Πρωθυπουργός και υπουργοί δηλώνουν έτοιμοι για τα επόμενα, ακόμα πιο σκληρά μέτρα. Του Σπύρου Μαρκέτου.
Λίγες μόνον εβδομάδες αφότου εξάγγειλε την πολιτική υποταγής στις «αγορές», η κυβέρνηση βρίσκεται ριγμένη στο καναβάτσο κι εκλιπαρεί έλεος. Όσα πράγματα μπορούσαν να της πάνε στραβά, πήγαν. Μέσα στη χώρα ο λαϊκός αναβρασμός φουντώνει, η εμπιστοσύνη στα μέτρα της καταρρέει παρά την ασταμάτητη προπαγάνδα των δήθεν μέσων ενημέρωσης, τα κομματικά στελέχη κηρύσσουν αντάρτικο το ένα μετά το άλλο, η δύναμη των μηχανισμών εξουσίας εξατμίζεται, ενώ ακόμη και ο σκληρός πυρήνας του κράτους παύει να υπακούει. Ο υπουργός Άμυνας, μάλιστα, κατάφερε να προκαλέσει την πρώτη μεταπολεμικά απεργία στρατωτικών.
Το χρηματιστήριο κατρακυλά, τα ταμεία άδεια, και μέσα στον Μάη πρέπει να πληρωθούν στους πιστωτές πολλά δισ. που δεν υπάρχουν. Οι «αγορές» ζητούν σουρεαλιστικά επιτόκια·τα σπρεντ, που δήθεν θα έπεφταν μετά τις αυτομαστιγώσεις μας, σπάζουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Η απογείωσή τους υπολογίζεται πως θα μας κοστίσει τουλάχιστον 13 δισ. μόνον το 2010, αν στ’ αλήθεια τα ξεπληρώσουμε, πράγμα που κανείς πια δεν πιστεύει. Μετά τις τελευταίες τους υποβαθμίσεις από τους αδιάβλητους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, τα ελληνικά ομόλογα θεωρούνται επενδυτικά άχρηστα και παραδίνονται πλέον στα λεγόμενα κεφάλαια-γύπες, ενώ οι ελληνικές τράπεζες απειλούνται άμεσα με ασφυξία.
Οι μεγαλόσχημοι της Ευρωζώνης, από την Αγκέλα Μέρκελ μέχρι τον Τρισέ, που μοιάζουν σήμερα ν’ αποφασίζουν το μέλλον μας περισσότερο παρά ο πρωθυπουργός, δείχνουν στους πιο αφελείς πόσο είχαν βιαστεί να πανηγυρίσουν τη δημιουργία του περιβόητου μηχανισμού διάσωσης, που έχει βγει κιόλας ελαττωματικός. Αφού πρώτα έκαναν ό,τι μπορούσαν για να υψώσουν τα σπρεντ, αντιλήφθηκαν λιγάκι καθυστερημένα ότι έτσι δεν επιδοτούσαν απλώς τους τραπεζίτες φίλους τους, αλλά και δυναμίτιζαν το ευρώ. Τώρα βάζουν όπισθεν, στο μεταξύ όμως αποσταθεροποίησαν και άλλες χώρες. Όταν, λοιπόν, ζητάμε σήμερα από την Πορτογαλία να μας δανείσει με 5%, αυτή ήδη πληρώνει τα δικά της δάνεια πιο ακριβά. Άρα, ίσως και να μη μας διευκολύνει, ούτε αυτή ούτε οι άλλες Πορτογαλίες. Το σχέδιο στήριξης δεν πρόβλεπε τέτοια ενδεχόμενα. Η δημοσιονομική κρίση της Ελλάδας μέρα με τη μέρα εξελίσσεται σε διεθνή τραπεζική κρίση.
Το καλό είναι ότι οι τραπεζίτες σιγά σιγά βλέπουν ότι δεν θα πάρουν πίσω τα λεφτά τους και περιορίζουν τις απαιτήσεις τους. Ακόμη και το ΔΝΤ ετοιμάζεται να χρυσώσει το χάπι, συζητώντας το «κούρεμα» του χρέους γύρω στο 20%, παρά τις διαψεύσεις. Αν βγουν μαζικές οι διαμαρτυρίες της Πρωτομαγιάς, ίσως να μας κάνει και μεγαλύτερη έκπτωση.
Μονόδρομοι και Αριστερά
«Δεν υπάρχει άλλη λύση», εξακολουθούν ωστόσο να μας διαβεβαιώνουν βλοσυροί οι τηλεοπτικοί επαΐοντες, ενώ η Κομισιόν βεβαιώνει ότι η ελληνική κυβέρνηση ποτέ δεν αιτήθηκε «κούρεμα» του χρέους. Κάποιοι άλλοι διαφωνούν. Oι Γερμανοί χριστιανοδημοκράτες δηλώνουν ότι αυτό ακριβώς θα ζητήσουν οι ίδιοι από τον Τρισέ και τον Στρος-Καν, προφανώς ως πιο αρμόδιοι, αλλά και πιο ευαίσθητοι στην αγωνία του ελληνικού λαού. Πηγαίνοντας παραπέρα, σοσιαλδημοκράτες και αριστεροί ζητούν πάγωμα του ελληνικού χρέους.
