Και «αίφνης» οι ηγέτες των δύο αντιμαχόμενων εσωτερικών πτερύγων στη Λιβύη, και οι δύο προσκυνητές διαφορετικών αφεντάδων, δήλωσαν την παραίτησή τους. Το γεγονός ότι το διεθνές πρακτορείο ειδήσεων Bloomberg είχε προαναγγείλει από μέρες το γεγονός πιστοποιεί ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο.
Είχαν προηγηθεί δίκαιες εξεγέρσεις του λαού της Λιβύης τόσο στη Τρίπολη, που ελέγχεται από τον Σάρατζ, όσο και στη Βεγγάζη, που ελέγχεται από τον Χαφτάρ: και οι δύο αντιμετωπίστηκαν με βίαιη καταστολή και νεκρούς. Οι πανομοιότυπες προσπάθειες κατευνασμού της εξέγερσης των Λίβυων με παραιτήσεις δεν έφεραν αποτελέσματα. Η διεθνής κοινότητα, με προεξάρχοντα τον ΟΗΕ, βυθισμένη στην απόλυτη υποκρισία, «επαναστάτησε» για την αδικαιολόγητη βία και έτσι οι προβλέψεις Bloomberg επιβεβαιώθηκαν. Είναι βέβαιο ότι η λαϊκή οργή επιτάχυνε τις εξελίξεις. Κυρίως γιατί φανέρωσε ότι η σημερινή «διπολική εξουσία» της Λιβύης, παρά την προθυμία της, δεν είναι σε θέση να εγγυηθεί τη σχεδιαζόμενη «επόμενη μέρα» στη ρημαγμένη χώρα. Όλες οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που δρουν στην περιοχή (ΗΠΑ, Ρωσία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία αλλά και η Τουρκία) αξιοποιούν κάθε δυνατότητα και μέσο, σε συνεργασία και με ανταγωνισμούς, για να διαμορφώσουν το νέο τοπίο στη Λιβύη. Επίδικο είναι η προώθηση των ιδιαίτερων συμφερόντων της καθεμιάς, ο έλεγχος του πλουτοπαραγωγικού πλούτου της χώρας, αλλά και η χρησιμοποίηση της Λιβύης ως πύλης νέας εφόδου στην αφρικανική ήπειρο – που είναι το μέγα ζητούμενο της περιόδου.
Πολλοί παίκτες, μεγάλα και αντικρουόμενα συμφέροντα
Είναι δύσκολο να κατανοηθούν οι εξελίξεις στη Λιβύη, και κυρίως να προβλεφθεί η επόμενη μέρα, καθώς στη μάχη για τον έλεγχο της χώρας εμπλέκονται όλες οι ισχυρές δυνάμεις του πλανήτη και δεν έχει βρεθεί ακόμα «κοινός παρονομαστής» στην επιχείρηση διαμερισμού, ή και διαμελισμού της. Μια ορισμένη προσπάθεια αποκωδικοποίησης των κυριότερων από τα πολύ πρόσφατα γεγονότα δίνει όμως δυνατότητες προσανατολισμού της σκέψης.
Είναι φανερό ότι η «διεθνής κοινότητα» έκανε τα στραβά μάτια όταν η παρέμβαση της Τουρκίας, παρά τα ψηφίσματα και το εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ, άλλαξε τον συσχετισμό δύναμης στην περιοχή και απέτρεψε την πλήρη επικράτηση των δυνάμεων του Χαφτάρ, που ήταν έτοιμες να καταλάβουν την Τρίπολη και να τελειώσουν τον εμφύλιο πόλεμο. Τα όσα ακολούθησαν (τουρκολιβυκό σύμφωνο για ΑΟΖ – στρατιωτική συνεργασία – τουρκικές βάσεις στη χώρα – επενδύσεις και τουρκικός έλεγχος των πετρελαιοπηγών) αποτελούσαν «δευτερεύουσες πλευρές» που δεν είχαν αποσπάσει τη σύμφωνη γνώμη κανενός εκ των μεγάλων δυνάμεων. Παρέμεναν στο παιχνίδι ως επιδίωξη του τουρκικού επεκτατισμού, χωρίς να δημιουργούν τετελεσμένα. Η απόδειξη δεν άργησε να έρθει.
