Eπιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
«Δεν ήταν ποτέ τόσο λευκά, τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο» τραγουδούσε το 1967 ο Πασκάλ Ντανιέλ, όμως σήμερα στο πιο ψηλό βουνό της Αφρικής, όνειρο του κάθε ορειβάτη να κατακτήσει τις δύο κορυφές του, δεν χιονίζει πια τόσο πολύ. Ιδιαίτερα η τελευταία ζώνη, όπου παλαιότερα ήταν στρωμένη με έναν αιώνιο παγετώνα, αποδεικνύεται τα τελευταία χρόνια ότι δεν είναι πια τόσο αιώνια. Μάλιστα ειδήμονες, όπως η κλιματολόγος Πατρίτσια Νινγκούρο από το Μετεωρολογικό Ινστιτούτο της Κένυας, πιστεύει ότι σε μερικά χρόνια θα σταματήσει εντελώς να χιονίζει.
«Οι πάγοι στην κορυφή του βουνού σταδιακά λιώνουν» λέει. «Αυτό αποτελεί άμεση επίπτωση της ανόδου της θερμοκρασίας. Η εξέλιξη θα συνεχιστεί όλο και πιο γρήγορα, με ενδεχόμενο μέχρι το 2030 να εξαφανιστούν εντελώς». Οι φόβοι της ειδικού επιβεβαιώνονται και από τις έρευνες του Συμβουλίου για το Παγκόσμιο Κλίμα. Μάλιστα τον περασμένο Αύγουστο κάλεσε σε άμεση κινητοποίηση, καθώς διαπίστωσε για άλλη μια φορά ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι αποτέλεσμα ανθρωπογενούς δραστηριότητας.
Στους πρόποδες του Κιλιμάντζαρο τα αιγοπρόβατα πηγαίνουν στο ποτάμι για να ξεδιψάσουν. Αλλά και το ποτάμι δεν είναι πια τόσο πλατύ και βαθύ, όσο παλαιότερα. Τις μεσημεριανές ώρες ο ήλιος κατακαίει. Δεν υπάρχουν πια δένδρα για σκιά. «Είμαστε εκτεθειμένοι στον ανοιχτό ουρανό» λέει ο Γιόσφατ Σανέτι από τη φυλή Μασσάι. «Παλαιότερα υπήρχαν ψηλά δένδρα, που εμπόδιζαν τις αχτίδες του ήλιου να πέφτουν πάνω στον ποταμό. Τώρα όμως η άμεση ηλιοφάνεια εξατμίζει το νερό που λιγοστεύει διαρκώς».
Στο πέρασμα των χρόνων κόπηκαν πολλά δένδρα. Οι αγρότες επεκτείνουν τα χωράφια τους όλο και πιο κοντά στον ποταμό. 1,3 εκ. άνθρωποι ζουν κοντά στο Κιλιμάντζαρο, αρχές του προηγούμενου αιώνα ήταν γύρω στους 100 χιλιάδες. Η αποδάσωση έχει εντείνει το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, λέει ο Αντρέας Χεμπ από το Πανεπιστήμιο του Μπαϊρόιτ, που κάθε χρόνο περνά πολλούς μήνες στο βουνό παρατηρώντας τις μεταβολές. «Κυρίως η αποψίλωση του δάσους στο κάτω τμήμα συμβάλλει στη μεταβολή του τοπικού μικροκλίματος και της περιοχής. Τα δένδρα απορροφούν πολύ νερό, αλλά όταν κόβονται, εξατμίζεται λιγότερο νερό και ο σχηματισμός σύννεφων ελαχιστοποιείται. Το αποτέλεσμα είναι μεγαλύτερη ηλιοφάνεια και γρηγορότερη ξηρασία του εδάφους».
Φαύλος κύκλος δηλαδή. Διότι όταν βρέχει σπανιότερα, οι αγροί δεν είναι αποδοτικοί και οι αγρότες εκχερσώνουν μεγάλα τμήματα. Με την ξηρασία μεγαλώνει ο κίνδυνος πυρκαγιών. Πριν από λίγα χρόνια η φωτιά έκαιγε για μέρες στην περιοχή. Όλα αυτά είναι μερικά ακόμη μηνύματα προς την Γλασκόβη και τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων να περάσουν από τις μεγαλοστομίες στην πράξη.
