Η Αριστερά πρέπει να αναλάβει τον πολιτικό της ρόλο. Δεν επαρκεί ο συνδικαλισμός και η θεωρητική ανάλυση – Να βγούμε από την Ευρωζώνη; Δύσκολη ερώτηση. Θα ήτανε ευχής έργον να μην είχαμε μπει ποτέ.
Τα θέματα είναι κατ’ αρχήν οικονομικά ή είναι θέματα που κατά κύριο λόγο άπτονται της πολιτικής; Κι αν τα οικονομικά θέματα αποτελούν ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να πάρουμε τις όποιες αποφάσεις, να τα δούμε έτσι. Το δεύτερο πράγμα είναι ότι είμαστε ακαδημαϊκοί, οι περισσότεροι. Άρα έχουμε μια τάση προς τη ρητορεία, λέμε πράγματα πολύ ρητορικά. Και τρίτο πράγμα που οφείλω να το πω, και με συγχωρείτε: είμαστε Αριστεροί ή λέμε ότι είμαστε Αριστεροί, και επίσης έχουμε μια τάση να ρητορεύουμε.
[…]Εάν νομίζουμε όλοι μας ότι κάνουμε μια συζήτηση τέτοιου επιπέδου και μπορεί η Αριστερά να παίξει κάποιο ρόλο στα πράγματα, και στη σημερινή πραγματικότητα, νομίζω ότι είμαστε γελασμένοι. […]Κοντεύουμε να καταντήσουμε κεντρικό σύνθημα της Αριστεράς, το θέμα της στάσης πληρωμών. Ήμαρτον!
Ζητούμενο για την Αριστερά η πολιτική πράξη
Η πτώχευση είναι κάτι που υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει στο καπιταλιστικό παιχνίδι. Το ότι μπορούν να πτωχεύσουν τράπεζες, κράτη, ιδιώτες, δεν είναι κάτι το περίεργο. Γιατί πρέπει να το αναδείξουμε και να πούμε ότι αυτό είναι το κυρίαρχο πρόβλημα; […]
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να δεχτούμε και να μιλήσουμε για στάση πληρωμών. […]. Αλλά δεν είναι το κυρίαρχο ζήτημα. […] Κατ’ αρχάς, μιλάμε εδώ όλοι μας λες και έχουμε την εξουσία, λες και αύριο μπορούμε να επιβάλλουμε αυτά τα οποία λέμε. Επομένως χρειάζεται να σκεφτούμε πριν από τις αναλύσεις, που είναι πάρα πολύ σωστές και ωραίες –και βεβαίως, εδώ μας πήρε και στο λαιμό του ο Λένιν, λέγοντας ότι χωρίς την επαναστατική θεωρία δεν γίνεται η επανάσταση, ο οποίος είχε, εν μέρει δίκιο. Αλλά δεν φτάνει μόνο η θεωρία. Εδώ, λοιπόν, μπαίνει το θέμα, πώς αυτά τα οποία όλοι λέμε, τα οποία πρέπει να γίνουν, πώς θα μεταφραστούν σε πολιτική πράξη. Αυτό είναι το ζητούμενο για μένα σήμερα ως προς την Αριστερά. Η Αριστερά έχει δύο προβλήματα. Το ένα πρόβλημα είναι ότι παλεύει συνδικαλιστικά – και καλά κάνει. Π.χ. να μη μειωθούν οι μισθοί, οι συντάξεις, τα εργατικά δικαιώματα, και από την άλλη μεριά έχει μια ακαδημαϊκή ρητορεία. Το πολιτικό; Πού είναι το πολιτικό; Και όχι μόνο ως υποκείμενο, αλλά και η πολιτική πρακτική. Πολιτική πρακτική είναι να διαδηλώνουμε, μόνο; Ποιος θα κληθεί σήμερα να διαπραγματευτεί την αναδιαπραγμάτευση του χρέους; Ο κ. Γεώργιος Παπανδρέου; Ο κ. Σαμαράς; Μια κυβέρνηση μεταξύ των δύο; Μαζί και με τον κ. Καρατζαφέρη; Και η Αριστερά να διαδηλώνει στο δρόμο, να κάνει τι; Αν κάνουμε αναδιαπραγμάτευση του χρέους, και πρέπει να κάνουμε και θα σας πω την άποψή μου αμέσως μετά, σώζουμε τα δικαιώματα των εργαζομένων; Το κόστος θα πληρωθεί; Πληρώθηκε;
Δεύτερο παράδειγμα για την Αριστερά, συνδικαλιστικά: αυτό το σύστημα στο οποίο μεγαλώσαμε, […] στηρίχθηκε και το ξέρουμε λίγο-πολύ όλο στη σαθρή ανάπτυξη, στη διαφθορά, στη χρηματοπιστωτικοποίηση της οικονομίας, στα δάνεια. Αυτό το σύστημα δημιούργησε, όμως, και τους εργατικούς μισθούς, αυτούς που δημιούργησε και το εργατικό σύστημα, αυτό που δημιούργησε, το οποίο σήμερα το χάνουμε. Πέφτει το σύστημα αυτό που ξέραμε. Άρα, διαλύεται όλο το σύστημα, όχι μόνο το σύστημα των εργαζομένων, διαλύεται συνολικά. Ποιο είναι, λοιπόν, το πρόβλημα σήμερα για την Αριστερά; Να λέει «όχι, μη μου παίρνεις το μισθό»; Ή μόνο αυτό; Αυτή η κατάσταση έχει λήξει. Το βλέπουμε όλοι εμείς, εμείς οι ίδιοι το κριτικάραμε και τώρα καλούμε τον κόσμο να υποστηρίξει αυτό το σαθρό σύστημα;
