εμφυτεύματα, μη χειρουργική-αμφίδρομη διεπαφή ανθρώπινου εγκεφάλου και υπολογιστή, ηλεκτρονική νευρομορφική τεχνολογία (π.χ. ανάπτυξη τεχνητού εγκεφάλου με μορφή, λειτουργία και αρχιτεκτονική παρεμφερή με αυτού των θηλαστικών) κ.λπ. Στην DARPA πιστώνεται εν μέρει ακόμη και η ανακάλυψη των εμβολίων mRNA.
Συνολικά η DARPA «τρέχει» σήμερα πάνω από 250 ερευνητικά προγράμματα, με υπεργολάβους μεγάλες εταιρίες νέων τεχνολογιών και της πολεμικής βιομηχανίας. Αποτελεί έτσι χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς η στρατιωτική έρευνα ανοίγει πρώτη δρόμους «μετάβασης». Δεν είναι τυχαίο ότι η εν λόγω υπηρεσία εδρεύει στο Άρλινγκτον της Βιρτζίνια, σε απόσταση αναπνοής από το Πεντάγωνο και τη CIA, αλλά και το νέο στρατηγείο της Amazon – η οποία ήδη επεκτείνεται στον «αμυντικό» τομέα. Παρεμφερείς είναι οι εξελίξεις και στην Κίνα, όπου επίσης μεγάλες κρατικές εταιρίες πρωτοπορούν στην έρευνα καταρχήν για στρατιωτικούς σκοπούς, τα αποτελέσματα της οποίας βρίσκουν έπειτα ευρύτερες εφαρμογές. Αλλά η Κίνα αποτελεί ένα ιδιαίτερο μεγάλο κεφάλαιο, που πρέπει να εξεταστεί ξεχωριστά…
