Στις αρχές Δεκέμβρη η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά της Λιβύης με επιστολή της στον ΟΗΕ ανακοίνωσε την απόφαση του υπουργικού συμβουλίου της χώρας ότι καθορίζει συνορεύουσα ζώνη που εκτείνεται σε απόσταση 24 ναυτικών μιλίων προς τα βόρεια και με σημείο εκκίνησης τα χωρικά ύδατα της χώρας, που έχουν ήδη από το 1959 καθοριστεί σε απόσταση 12 ν.μ. από τις ακτές της χώρας.
Να σημειώσουμε ότι η «συνορεύουσα ζώνη» αποτελεί θαλάσσια περιοχή που σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας επεκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων μιας χώρας, και στην οποία αναγνωρίζονται για την παράκτια χώρα δικαιώματα αποκλειστικά σχετιζόμενα με τον έλεγχο δραστηριοτήτων που παραβιάζουν τη δημοσιονομική, μεταναστευτική ή υγειονομική νομοθεσία.
Να σημειώσουμε ακόμα ότι τόσο ο καθορισμός των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια όσο και η ανακήρυξη συνορεύουσας ζώνης στα 24 ν.μ. αποτελεί νόμιμη πράξη κάθε παράκτιου κράτους σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.
Αυθαιρεσία στην υπηρεσία του τουρκικού επεκτατισμού
Η αυθαιρεσία της λιβυκής κυβέρνησης έγκειται στο τρόπο που καθορίζει το εύρος των χωρικών υδάτων και από εκεί την επέκταση της συνορεύουσας ζώνης. Συγκεκριμένα η Λιβύη, παρακάμπτοντας το Διεθνές Δίκαιο, ενώνει με μια ευθεία γραμμή βάσης τη θαλάσσια ζώνη της Σύρτης, και θεωρεί ότι από εκείνο το σημείο ξεκινούν τα χωρικά της ύδατα. Η σχετική πρόβλεψη του Δικαίου της Θάλασσας δίνει τη δυνατότητα ορισμού μιας γραμμής βάσης μόνο όταν πρόκειται για κόλπο. Και κόλπος θεωρείται θαλάσσια περιοχή που το εύρος του στομίου της δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 24 ν.μ., δηλαδή όσο το διπλάσιο του πλάτους της αιγιαλίτιδας ζώνης. Η Λιβύη επικαλείται ότι η Σύρτη αποτελεί ιστορικό κόλπο και ως εκ τούτου η πράξη της είναι νόμιμη. Παρ’ όλα αυτά ο ισχυρισμός της δεν έχει νομική βάση, καθώς προϋποθέτει την αποδοχή του όρου «ιστορικός κόλπος» από τα γειτνιάζοντα κράτη, κάτι που δεν έχει γίνει ως τώρα.
Πέρα όμως από τις περιπλοκές του Δικαίου της Θάλασσας, η πραγματική αυθαιρεσία της Λιβύης έγκειται στο γεγονός ότι, καθ’ υπόδειξη της Τουρκίας, προβαίνει σήμερα σε αυτή τη διπλωματική πρωτοβουλία σε πλήρη αντιστοίχιση με το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο καθορισμού ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Το κλείσιμο της Σύρτης σε μια νοητή γραμμή ως σημείο εκκίνησης της αιγιαλίτιδας ζώνης της Λιβύης, και εκ του σημείου αυτού ο υπολογισμός της συνορεύουσας ζώνης, είναι σε πλήρη αρμονία με το παραπάνω σύμφωνο, και η απόφαση της Λιβύης επιχειρεί την πλήρη νομιμοποίησή του.