Τα δικά μας μεγάλα κόμματα της αριστεράς τι κάνουν; Ο Συνασπισμός εξαγγέλλει «πολιτική διεκδίκηση σε διεθνές επίπεδο, με στόχο τη διαγραφή μέρους του δημοσίου χρέους και τη βελτίωση των όρων αποπληρωμής στα πλαίσια μιας συνολικής αναδιάρθρωσής του», βέβαιος ότι χρειαζόμαστε την άδεια πολλών διεθνών οργανισμών, αν όχι και του ίδιου του ΟΗΕ, για να πάψουμε να δίνουμε στους τραπεζίτες τα ευρώ που ξεχειλίζουν από τα κρατικά μας ταμεία. Αντίστοιχο διαπραγματευτικό ζήλο δείχνει και το Κόμμα του Λαού στην τελευταία του επίσημη ανακοίνωση («Η πρόταση του ΚΚΕ για την διέξοδο από την κρίση», 26 Απριλίου 2010). «Εμείς από την πρώτη στιγμή γνωρίζαμε και υπογραμμίσαμε ότι θα γίνει η προσχώρηση στο μηχανισμό, θα βρει η κυβέρνηση κεφάλαια για δανεισμό […] Το δημόσιο χρέος η λαϊκή εξουσία θα το επανεξετάσει με κριτήριο το λαϊκό συμφέρον». Αφού πρώτα το ΚΚΕ θα έχει πάρει την εξουσία.
Όλα αυτά όμως –τα σπρεντ, η Μέρκελ, τα κεφάλαια-γύπες, ακόμη και οι άγριες προθέσεις του Συνασπισμού και του ΚΚΕ– στην πραγματικότητα είναι τα μικρά προβλήματα για την κυβέρνηση. Αν ήξερε πού βαδίζει, θα καταλάβαινε ότι το μέγα της πρόβλημα είναι άλλο. Είναι ότι ξεκίνησε τους ριψοκίνδυνους ακροβατισμούς της χωρίς εκείνο το δίχτυ ασφαλείας που λέγεται δημοκρατική νομιμοποίηση. Μόνη της νομιμοποίηση θεώρησε την αίγλη της αυριανής επιτυχίας: τα μέτρα θα μας έτσουζαν βέβαια λιγάκι στην αρχή, αλλά συνάμα και θα μας λογίκευαν, και σε δυο τρία χρόνια, όταν θ’ άρχιζαν ν’ αποδίδουν, θα νιώθαμε τη σοφία τους ακόμη κι εμείς, οι κοινοί θνητοί. Ως το τέλος της κοινοβουλευτικής τετραετίας θα καταλαβαίναμε πόσο λογικά και απαραίτητα όλα τους ήταν. Και θα την ξαναψηφίζαμε. Αν όχι αυτή την ίδια, πάντως κάποιους που θα της έμοιαζαν. Τώρα, που η επιτυχία δεν έρχεται, τι γίνεται;
Καταστροφική επιλογή
Πιο απερίσκεπτη, αλαζονική και άκαρδη επιλογή δεν υπήρχε. Αντίθετα, βλέποντας πως πλησιάζουν δύσκολοι καιροί, η κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός και ο ίδιος ο πρόεδρος όφειλαν επειγόντως να θωράκιζαν τη δημοκρατία. Ο τρόπος για να το κάνουν αυτό ήταν να θέσουν στην κρίση του λαού, με εκλογές ή δημοψήφισμα, τα μέτρα που ως χτες μας βεβαίωναν πως ποτέ δεν θα έπαιρναν. Αντί γι’ αυτό δυναμίτισαν τη δημοκρατία, παραδίνοντας την πραγματική εξουσία στην Μέρκελ, στον Στρος Καν και σ’ αυτούς που ανεβοκατεβάζουν τα σπρεντ. Για λόγους ακατανόητους έλπισαν πως ο λαός θα δεχόταν να τσαλακωθεί το βιοτικό του επίπεδο και η εκτροπή σύντομα θα ξεχνιόταν.
Το σχέδιο, όμως, ήδη βυθίζεται σαν τον Τιτανικό, παρασέρνοντας στον πάτο την αξιοπιστία και τις δημοκρατικές περγαμηνές τους. Κάποιοι στο πιλοτήριο νομίζουν πως ελέγχουν ακόμη το σκάφος και θέλουν να διατάξουν πρόσω ολοταχώς, εξαγγέλλοντας ακόμη πιο παρανοϊκά μέτρα μετά την Πρωτομαγιά, όταν η οργή θα έχει καταλαγιάσει, φαντάζονται. Έτσι, όμως, απλώς θα επιταχύνουν τον καταποντισμό.
Έστω και την ύστατη ώρα ας κατεβάσουν τις βάρκες, για να σωθούν τουλάχιστον τα γυναικόπαιδα. Ας αναλογιστούν επιτέλους τι κινδύνους συνεπάγεται για τη χώρα η ανεύθυνη φυγή τους προς τα μπρος. Αν δηλαδή η αναγκαστική στάση πληρωμών, είτε μέσα στον Μάη, που είναι και το πιθανότερο, είτε μερικούς μήνες αργότερα, μας βρει με τη δημοκρατία πληγωμένη.
* Ο Σπύρος Μαρκέτος είναι επίκουρος καθηγητής Ιστορίας στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.