Πηγή: Deutsche Welle
Η πιο ακριβής μελέτη της σκοτεινής ύλης του σύμπαντος
Οι επιστήμονες της μεγάλης διεθνούς κοινοπραξίας Dark Energy Survey (DES) παρουσίασαν τον μεγαλύτερο και πιο ολοκληρωμένο μέχρι σήμερα «χάρτη» της σκοτεινής ύλης στο σύμπαν, της αόρατης ύλης που εκτιμάται ότι αποτελεί περίπου το 25% της συνολικής συμπαντικής ύλης, έναντι 5% της ορατής ύλης και 70% της σκοτεινής ενέργειας. Είναι αξιοσημείωτο ότι η κατανομή της σκοτεινής ύλης φαίνεται να είναι τέτοια που, σύμφωνα με τουλάχιστον μερικούς επιστήμονες, δημιουργεί κάποιες αμφιβολίες για την ορθότητα της γενικής θεωρίας σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν.
Οι 400 ερευνητές από επτά χώρες χρησιμοποίησαν την κάμερα σκοτεινής ενέργειας που υπάρχει στο διαμέτρου τεσσάρων μέτρων τηλεσκόπιο «Βίκτορ Μπλάνκο» στη Χιλή, για να αναλύσουν –με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης– 226 εκατομμύρια γαλαξίες, αποκαλύπτοντας έτσι ένα «πάτσγουορκ» με τεράστιες ολοσκότεινες κενές περιοχές πολύ χαμηλής πυκνότητας ύλης (όπου η βαρύτητα μπορεί να συμπεριφέρεται διαφορετικά) και πιο φωτεινές περιοχές (όπου είναι συγκεντρωμένη η σκοτεινή και η ορατή ύλη).
Η αφανής σκοτεινή ύλη –που ονομάστηκε έτσι ακριβώς επειδή είναι αόρατη– ασκεί επίδραση πάνω στην ορατή ύλη, παραμορφώνοντας το φως που φθάνει στη Γη από τα μακρινά άστρα και γαλαξίες. Όσο μεγαλύτερη είναι η παραμόρφωση τόσο μεγαλύτερη τεκμαίρεται ότι η είναι η συγκέντρωση της σκοτεινής ύλης σε έναν γαλαξία ή σε κάποια άλλη περιοχή του σύμπαντος. Η βαρυτική δύναμη της σκοτεινής ύλης συγκρατεί τους γαλαξίες μεταξύ τους σε δομές κοσμικών «ιστών».
Ο ερευνητής δρ Niall Jeffrey της Σχολής Ecole Normale Superieure του Παρισιού και του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL) δήλωσε στο BBC ότι ο νέος «χάρτης» συνιστά «ένα πραγματικό πρόβλημα για τη φυσική», επειδή δείχνει ότι «ίσως ο Αϊνστάιν είχε λάθος». Πρόσθεσε ότι «ίσως νομίσετε πως αυτό είναι κακό πράγμα, ότι ίσως η φυσική καταρρέει. Όμως, για έναν φυσικό είναι κάτι υπερβολικά συναρπαστικό. Σημαίνει ότι μπορούμε να ανακαλύψουμε κάτι πραγματικά καινούργιο για το πώς είναι το Σύμπαν».
Ο καθηγητής Carlos Frenk του βρετανικού Πανεπιστημίου του Ντάραμ, ο οποίος συνέβαλε στην ανάπτυξη της σύγχρονης κοσμολογικής θεωρίας με βάση το έργο του Αϊνστάιν, δήλωσε ότι έχει ανάμικτα συναισθήματα ακούγοντας τα νέα. «Πέρασα τη ζωή μου δουλεύοντας πάνω σε αυτήν τη θεωρία και η καρδιά μου λέει πως δεν θέλω να τη δω να καταρρέει. Όμως, ο εγκέφαλός μου λέει πως οι μετρήσεις που έγιναν είναι σωστές και έτσι πρέπει να διερευνήσουμε τη δυνατότητα μίας νέας φυσικής», ανέφερε. «Αυτό είναι κάτι που με κάνει πολύ νευρικό και φοβισμένο, επειδή εισερχόμαστε σε μία τελείως άγνωστη επικράτεια και ποιος ξέρει τι πρόκειται να βρούμε», πρόσθεσε.