Είναι φανερό ότι η στάση σιωπής της ελληνικής πλευράς υποβάλλεται τόσο από τους σχεδιασμούς Ουάσιγκτον και Βερολίνου, που επιθυμούν «σιγή ιχθύος» στο Αιγαίο έναντι των επεκτατικών βλέψεων της Άγκυρας, όσο και από το φόβο μήπως κατηγορηθεί η Αθήνα ότι με την αντίδρασή της παραβιάζει τις προβλέψεις της συμφωνίας που συνυπέγραψαν Ερντογάν και Μητσοτάκης προ μηνός
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο υπολογισμός αυτός δεν παίρνει υπόψη του τη νόμιμη ΑΟΖ της Κρήτης, και θεωρεί ότι τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα εξαντλούνται στα 6 ν.μ. νότια της Μεγαλονήσου. Έτσι όχι μόνο «κλέβει» από την Ελλάδα θαλάσσια έκταση 33.900 τετραγωνικών χλμ. σε διεκδικήσεις υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, όση ακριβώς έκταση υποσχέθηκε η Τουρκία στη Λιβύη για να αποδεχθεί την τουρκική πρόταση, αλλά νομιμοποιεί και τον παράλογο ισχυρισμό ότι Τουρκία και Λιβύη έχουν θαλάσσια σύνορα που οριοθετούνται διαγώνια σε βάρος της ΑΟΖ των νησιών του Νοτιοανατολικού Αιγαίου και της Κρήτης.
Η αναγγελία της Λιβύης στον ΟΗΕ προβλέπει ακόμα την πλευρική, με την Αίγυπτο, οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών που συμπίπτουν με τις αντίστοιχες εξαγγελίες του τουρκολιβυκού συμφώνου, ενώ η οριοθέτηση με τη γειτονική Τυνησία βρίσκονται στο όριο της δικαστικής απόφασης μεταξύ των δύο χωρών που συμφωνήθηκε το 1982.
Σιωπή με πρόσχημα το ελληνοτουρκικό σύμφωνο φιλίας
Και ενώ άμεση ήταν η αντίδραση της Αιγύπτου, χώρας που θίγεται από τις προβλέψεις του τουρκολιβυκού συμφώνου, και αναμένεται η αντίστοιχη αντίδραση της Ιταλίας, που ζημιώνεται σημαντικά από την οριοθέτηση της Λιβύης, ανύπαρκτη ως σήμερα είναι η αντίδραση των Αθηνών. Αντίθετα έγινε γνωστή δήλωση του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών όπου αναφέρεται ότι η πρωτοβουλία της Λιβύης «δεν αλλάζει τα μέχρι τώρα γνωστά δεδομένα».
Είναι φανερό ότι η στάση σιωπής της ελληνικής πλευράς υποβάλλεται τόσο από τους σχεδιασμούς Ουάσιγκτον και Βερολίνου, που επιθυμούν «σιγή ιχθύος» στο Αιγαίο έναντι των επεκτατικών βλέψεων της Άγκυρας, όσο και από το φόβο μήπως κατηγορηθεί η Αθήνα ότι με την αντίδρασή της παραβιάζει τις προβλέψεις της συμφωνίας που συνυπέγραψαν Ερντογάν και Μητσοτάκης προ μηνός.
Παρά το γεγονός ότι η όποια διπλωματική αντίδραση στην οριοθέτηση της Λιβύης δεν αφορά το Αιγαίο αλλά το Λιβυκό πέλαγος, είναι γνωστό ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει ΑΟΖ στα ελληνικά νησιά και θεωρεί «αιτία πολέμου» κάθε επέκταση των χωρικών υδάτων νότια της Κρήτης. Είναι άλλωστε αυτός ο λόγος που η ελληνική κυβέρνηση άσκησε το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. μόνο στο Ιόνιο πέλαγος και δυτικά μέχρι το ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου.
Έκτοτε αρνείται κάθε ενέργεια που μπορεί να ερεθίσει τον τουρκικό επεκτατισμό, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης της εκ μέρους της Ε.Ε. να προχωρήσει σε χωροθέτηση των ελληνικών υδάτων, ώστε να θεωρούνται ελληνικά, γεγονός για το οποίο παραπέμπεται στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Να θυμίσουμε εδώ ότι η αντίστοιχη χωροθέτηση που έκανε η Κύπρος δέχθηκε σφοδρά πυρά από την Τουρκία.
Υπό αυτούς τους όρους, η κυβέρνηση Μητσοτάκη κρύβεται πίσω από τις πιθανές αντιδράσεις Αιγύπτου και Ιταλίας και προχωρά με ταχύτητα την προετοιμασία της κοινής γνώμης για παραχωρήσεις ελληνικής κυριαρχίας σύμφωνα με τη συνταγή Σημίτη, ΕΛΙΑΜΕΠ και λοιπών παραγόντων του τουρκικού κατευνασμού.