Όταν η Τουρκία, παρερμηνεύοντας την δύναμη και τις «επιτυχίες» της, πίεζε για επέκταση των μαχών στη Σύρτη και ολοκληρωτικό έλεγχο του πλουτοπαραγωγικού ιστού της Λιβύης, δέχθηκε δύο προειδοποιητικές αεροπορικές επιδρομές στη βάση της Αλ-Ουατίγια, που της υποδείκνυαν τα όριά της. Αποτελούν ύψιστη υποκρισία οι δηλώσεις όλων των μεγάλων δυνάμεων, ότι παραμένει άγνωστη η δύναμη που επιτέθηκε στη στρατιωτική βάση της Τουρκίας. Σε μια περιοχή που έχουν αναπτυχθεί τεράστιες δυνάμεις ηλεκτρονικής παρακολούθησης και όλοι γνωρίζουν τα πάντα, η προκλητικότητα αυτής της δήλωσης έχει διπλή σημασία: Πρώτα από όλα ότι η επίθεση είχε την σύμφωνη γνώμη όλων. Και δεύτερο, ότι δεν θα γίνονταν ανεκτά αντίποινα από την πλευρά της Τουρκίας. Είναι φανερό ότι Γαλλία, Αίγυπτος και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δήλωσαν με την κοινή τους πράξη ότι η εμπλοκή της Τουρκίας ξεπέρασε κάθε όριο. Πράγματι, η επίθεση στη Σύρτη δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, και η προσωρινή ισορροπία που επιτεύχθηκε οδηγείται τώρα, με την παραίτηση αμφότερων των Σάρατζ και Χαφτάρ, σε νέα αχαρτογράφητα νερά.
Στη μάχη για τον έλεγχο της Λιβύης εμπλέκονται όλες οι ισχυρές δυνάμεις του πλανήτη και δεν έχει βρεθεί ακόμα «κοινός παρονομαστής» στην επιχείρηση διαμερισμού, ή και διαμελισμού της
Όλοι ζητούν κάτι παραπάνω
Παρόντες στη Λιβυκή κρίση είναι όλοι οι ισχυροί της γης. Όλοι όσοι οδήγησαν τη χώρα στην καταστροφή, ΗΠΑ-Ε.Ε., αλλά και εκείνοι που αναζητούν νέες ευκαιρίες επέκτασης, Ρωσία και Τουρκία, σε συνεργασίες και ανταγωνισμούς στα πλαίσια μιας ασίγαστης πάλης ανακατανομής ισχύος:
Οι Αμερικάνοι, παρά τον εσωτερικό διχασμό και τη μερική απόσυρση από τη Μ. Ανατολή, δεν έχουν παραιτηθεί των ηγεμονικών τους επιδιώξεων. Τα όσα διαδραματίζονται με κέντρο το Ισραήλ («ειρηνευτικές» συμφωνίες με αραβικό κόσμο και βαλκανικές χώρες) πιστοποιούν το ενεργό αμερικάνικο ενδιαφέρον, που ίσως ενταθεί περισσότερο μετά τις επερχόμενες εκλογές. Ήδη το ΝΑΤΟϊκό στρατηγείο της Β. Αφρικής δηλώνει παρόν στην κρίση της Λιβύης.
Η Γερμανία, με όχημα έναν γερμανοτουρκικό άξονα στα πρώτα βήματά του, φιλοδοξεί να εμφανιστεί και πάλι στα τεκταινόμενα της Ν.Α. Μεσογείου και της Μ. Ανατολής. Η πρωτοβουλία του Βερολίνου παραμένει ενεργή ως δήθεν «κοινή ευρωπαϊκή πολιτική» παρέμβασης στις εξελίξεις στη χώρα.
