Άμλετ, 2η Πράξη, 2η Σκηνή. Της Έλενας Πατρικίου
Στο παγκόσμιο σαιξπηρολογικό συνέδριο του 1976, είχε προσκληθεί ο Μπόρχες να κάνει την καταληκτήρια ομιλία. Το θέμα του ήταν «Το Αίνιγμα του Σαίξπηρ». Ο τυφλός συγγραφέας οδηγήθηκε μέχρι το μικρόφωνο και, μέσα σε απόλυτη σιωπή, άρχισε να μιλάει στους 1.000 σαιξπηρολόγους σύνεδρους απ’ όλο τον κόσμο. Αλλά το μικρόφωνο είχε τοποθετηθεί πολύ ψηλά. Κι από την φωνή του Μπόρχες, το μόνο που έφτανε στα μεγάφωνα ήταν ένα ακατάληπτο γρατζούνισμα συμφώνων. Καμία άλλη λέξη δεν ήταν αντιληπτή, εκτός το ίδιο το όνομα του Σαίξπηρ, που αναδυόταν μέσα από τους μεταλλικούς βορβορυγμούς του ηχοληπτικού συστήματος. Κανείς δεν τόλμησε να διακόψει τον Μπόρχες για να διορθώσει το μικρόφωνο. Και επί μία ώρα, 1.000 σαιξπηρολόγοι άκουγαν κατανυκτικά τον τυφλό Μπόρχες να «λύνει» το αίνιγμα του Σαίξπηρ. Η απάντηση του αινίγματος είναι: «Σαίξπηρ…, Σαίξπηρ…, Σαίξπηρ…».
Πριν από 15 μέρες, 3.500 χιλιάδες εκλεγμένοι αντιπρόσωποι της απανταχού της επικράτειας ριζοσπαστικής Aριστεράς παρακολούθησαν επί δυόμιση μέρες, με πολύ μικρότερη κατάνυξη, μερικές δεκάδες «κληρωτούς» ομιλητές, που προσπαθούσαν, ο καθένας το κατά δύναμιν, να λύσουν το αίνιγμα της Αριστεράς και του μελλοντικού της οργανισμού στο 3λεπτο που του αναλογούσε. Στο άθλιο ηχητικό σύστημα του Σταδίου, η λέξη «Αριστερά», κατά κανόνα σε σύνταγμα με το κοσμητικό επίθετο «ριζοσπαστική», αντηχούσε σαν ισοκράτημα βουδιστικής αυτοσυγκέντρωσης: ένα μάντρα τόσο πλήρες ώστε να χωρά κάθε δυνατό νόημα, τόσο αυτοτελές ως όλον και ως καθόλου ώστε να εξασφαλίζει την βέβαιη πορεία προς το νιρβάνα της κενότητας. Την ουσιαστική απουσία των μελών του Σύριζα από το πόντιουμ και πάλι κατέλαβαν οι άνευ κλήρου παράκλητοι της εκλύτου κληρώσεως. Και την τραγική απουσία περιεχομένου, κληρώθηκαν να καλύψουν οι κενές μορφές των λέξεων από άλφα: Αριστερά, Αλληλεγγύη, Ανακλητότητα, Άμεση (Δημοκρατία), Ανυπακοή, Αξιοπρέπεια…
Αλλά οι λέξεις μπορούν να λειτουργήσουν ως σημεία, δηλαδή ως συμφωνημένα υπονοούμενα των οποίων η επίκληση ανακαλεί ένα πολύ ευρύτερο και ευρέως αναγνωρίσιμο σημαντικό πεδίο, μόνο όταν το νόημά τους έχει από κοινού καθομολογηθεί. Οι λέξεις διατηρούν και, σε στιγμές μεστές εντάσεων και αισθημάτων πολλαπλασιάζουν, το νοηματικό τους δυναμικό, μόνο όταν τους επιτρέπουμε να δηλώνουν με σαφήνεια, να κρύπτουν με παρρησία και να σημαίνουν με αλήθεια. Ποια «Αριστερά» θέλουμε να δηλώσουμε με σαφήνεια, ποιο παρελθόν και ποιες πτυχές της «Αριστεράς» θέλουμε να κρύψουμε (δηλαδή να αποκηρύξουμε) με τόλμη, ποια «Αριστερά» θέλουμε να σημάνουμε, τείνοντας προς αυτήν με συνείδηση της απελπισίας του παρόντος μας; Και σε ποια «συν-δια-σκεψη» θα κάτσουμε επιτέλους να σκεφτούμε συνδυαστικά, μαζί και μόνοι ταυτοχρόνως, με ποιες ποιότητες θέλουμε να γεμίσουμε την «Αριστερά», ώστε να έχει νόημα για όλους. Και για το μέλλον.
Κι είναι καιρός να πούμε τα λιγοστά μας λόγια γιατί η ψυχή μας αύριο κάνει πανιά.
Υ.Γ. Στο μεταξύ, ας προσέξουμε τα «συριζικά» παράγωγα σε –ικός. Γιατί το «συριζικός», οριακά δοκιμάζει τις αντοχές της γλώσσας, αλλά πάντως δεν τις συντρίβει. Το «συριζαϊκός», όμως, θυμίζει επικίνδυνα τον Πανσερραϊκό και οι συνηχήσεις συχνά παράγουν συνδηλώσεις.
