Ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στους δρόμους των ΗΠΑ…
Στο ματωμένο κατάλογο των νεαρών Αφροαμερικανών που δολοφονούνται από αστυνομικούς στις ΗΠΑ προστέθηκε την προηγούμενη εβδομάδα ο 25χρονος Φρέντι Γκρέι από τη Βαλτιμόρη, ο οποίος είχε τραυματιστεί σοβαρά «υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες» στη σπονδυλική στήλη μετά τη σύλληψή του. Έμεινε σε κώμα για μία εβδομάδα και πέθανε στις 19 Απριλίου. Η αστυνομία δεν έχει ακόμη δώσει στοιχεία για το τι συνέβη στο διάστημα από τη σύλληψη του νεαρού ως το θάνατό του. Η κηδεία του Φρέντι Γκρέι πυροδότησε την εξέγερση των Αφροαμερικανών στην πόλη τις τελευταίες μέρες, με διαμαρτυρίες και γενικευμένες ταραχές αλλά και μια άνευ προηγουμένου καταστολή, που έφτασε ως την κινητοποίηση της Εθνοφρουράς και την επιβολή απαγόρευσης της κυκλοφορίας. Και βέβαια τα επίσημα μέσα και οι φωνές της «λογικής» απ’ όλες τις πλευρές αντί να ακούσουν το μήνυμα που μεταδίδει η οργή αυτών των ανθρώπων, καταδικάζουν τις βίαιες διαδηλώσεις. Και «παίζουν» με επιμονή το βίντεο με τη μητέρα που μαλώνει τον γιο της που συμμετέχει στα επεισόδια…
1.016 δολοφονίες το 2014
Τι συμβαίνει στις ΗΠΑ τους τελευταίους μήνες; υπάρχει αύξηση των κρουσμάτων αστυνομικής αυθαιρεσίας, ή αυτό γινόταν πάντα αλλά απλώς τώρα έχει δοθεί μεγάλη δημοσιότητα χάρη και στην τεχνολογία; Η αλήθεια είναι ότι ο αριθμός των άοπλων Αφροαμερικανών που πυροβολούνται και σκοτώνονται από λευκούς αστυνομικούς αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό. Έχει καταντήσει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Τείνει να επικρατήσει μια κουλτούρα στην οποία άνθρωποι ύποπτοι για ήσσονος σημασίας εγκλήματα, ή και απλά περαστικοί που είχαν την ατυχία να διαθέτουν το «λάθος» προφίλ, έρχονται αντιμέτωποι με μια ασύμμετρη, συχνά θανατηφόρα, χρήση βίας.
Το να ποσοτικοποιήσεις το μοτίβο αυτό είναι δύσκολο, γιατί τα στοιχεία είναι διάσπαρτα και κατακερματισμένα. Δεν υπάρχει εθνική βάση δεδομένων στην οποία τα αστυνομικά τμήματα υποχρεούνται να υποβάλλουν μια έκθεση όταν ολοκληρώνεται μια έρευνα για υποθέσεις στις οποίες αστυνομικοί πυροβολούν πολίτες. Ο Samuel Walker, μελετητής της ποινικής δικαιοσύνης στο Πανεπιστήμιο της Νεμπράσκα στην Ομάχα και συγγραφέας του βιβλίου Το Χρώμα της Δικαιοσύνης: Φυλή, Εθνικότητα και Έγκλημα στην Αμερική λέει: «Είναι αδύνατο να βγουν οριστικά συμπεράσματα σχετικά με το αν υπήρχαν περισσότερα περιστατικά κατά τα τελευταία 5 έως 10 έτη σε σχέση με το παρελθόν. Απλώς δεν έχουμε αυτό το είδος των δεδομένων». Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τη βάση δεδομένων του FBI για «δικαιολογημένες δολοφονίες», κάθε χρόνο μεταξύ 2006 και 2012 υπήρχαν κατά μέσο όρο 96 περιπτώσεις λευκού αστυνομικού που σκότωσε ένα μαύρο άτομο. Τα δεδομένα του FBI όμως δίνουν μια μερική μόνο εικόνα, αυτή των περιπτώσεων όπου ένας αστυνομικός σκοτώνει έναν κακοποιό. Δεν περιλαμβάνει αναγκαστικά υποθέσεις που αφορούν τα θύματα που ήταν άοπλα όταν ήρθαν αντιμέτωπα με την αστυνομία. Έτσι κι αλλιώς, τα στοιχεία αυτά αμφισβητούνται από ανεξάρτητες οργανώσεις πολιτών, που μιλούν για 1.106 δολοφονίες από αστυνομικούς το 2014 αντί για 400, όπως υποστηρίζει το FBI.
Άλλο ένα μοτίβο: Η ατιμωρησία των αστυνομικών
Μαζί με το προηγούμενο πάει και το ακόλουθο μοτίβο: στις περισσότερες περιπτώσεις οι αστυνομικοί δεν τιμωρούνται. Οι δικαστικές και εισαγγελικές αρχές δεν είναι πιθανό να κατηγορήσουν, πόσο μάλλον να καταδικάσουν έναν αστυνομικό. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι ένορκοι αποφασίζουν να μην παραπέμψουν καν τον αστυνομικό σε δίκη, όπως έγινε με τη πολύ γνωστή υπόθεση στο Φέργκιουσον, όπου ο λευκός αστυνομικός Ντάρεν Ουίλσον δεν διώχθηκε ποτέ για το φόνο του Μάικλ Μπράουν.
Τα αμερικανικά δικαστήρια δεν πιστοποιούν νομικά την ιδέα της χρήσης «υπερβολικής βίας» από αστυνομικό που υποστηρίζει ότι η ζωή του απειλήθηκε από το θύμα. Δεν έχει σημασία εάν το θύμα ήταν άοπλο, ανήλικο, δεμένο με χειροπέδες ή το «έγκλημά του» ήταν ασήμαντο. Ούτε ακόμη έχει σημασία εάν τα στοιχεία δείχνουν ότι δεν υπήρξε απειλή. Σημασία έχει μόνο η υποκειμενική γνώμη του αστυνομικού…
Και ενώ η προσοχή των αρχών και των ΜΜΕ είναι στραμμένη στα σπασμένα παράθυρα και στα καμένα αυτοκίνητα, η βία των φυλετικών διακρίσεων στις ΗΠΑ αποκαλύπτεται σε όλο της το μεγαλείο με αριθμούς: πάνω από 1,5 εκατομμύριο μαύροι άνδρες ηλικίας από 25 έως 54 απλώς… λείπουν. Κατά μία έννοια είναι εξαφανισμένοι, σε σχέση με τον αριθμό των μαύρων γυναικών. Και αυτό συμβαίνει είτε γιατί βρίσκονται στη φυλακή είτε εξαιτίας «πρόωρων θανάτων». Η εξέγερση στη Βαλτιμόρη, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα παρά την καταστολή, και η αναζωπύρωση των κινητοποιήσεων σε πολλές πόλεις των ΗΠΑ, δείχνουν ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν είναι διατεθειμένο άλλο να ανεχθεί αυτή την κατάσταση στη «Χώρα της Ελευθερίας»!
Νατάσα Ακριβάκη
