1 Η σημερινή συζήτηση θα φαινόταν, πριν από ένα μήνα, αδιανόητη. Όχι γιατί η Αριστερά δεν συζήτησε, ανέλυσε και επεξεργάστηκε στο παρελθόν το ζήτημα της διακυβέρνησης αλλά γιατί η συζήτηση γινόταν πάντα σε ένα θεωρητικό επίπεδο και αφορούσε το απροσδιόριστα μακρινό μέλλον. Το αποτέλεσμα των εκλογών της 6ης Μάη και η δυναμική που αναπτύχθηκε μετά από αυτές μετατρέπουν αυτή τη συζήτηση σε κατεπείγουσα ανάγκη διαμόρφωσης ενός οδικού χάρτη για την αυριανή μέρα των εκλογών της 17ης Ιούνη.
2 Η ανάληψη της ευθύνης της διακυβέρνησης της χώρας από την Αριστερά γίνεται σε μια περίοδο οικονομικής κατάρρευσης, εκπτώχευσης της κοινωνίας, στα όρια της ανθρωπιστικής κρίσης και απαξίωσης των πολιτικών θεσμών αντιπροσώπευσης. Όμως, η ανάληψη κυβερνητικής ευθύνης από ένα αριστερό κόμμα έχει λόγο ύπαρξης μόνο αν αποτελεί αντανάκλαση μιας άλλης αντιπολίτευσης, πολύ πιο ενεργητικής και μαζικής: αυτής που αποτελείται από τις εκατοντάδες χιλιάδες των εργαζόμενων και των άλλων πληττόμενων κοινωνικών στρωμάτων, που τα τελευταία 2,5 χρόνια βρέθηκαν στους δρόμους, τις πλατείες, τους εργασιακούς χώρους και σφυρηλάτησαν με τους αγώνες τους την εναλλακτική πρόταση ανατροπής. Αυτές οι κινητοποιήσεις, αυτά τα κινήματα είναι που αναδεικνύουν τον ΣΥΡΙΖΑ σε αντίπαλο δέος των μνημονιακών δυνάμεων και καθιστούν εφικτό αυτό που μέχρι χθες φαινόταν μακρινό όνειρο: την κυβέρνηση της Αριστεράς.
3 Αυτά τα κινήματα είναι η δύναμη στήριξης μιας αριστερής κυβέρνησης και γι’ αυτό ο ρόλος των κοινωνικών κινημάτων θα είναι ακόμη πιο κρίσιμος στις 18 Ιούνη. Η υλοποίηση του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ προϋποθέτει τον πρωταγωνιστικό ρόλο της κοινωνίας και ιδιαίτερα των λαϊκών στρωμάτων.
Όπως αναφέρουμε στο πρόγραμμά μας:
«Στρατηγικός μας στόχος είναι ο ριζικός κοινωνικός, πολιτικός και οικονομικός μετασχηματισμός.
Ο τρόπος που θέλουμε να πραγματοποιήσουμε το άλμα αυτό είναι η δημοκρατική διαβούλευση και η κάθετη εκπροσώπηση των κοινωνικών ομάδων.
Θέλουμε ένα μοντέλο λαϊκής διακυβέρνησης:
• Λαϊκής, γιατί ο έλεγχος δεν θα είναι μόνον θεσμικός, αλλά αμεσοδημοκρατικός, από το ζωντανό κίνημα το οποίο θα ελέγχει, θα διαμορφώνει προτάσεις για τους κρίσιμους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας και του δημοσίου συμφέροντος και στο οποίο θα λογοδοτούμε.
• Διακυβέρνησης γιατί για να φτάσει κανείς στο στρατηγικό του στόχο απαιτείται πολιτική βούληση, άξιο στελεχιακό δυναμικό που θα υπηρετεί συνεργατικά, διάφανα και επίμονα τους τακτικούς άξονες.
Η Αριστερά που δεν είναι διατεθειμένη να ακούσει και να μάθει, άρα και να αλλάξει η ίδια, από την αυθόρμητη ή την οργανωμένη κίνηση των «από κάτω» και την αυτενέργειά τους όχι μόνο δεν μπορεί να κυβερνήσει αλλά είναι και ιστορικά καταδικασμένη.