Ας επιλέξουμε από αυτά τα πράγματα τι πρέπει να κρατήσουμε, την εργατική νομοθεσία, την ασφάλιση, τα θέματα παιδείας, τα θέματα υγείας, ας κάνουμε ένα ξεκαθάρισμα. Γιατί θα πρέπει η Αριστερά, δηλαδή, να χρεώνεται αυτό το πελατειακό δημόσιο κράτος; Και τι αντίθεση είναι αυτή, που συζητάει συνέχεια η Αριστερά ιδιωτικού με Δημόσιο; Το Δημόσιο τι είναι; Το Δημόσιο δεν διέπεται από τους καπιταλιστικούς μηχανισμούς του κράτους, δεν εξυπηρετεί συμφέροντα του καπιταλιστικού κράτους; Ή τα ξεχάσαμε; Άρα λοιπόν σήμερα, ωραίες οι αναλύσεις, ας κάτσουμε όμως σοβαρά να σκεφτούμε, […] ότι δε φτάνουν σήμερα οι δυνάμεις της Αριστεράς.
Να μη διαπραγματευτούν το μέλλον αυτοί που κυβέρνησαν
Πρέπει να δούμε, πώς θα μπορέσουμε να συμμετάσχουμε στο παιχνίδι αυτής της νέας μεταπολίτευσης, των νέων δεδομένων που δημιουργούνται. Δεν μπορούμε να αφήσουμε αυτούς, οι οποίοι κυβέρνησαν τη χώρα, να διαπραγματευτούν για άλλη μία φορά το μέλλον. Αυτό δεν είναι εύκολο. Αλλά πρέπει να το προσπαθήσουμε. Και αυτό που πρέπει να προσπαθήσουμε είναι να δημιουργήσουμε ένα συνασπισμό, όχι μόνοι μας, ούτε με κοινωνικές δυνάμεις – βαρέθηκα αυτό το παραμύθι: οι «κοινωνικές δυνάμεις». Αναλύσεις επί αναλύσεων. Δεν ισχύει απολύτως τίποτα από τις αναλύσεις που έχει κάνει η Αριστερά για τις κοινωνικές δυνάμεις. Μικροαστοι, μεσοαστοί, εργάτες, εργαζόμενοι. Τίποτα δεν ισχύει από αυτά που λέει η Αριστερά σαν αναλύσεις. Χρειαζόμαστε νέες αναλύσεις, νέα εκτίμηση των πραγμάτων, στην οποία πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας και την πολιτιστική συμπεριφορά τους, την πολιτική συμπεριφορά αυτών των ανθρώπων, την έκφρασή της. Δεν μπορούμε να μιλάμε συνέχεια για κοινωνικές δυνάμεις, τη στιγμή που υπάρχουν εκφράσεις αυτών των πολιτικών δυνάμεων, που εκφράζονται και στο Κοινοβούλιο αλλά και στην κοινωνία, και στην πολιτική σκηνή. Άρα πρέπει να βρούμε τον τρόπο, πως, ως Αριστερά, θα συμμετάσχουμε με ένα τέτοιο συγκεκριμένο πρόγραμμα, στα πράγματα
Ποιος θα αναδιαπραγματευτεί το χρέος;
Το θέμα του χρέους. Να πω ένα παράδειγμα προτού πω για το χρέος. Μπορεί σαφέστατα η Αριστερά να κάνει μια πρόταση, την οποίαν να τη βάλει σε συζήτηση όσον αφορά το να γίνει δημόσιο ή να ανασυγκροτηθεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ελλάδας. Π.χ., ένα αίτημα, το οποίο νομίζω το έχει προβάλει ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι ότι η Εθνική τράπεζα, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και η Αγροτική Τράπεζα, τα οποία είναι κατά βάσιν κρατικά κεφάλαια μέσω των ασφαλιστικών ταμείων, μπορούν να δημιουργήσουν έναν πόλο –πράγμα εφικτό– δημόσιο χρηματοπιστωτικό, ο οποίος να παίξει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων. Δεύτερον, το υπόλοιπο τραπεζικό σύστημα, το οποίο ανήκει κυρίως στις ιδιωτικές τράπεζες, οι οποίες έχουν τεράστια προβλήματα, και δεν είναι τυχαίο που στο πρόγραμμα σταθεροποίησης της οικονομίας, 10 δισ. από τα 110, πάνε κατευθείαν για τη βοήθεια των τραπεζών. Ας κληθούν και να τους πουν ότι « Κύριοι, εδώ είσαστε υπό κατάργηση, ή θα σας αγοράσουν, όπως κάποιος είπε προηγουμένως, ξένοι οίκοι, είτε μπαίνετε κάτω από δημόσιο έλεγχο. Αυτές είναι πολύ συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες μπορούν να γίνουν. Και θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις, για μια χρηματοδότηση της οικονομίας σε μια νέα αναπτυξιακή βάση.
