Αβέβαιο το μέλλον μετά το ναυάγιο στο Κραν Μοντάνα
του Δημήτρη Γκάζη
«Ό,τι καλό στους Κύπριους, στον βορρά και τον νότο» ευχήθηκε ο Αντόνιο Γκουτέρες, σε μια λιτή δήλωση τα ξημερώματα της Παρασκευής, στην οποία ανακοίνωσε πως «μια συμφωνία δεν ήταν δυνατή και η σύνοδος έκλεισε χωρίς τη δυνατότητα να επιτευχθεί μια λύση σ’ αυτό το δραματικό και μακροχρόνιο πρόβλημα».
Και κάπως έτσι μετά από εννέα μέρες συνομιλιών στην πενταμερή σύνοδο του Κραν Μοντάνα, είχαμε την ίδια κατάληξη με την προ μηνών σύνοδο στο Μοντ Πελεράν. Δεν έφταναν οι δηλώσεις αισιοδοξίας απ’ όλες τις πλευρές. Δεν έφταναν οι εκκλήσεις της πρωτοβουλίας «Unite Cyprus Now». Δεν έφταναν οι διευκολύνσεις και οι έμμεσοι εκβιασμοί του Γ.Γ. του ΟΗΕ. Η αδιαλλαξία της Τουρκικής πλευράς σχετικά με το ζήτημα των εγγυήσεων και της απόσυρσης των στρατευμάτων δεν άφησε κανένα περιθώριο να υπάρξει κοινό έδαφος στις διαπραγματεύσεις. Ο Τσαβούσογλου εκ μέρους της Τουρκίας ήταν σαφής απ’ την αρχή δηλώνοντας ρητά ότι «δεν είναι καν σημεία έναρξης τα μηδέν στρατός, μηδέν εγγυήσεις» ενώ προκλητικά προέτρεψε την Ελληνοκυπριακή πλευρά να «ξυπνήσει απ’ το όνειρο». Αυτό που μένει μετά απ’ την σύνοδο είναι πως έστω και για τους λάθος λόγους, αποφεύχθηκε η επιβολή των διχοτομικών σχεδίων για διζωνική και δικοινοτική ομοσπονδία. Βέβαια ο κίνδυνος δεν έχει παρέλθει καθώς τόσο οι ΗΠΑ όσο και οι Βρετανοί θα συνεχίσουν να ασκούν πιέσεις για επίλυση του κυπριακού σύμφωνα με τις γεωπολιτικές τους επιδιώξεις. Η προετοιμασία των όρων μια μεγάλης σύγκρουσης με τους Ρώσους στη Μέση Ανατολή έχει ως προϋπόθεση την μετατροπή της Κύπρου σε προτεκτοράτο ενεργούμενου των συμφερόντων τους.