4 Ποιοι είναι οι όροι μιας αριστερής διακυβέρνησης:
α. Μία από τις μεγάλες προκλήσεις μιας αριστερής κυβέρνησης είναι πώς να προικίσει τους δημοκρατικούς θεσμούς με μεταμορφωτική δυναμική. Πώς να ενδυναμώσει την αξία της δημοκρατίας χωρίς να νομιμοποιεί τον καπιταλισμό ούτε να εγκαταλείπει το σχέδιο αλλαγής. Γιατί «δεν αρκεί να αλλάξει ο οδηγός για να μπορεί το ίδιο όχημα να διασχίζει τους δύσβατους δρόμους της λαϊκής συμμετοχής. Πρέπει να αλλάξει επίσης και το όχημα».
Θα χρειαστεί, λοιπόν, να αποδεικνύουμε κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή, ότι δεν πρόκειται για διοίκηση για τη διοίκηση, ούτε απλώς για διαχείριση της κρίσης αλλά για διοίκηση με διαφορετικό τρόπο, διαφορετικές προτεραιότητες, διαφορετικό ήθος και ύφος.
Οι μεταρρυθμίσεις που θα προωθούμε θα πρέπει να συνοδεύονται από την παράλληλη ενδυνάμωση του λαϊκού κινήματος, έτσι ώστε να οργανώνονται και να συμμετέχουν στον αγώνα ολοένα και αυξανόμενα τμήματα του λαού.
Παράλληλα με τη δημιουργία θεσμών λαϊκής συμμετοχής, πρέπει να προωθήσουμε και την αυτόνομη οργάνωση του λαού, τη μόνη ασπίδα προστασίας της αριστερής κυβέρνησης αλλά και εγγύηση ότι το στρατηγικό σχέδιο μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας θα γίνει δυνατό στο μέλλον.
Να φθάσουμε στον κόσμο και όχι μόνο στους ακτιβιστές, πρέπει να είναι ο στόχος μας.
β. Σημείο αφετηρίας: τα προβλήματα που αγγίζουν περισσότερο τον κόσμο.
Με την υλοποίηση των άμεσων μέτρων που προβλέπονται στο πρόγραμμά μας για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής και εργασίας των κοινωνικών στρωμάτων που πλήττονται από την κρίση, την αξιολόγηση της συμβολής τους στην κοινωνία, την επανάκτηση της αξιοπρέπειάς τους, θα επιτύχουμε την άνοδο της αυτοεκτίμησής τους που θα έχει ως αποτέλεσμα την αυξανόμενη συμμετοχή τους στα κοινωνικά κινήματα και τους θεσμούς λαϊκής συμμετοχής.
Πρέπει, ταυτόχρονα, να διευκολύνουμε την αυτοοργάνωση και την κινητοποίηση της κοινωνίας και από την άλλη να πείθουμε διαρκώς την κοινωνία για την ορθότητα των πολιτικών μας και των μέτρων που τις υλοποιούν. Να ακούμε και να σεβόμαστε τα κριτήρια του κόσμου ακόμη και αν (ιδιαίτερα αν…) είναι διαφορετικά από τα δικά μας.
Το πρόβλημα του ελέγχου είναι ίσως από τα πιο θεμελιώδη για να υπάρχει αριστερή διακυβέρνηση. Αν ο κόσμος δεν οργανώνεται για να παρακολουθεί την εξέλιξη στην υλοποίηση του κυβερνητικού προγράμματος που ψήφισε, τότε διευκολύνεται όχι μόνο η διαφθορά και η σπατάλη των δημόσιων πόρων αλλά αποθαρρύνονται και όσοι/ες δραστηριοποιούνται στην εξυπηρέτηση των συλλογικών συμφερόντων.
γ. Να ακολουθήσουμε μια διαφορετική πολιτική πρακτική, που να μην αφήνει περιθώρια να συγχέεται η συμπεριφορά της Αριστεράς με αυτήν των αστικών πολιτικών κομμάτων και να αναδεικνύουμε τα όρια των σημερινών θεσμών αντιπροσώπευσης και την αναγκαιότητα να αλλάξουν.
Όταν βασιλεύει η διαφθορά, όταν παρατηρείται αυξανόμενη απώλεια κύρους των αντιπροσωπευτικών θεσμών και των πολιτικών κομμάτων (με τον φασισμό να καραδοκεί) είναι ουσιώδες να παρουσιάζεται η Αριστερά με ξεκάθαρα διαφορετικό ηθικό προφίλ που να ενσαρκώνει στην καθημερινή ζωή τις αξίες που λέει ότι υπερασπίζεται.
