Όχι, δυστυχώς δεν είναι ζήτημα λίγων βδομάδων. Ήδη διανύσαμε μερικές μέρες από την αρχή της πανδημίας. Πάσχα θα κάνουμε στα σπίτια μας, θα κρατήσει κι άλλο. Πόσο; Κανείς δεν ξέρει ακριβώς. Θα είναι «μαραθώνιος» και όχι ένας αγώνας ταχύτητας, ένα κατοστάρι ή τετρακοσάρι.
Νέες καταστάσεις και ζητήματα θα προκύψουν. Οι συνθήκες θα είναι ειδικές και έκτακτες για καιρό, αλλά κι αυτό που θα προκύψει δεν θα μοιάζει με επαναφορά σε όσα είχαμε συνηθίσει. Φαίνεται ότι θα αλλάξουν δραματικά πολλά. Στην εργασία, την οικονομία, την καθημερινότητα, την εκπαίδευση, τις διακρατικές σχέσεις, τον πολιτισμό, την κοινωνικότητα.
Ο λόγος είναι απλός: η πανδημία συνδυάζεται με τη δομική κρίση του καπιταλισμού και επιταχύνει πολλές εκδηλώσεις της. Μιλάμε για όλες τις μορφές αυτού του συστήματος, όχι μόνο για τη δυτική. Και την κινεζική (με «σοσιαλιστικό» μανδύα) και τη ρωσική (αυτή του αυταρχικού κράτους υπό Πούτιν), και όλες τις ενδιάμεσες μορφές σε διάφορες περιοχές του πλανήτη.
Η παγκοσμιοποίηση, έφερε μαζί της αλληλεξαρτήσεις που τώρα τινάζονται. Αλλά στο βάθος, η κύρια αιτία είναι πως η δομική κρίση σημαίνει πως το κεφάλαιο δεν βρίσκει τρόπους και μόνιμες μορφές κερδοφορίας και άνθισης, παρά τις διαρκείς μεταμορφώσεις του. Η «στάση» που τώρα επιβάλλει η πανδημία, οδηγεί σε μεγαλύτερο παροξυσμό. Η ροή του κεφαλαίου διακόπτεται σε μεγάλο βαθμό και έτσι έχουμε βαθειά τραντάγματα που ξεπερνούν κατά πολύ τις επιπτώσεις μιας πανδημίας. Η όποια «επανεκκίνηση» θα γίνει με μεγάλα πλήγματα στις κοινωνίες και με ανακατατάξεις στο διεθνή στίβο και τη γεωπολιτική ισχύ.
Πολλοί μιλούν για «πόλεμο» και «αόρατο εχθρό». Δεν κυριολεκτούν, δεν αναφέρονται στον ιό. Η πολεμική φρασεολογία σχετίζεται με τα μοντέλα που έχουν οι ελίτ για να αντιμετωπίσουν αυτά που έρχονται. Και ενώ κι αυτοί δεν ξέρουν τι ακριβώς θα συμβεί, έχουν μεγαλύτερη συναίσθηση της ευθραυστότητας και των μεγάλων χασμάτων και συστημικών κινδύνων που αναδεικνύονται.
Προσοχή, το σενάριο δεν γράφει «και τότε βρέθηκε το εμβόλιο, πέρασε η πανδημία, οι κοινωνίες έβγαλαν συμπεράσματα για το πόσο κακός είναι ο νεοφιλελευθερισμός και νέες αξίες κυριάρχησαν ανάμεσα στους ανθρώπους». Δεν υπάρχει τέτοιο «happy end». Θα αντιτείνει κανείς, μα τόσο μαύρα είναι όλα; Δεν υπάρχει καμιά ελπίδα;
Η απάντηση είναι ότι όλα εξαρτώνται από μια νέα συνείδηση που πρέπει να οικοδομηθεί. Να λογαριαστούμε με τους εαυτούς μας πρώτα. Να βγάλουμε ουσιαστικά συμπεράσματα και να κατανοήσουμε καλά τι γίνεται. Να ανοίξουμε δρόμους με τα ίδια μας τα χέρια, δρόμους ανθρωπιάς, αξιοπρέπειας, ελευθερίας. Ακόμα κι αν χρειαστεί για αυτό κάποιοι να πραγματοποιήσουν Εξόδους.
Έχουμε κάθε λόγο να είμαστε προετοιμασμένοι για πολύ πιο δύσκολα. Όπως έγραψε και μια αστική εφημερίδα «ως κοινωνία έχουμε πια τεχνογνωσία στις κρίσεις». Μας χρησιμεύει το γεγονός ότι για 10 χρόνια μάθαμε αλλιώς, αλλά θα χρειαστούμε μεγαλύτερη συνοχή, ενότητα και αντοχή.
«Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή». Ας θυμηθούμε ολόκληρο το τραγούδι, τις στιγμές που γράφτηκε και πόσο τραγουδήθηκε και αγαπήθηκε στη χώρα μας. Το ακούσαμε κι αυτές τις μέρες από κάποια μπαλκόνια…
Καλή δύναμη, συνεχίζουμε!