Μνημειώδης υποχωρητικότητα
Την ίδια στιγμή παραμένει η διαιώνιση του καθεστώτος κατοχής του νησιού και καταγράφεται ως μνημειώδης η διαρκής υποχωρητικότητα του προέδρου Αναστασιάδη και της ελληνικής αντιπροσωπείας, που νομιμοποίησαν με την παρουσία του την πενταμερή συνδιάσκεψη και έφτασαν στο σημείο να παρουσιάσουν «εποικοδομητικές προτάσεις» τόσο σχετικά με το καθεστώς εγγυήσεων και παρεμβατικών δικαιωμάτων όσο και για το συνταγματικό στάτους μιας κυρίαρχης και διεθνώς αναγνωρισμένης Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το Κυπριακό ζήτημα, όμως, δεν προσφέρεται για αυτό το ιδιότυπο blame game, το οποίο ζούμε τον τελευταίο καιρό. Οι πολιτικές ηγεσίες και τα τεχνικά κλιμάκια, κάθονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων κάθε λίγους μήνες, κάθε φορά και σε διαφορετικό θέρετρο της Ευρώπης, υπό την αιγίδα πάντα του αξιότιμου ΓΓ του ΟΗΕ κ.κ. Γκουτέρεζ, μέσα σε ένα κλίμα επικοινωνιακής αισιοδοξίας, αλλά χωρίς να υπάρχει πραγματική πρόθεση για εξεύρεση λύσης, καταλήγουν πάντα στο προδιαγεγραμμένο αδιέξοδο, για το οποίο στην συνέχεια αναζητείται ο υπαίτιος. Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε, με χώρες, με λαούς, με ελπίδες, και δεν χωράνε τα επικοινωνιακά παιχνίδια των πολιτικών σε τόσο σοβαρά θέματα. Αυτό που φταίει είναι η ίδια η διαδικασία. Σαράντα χρόνια διαπραγματεύσεων, έχουν δείξει πως δεν γίνεται να υπάρξει λύση χωρίς να καταγγελθεί το έγκλημα της κατοχής της Κύπρου απ’ τους Τούρκους, χωρίς να τίθεται ως προϋπόθεση η αποχώρηση του τουρκικών στρατευμάτων πριν προχωρήσουν οι όποιες συνομιλίες. Μια τέτοια όμως αλλαγή στρατηγικής απαιτεί την ενεργό συμμετοχή τόσο της κυπριακής κοινωνίας όσο και της διεθνούς κοινότητας, και σίγουρα δεν μπορεί να είναι το αποτέλεσμα των συνομιλιών μεταξύ τεχνοκρατών και απαξιωμένων πολιτικών ηγεσιών.
Σε αναζήτηση νέων προσπαθειών
Το τι θα ακολουθήσει το αδιέξοδο στην πενταμερή σύνοδο του Κραν Μοντάνα είναι αβέβαιο. Όλες οι πλευρές πάντως δηλώνουν πως θα υπάρξει κάποιας μορφής συνέχεια, και επιφυλάσσονται για την στάση που θα κρατήσουν από εδώ και μπρος. Σε κάθε περίπτωση πάντως το καλοκαίρι αναμένεται να είναι θερμό.
Δυο είναι οι επόμενες ημερομηνίες που αναμένεται να επηρεάσουν τις εξελίξεις στο Κυπριακό. Η πρώτη είναι στις 10 Ιουλίου, οπότε και ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Ρεξ Τιλερσον (αφού πρώτα συμμετάσχει στο G20, και μετά την επίσκεψη του στην σύμμαχο και φίλη Ουκρανία), θα επισκεφθεί την Κωνσταντινούπολη όπου θα έχει επαφές με Τούρκους αξιωματούχους. Μπορεί το Κυπριακό να μην είναι στα θέματα της επίσημης ατζέντας, καθώς το μέτωπο της Συρίας είναι μεγαλύτερης προτεραιότητας, όμως σίγουρα θα κριθεί απ’ την συνολικότερη διευθέτηση που θα γίνει (ή δεν θα γίνει) σε ολόκληρη την περιοχή. Επόμενος σταθμός είναι στις 12 Ιουλίου οπότε και αναμένεται να ξεκινήσει η γεώτρηση στο οικόπεδο 11 της κυπριακής ΑΟΖ, η οποία πέρα από θέμα που άπτεται των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, απασχολεί άμεσα τόσο τους Γάλλους (καθώς την γεώτρηση έχει αναλάβει η Γαλλική πολυεθνική Τοτάλ), όσο και τους Ισραηλινούς. Η Τουρκία στο παρελθόν είχε εκφράσει την έντονη ενόχληση της για την ενέργεια αυτή ενώ δεν είναι ξεκάθαρο τι στάση θα κρατήσει τις επόμενες μέρες. Θυμίζουμε σε κάθε περίπτωση την δήλωση-απειλή του διαμεσολαβητή του ΟΗΕ κ. Αϊντα πως «ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί ένα θερμό επεισόδιο, είναι οι δύο μεριές να βρίσκονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