Είναι βασικό η νέα εξουσία που θα οικοδομηθεί να ενσαρκώνει τις αξίες της εντιμότητας και της διαφάνειας. Το νέο ήθος και ύφος της εξουσίας πρέπει να εξαφανίζει την αντίθεση ανάμεσα στις κοινωνικές αξίες και τις ατομικές αξίες, εμπνέοντας την οικοδόμηση ενός κόσμου συνεργασίας και αλληλεγγύης.
Σε αυτό το πεδίο δεν μπορεί να επιτραπεί η παραμικρή συμπεριφορά που θα θολώνει την εικόνα. Πρέπει να δημιουργήσουμε συνθήκες διαρκούς αυστηρής επιτήρησης όσον αφορά στη διαχείριση των δημόσιων πόρων.
5 Πρόβλημα με δύο όψεις αποτελεί η στελέχωση του κρατικού μηχανισμού. Ο βαθμός ηγεμονίας δεν μετριέται με τον αριθμό των προσώπων της πολιτικής οργάνωσης στη διοίκηση αλλά με τον αριθμό των ανθρώπων που νιώθουν να εκφράζονται από το πολιτικό σχέδιο αυτής της οργάνωσης. Αυτό μεταφράζεται στο πεδίο της διακυβέρνησης με την επιλογή να στελεχωθούν οι θέσεις της διοίκησης με τα καταλληλότερα πρόσωπα που μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτές, ακόμη και αν προέρχονται από άλλα κόμματα. Εκτός από τον λαϊκό έλεγχο, ασφαλιστική δικλείδα θα αποτελέσει και η κατάργηση των προνομίων και η ριζική μείωση των αποδοχών που απολαμβάνουν, ακόμη και σήμερα, τα πολιτικά στελέχη που αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης στον κρατικό μηχανισμό, στους οργανισμούς και τις εταιρίες που ελέγχονται από το Δημόσιο.
6 Η διοχέτευση των καλύτερων στελεχών στο κράτος θα αποδυναμώσει τον πολιτικό φορέα και θα του στερήσει τη δυνατότητα συγκρότησης μιας πολιτικής ομάδας που να συλλογίζεται πολύ πιο πέρα από τα καθημερινά, που να σχεδιάζει τις μεγάλες κατευθύνσεις δράσης και που κατά τακτά διαστήματα να κάνει μια κριτική αποτίμηση της πορείας της κυβέρνησης, για να μπορεί να διορθωθεί αυτή έγκαιρα αν έχει χάσει τον δρόμο της ή αν εμφανίζονται νέες καταστάσεις που απαιτούν αλλαγή πολιτικής.
Η κριτική αποτίμηση της διακυβέρνησης θα πρέπει να γίνεται με πολιτική ωριμότητα και να μην είναι απλά αρνητική. Θα πρέπει να υποδεικνύονται οι διαφορετικές λύσεις για τα προβλήματα ή οι τρόποι για τη διόρθωση των λαθών. Μόνον τότε, η δημόσια κριτική δεν θα συμβάλλει στην εξασθένιση της κυβέρνησης. Οι ανάγκες στελέχωσης του κρατικού μηχανισμού και ταυτόχρονα ενίσχυσης του ρόλου του πολιτικού φορέα, θέτουν με επείγοντα τρόπο το ζήτημα της μετατροπής του ΣΥΡΙΖΑ σε ενιαίο, πλουραλιστικό, πολιτικό φορέα. Μόνον έτσι, οι χιλιάδες πολίτες που προσεγγίζουν σήμερα τον ΣΥΡΙΖΑ. θα γίνουν συνιδιοκτήτες του σχήματος και συνδιαμορφωτές των πολιτικών του θέσεων. Η πρόκληση της αριστερής διακυβέρνησης και η ευθύνη που τη συνοδεύει είναι πολύ μεγάλες. Αποδεχόμαστε την πρόκληση και την ευθύνη και στις 17 Ιούνη με λογισμό και όνειρο αναδεικνύουμε τον ΣΥΡΙΖΑ πρώτη δύναμη και αποδεικνύουμε ότι η Αριστερά όχι μόνο λέει ότι είναι καλύτερη, αλλά και πραγματικά είναι καλύτερη.
Εμπρός σύντροφοι και συντρόφισσες!
* Εκτός από τον τίτλο, το άρθρο οφείλει πολλά στο βιβλίο της Marta Harnecker, Πραγματοποιώντας το αδύνατο, Εκδ. Οδυσσέας.