Συνδυάζοντας τα στοιχεία του «Πλανκ» και τις θεωρίες του Αϊνστάιν, οι αστρονόμοι, όπως ο Carlos Frenk, ανέπτυξαν ένα μοντέλο που προβλέπει πώς θα έπρεπε να είναι η κατανομή της ύλης κατά τα 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια που έχουν μεσολαβήσει μέχρι σήμερα. Η επίσημη ανακοίνωση της κοινοπραξίας DES αναφέρει ότι ο νέος «χάρτης» συνάδει με τις θεωρητικές προβλέψεις. Ορισμένοι ερευνητές, όμως, επεσήμαναν πως, με βάση τις νέες παρατηρήσεις και τον «χάρτη» DES, υπάρχει μία μικρή απόκλιση, καθώς η ύλη φαίνεται στην πραγματικότητα να είναι ελαφρώς (κατά λίγες ποσοστιαίες μονάδες) πιο ομοιόμορφα κατανεμημένη από ό,τι αναμενόταν με βάση τον Αϊνστάιν και τις προβλέψεις του κυρίαρχου κοσμολογικού μοντέλου.
Πηγή: physics4u.gr , Δ.Μ.
Ζεύγος μαύρων οπών σε διαδικασία σύγκρουσης
Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα ένα εντυπωσιακό βίντεο της προσομοίωσης μιας συγχώνευσης μεταξύ δύο μεγάλων μαύρων τρυπών. Οι επιστήμονες δεν έχουν όμως ακόμη πολλές πληροφορίες για το τι μπορεί να συμβαίνει όταν δύο μαύρες τρύπες και μάλιστα μεγάλου μεγέθους εμπλέκονται σε μια διαδικασία σύγκρουσης. Ξέρουμε ότι κατά βάση μια τέτοια σύγκρουση καταλήγει σε συγχώνευση όπου τελικά σχηματίζεται μια νέα ακόμη μεγαλύτερη μαύρη τρύπα. Αλλά τα φαινόμενα που παράγονται σε αυτή τη διαδικασία δεν έχουν ακόμη γίνει αντιληπτά και κατανοητά από τους επιστήμονες.
Σύμφωνα με την προσομοίωση η διαδικασία δεν είναι βίαιη αλλά εξελίσσεται ένα είδος κοσμικού χορού, όπου η μια πλησιάζει την άλλη και στην συνέχεια απομακρύνεται προκαλώντας κάθε φορά διάφορα φαινόμενα. Με βάση αυτή την προσομοίωση οι επιστήμονες λαμβάνουν σημαντικές πληροφορίες για το τι μπορεί να συμβαίνει όταν συγχωνεύονται δύο μαύρες τρύπες και πού οφείλονται και τι σημαίνουν τα δεδομένα που φτάνουν σε εμάς παρατηρώντας ένα τέτοιο φαινόμενο.
Ένα από τα φαινόμενα που η προσομοίωση δείχνει ότι παράγεται από την συγχώνευση είναι αυτό του αποκαλούμενου βαρυτικού φακού: Ενός φαινομένου καμπύλωσης του φωτός κατά το οποίο το φως ενός κοντινότερου στον παρατηρητή κοσμικού σώματος (ενός άστρου ή γαλαξία) λειτουργεί ως μεγεθυντικός φακός επιτρέποντάς του να δει ένα άλλο κοσμικό σώμα που «κρύβεται» πίσω τους σε πολύ πιο μακρινή απόσταση.
H προσομοίωση αποκαλύπτει επίσης τις βαρυτικές δυνάμεις και φαινόμενα που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια αυτής της συγχώνευσης παρέχοντας νέα πολύτιμα στοιχεία στους επιστήμονες.
Πηγή: Ναυτεμπορική