Η Γαλλία, μεγάλος ριγμένος των εξελίξεων σε Μ. Ανατολή και Β. Αφρική, αντιλαμβάνεται την απόσυρση των ΗΠΑ και την αδυναμία της Ε.Ε. ως παράθυρο ευκαιρίας για ρεβάνς. Στοχοποιεί τον τουρκικό επεκτατισμό και θεωρείται η δύναμη που σχεδίασε την επίθεση σε βάρος του στη Λιβύη. Συμπαραστέκεται σε Κύπρο και Ελλάδα, εμπλέκεται άμεσα στο Λίβανο και φιλοδοξεί να αναλάβει ηγεμονικό ρόλο σε ολόκληρη την περιοχή. Θεωρείται ότι είναι ο εμπνευστής του «σχεδίου του Μαρόκου» για πολιτική λύση στη Λιβύη, του σχεδίου δηλαδή που σήμερα είναι ενεργό στην περιοχή και επικαλέστηκαν τόσο ο Σάρατζ όσο και ο Χαφτάρ για να παραιτηθούν.
Η Ιταλία, προσωρινά ευνοημένη από τη σχεδόν αποκλειστική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου της Λιβύης μέχρι σήμερα, αγωνίζεται να κρατήσει τη θέση της και την επόμενη μέρα. Συνεργάζεται με την Τουρκία, μιας και η παραχώρηση εκμετάλλευσης του πλούτου της Λιβύης έγινε από το καθεστώς Σάρατζ, και παράλληλα δυσανασχετεί από την «βουλιμία Ερντογάν».
Η Ρωσία, μετά τις επιτυχίες της στη Συρία, οραματίζεται μόνιμη παρουσία και επέκταση των συνεργασιών σε Μ. Ανατολή και Αφρική. Στήριξε, άλλοτε φανερά άλλοτε κρυφά, τον Χαφτάρ, διατηρεί στρατιωτική παρουσία στη Λιβύη και έχει από καιρού στρέψει το ενδιαφέρον της στην οικοδόμηση πολιτικών σχέσεων με τον πρόεδρο της εκλεγμένης βουλής της Λιβύης, μοναδικό παράγοντα της χώρας που δεν έχει παραιτηθεί. Δηλώνει ενεργό ενδιαφέρον για την επόμενη μέρα της Λιβύης και δεν θα εγκαταλείψει τις θέσεις που έχει κατακτήσει.
Το ίδιο και η Τουρκία: παρά την απαγορευτική απόσταση που τη χωρίζει από τη Λιβύη, παραμένει ενεργή και εξαιρετικά επιθετική δύναμη στην περιοχή. Η παραίτηση Σάρατζ ίσως να μην ήταν στα σχέδια της, αλλά ο φερόμενος ως πιθανός αντικαταστάτης του, ο πρώην υπουργός Εσωτερικών Μπασάγκα, θεωρείται άνθρωπος της Άγκυρας. Σε κάθε περίπτωση, ο ρόλος και η τύχη της Τουρκίας θα κριθεί από τις συνολικές διευθετήσεις που σχεδιάζονται για το σύνολο της περιοχής. Οι μέχρι τώρα όμως κατακτήσεις της Τουρκίας, ανεξάρτητα από την τύχη του Ερντογάν, όπως και η θέση και ο ρόλος της στη διεθνή σκηνή, δεν μπορούν να αγνοηθούν.
Το ερώτημα ποιος κρύβεται, με ποιες συμμαχίες και σε τι βάθος πίσω από τις πρόσφατες εξελίξεις στη Λιβύη δεν είναι εύκολο να απαντηθεί. Ένα είναι βέβαιο: Κανένας παίκτης δεν έχει τη δύναμη να επιβάλλει το δικό του σχέδιο στην περιοχή, και ταυτόχρονα κανένας δεν αποδέχεται την κυριαρχία του άλλου, ούτε έχει βρεθεί ακόμα κοινή συνισταμένη ικανοποίησης των διαφορετικών συμφερόντων. Όλα συνηγορούν ότι το δράμα της Λιβύης θα συνεχιστεί για καιρό ακόμα.