Αλλά αυτά ποιος θα τα κάνει; Θα τα αφήσουμε, πάλι, στα χέρια του πρωθυπουργού ή στα χέρια του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης; Κι εμείς θα διαπραγματευόμαστε στο δρόμο; Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα για μένα αυτή τη στιγμή. Εάν δε συμμετάσχει η Αριστερά σε αυτή τη διαδικασία και με πολιτικούς όρους, όχι με συνδικαλιστικούς,σε ένα μινιμουμ πρόγραμμα, δεν πρόκειται να γίνει τίποτα. Θα περάσουμε την κρίση, θα γίνουμε Αργεντινή, θα γίνει ό,τι έχει να γίνει, θα επανέλθουμε σε μία ίδια κατάσταση, οι εργαζόμενοι θα έχουν χάσει πάλι τα δικαιώματά τους, τους μισθούς τους, και πάλι από την αρχή, το κεφάλαιο θα συνεχίσει να διαφεντεύει.
Να θέσουμε εμείς τους όρους
Πάλι παραβιάζουμε πόρτες ανοιχτές, η Αριστερά εννοώ. Το βάζουν οι ίδιοι πλέον. Από όσα ακούσατε, εμμέσως πλην σαφώς, μπαίνει επι τάπητος από όλους, ακόμη και από την Ευρωπαϊκή Ένωση το ότι χρειάζεται ένα «κούρεμα» το χρέος της Ελλάδος. […]Το ερώτημα, λοιπόν, είναι ότι πρέπει να προσπαθήσουμε να θέσουμε εμείς τους όρους ή εν πάση περιπτώσει να συμμετάσχουμε εμείς στους όρους. […] Το δεύτερο πράγμα. Μιλάμε για την Ευρωζώνη. […] Δεν είναι τίποτα νέο όσον αφορά την Αριστερά. Ότι παράγει τοπικά προβλήματα και τοπικές ανισορροπίες. Το θέμα είναι να το πούμε και να το βροντοφωνάξουμε σε όσους μας έβαλαν με αυτούς τους όρους και με αυτές τις συνθήκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ευρωζώνη, οι οποίοι τελευταία βγάζουν το κεφάλι τους και αντί να σιωπήσουν, κάνουν και κριτική στα τεκταινόμενα, ότι έχουν δήθεν δικαιωθεί.
Να βγούμε από την Ευρωζώνη; Δύσκολη ερώτηση. Θα ήτανε ευχής έργον να μην είχαμε μπει ποτέ. Τώρα, όμως, που είμαστε μέσα και έχουμε διάφορες υποχρεώσεις, νομίζω ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο, ή εν πάση περιπτώσει πρέπει να το σκεφτούμε πάρα πολύ σοβαρά και να δούμε όλες τις προεκτάσεις και τις επιπτώσεις για να πάρουμε μια τέτοια απόφαση. Θα σας πω μία. Όλες αυτές οι χρηματοπιστωτικές αγορές, οι οποίες κάνουν το παιχνίδι αυτό που κάνουν, το περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης, το στάδιο αυτό του καπιταλισμού, τα κεφάλαια που πηγαινοέρχονται, όλες αυτές οι ανακατατάξεις που έχουν γίνει τα τελευταία 30 χρόνια, θα αλλάξουν; Δηλαδή, με τι όπλα η ελληνική κυβέρνηση, η Ελλάδα ή ο ελληνικός λαός, θα αντιπαρατεθεί σε μία τέτοια κατάσταση, όταν μάλιστα θα έχει δημιουργήσει και ένα προηγούμενο; Δεν ξέρω…
Να μπει στο «παιχνίδι» ο κόσμος
Είμαι πολύ επιφυλακτικός σε τέτοιες απόλυτες απαντήσεις, να αποχωρήσουμε από το ευρώ και να φύγουμε από την Ευρωζώνη. Κατ’ αρχάς, θα έρθει μια οικονομική καταστροφή. Αυτό είναι βέβαιο.[…] Εάν, λοιπόν, ο κόσμος συμφωνήσει ότι είναι έτοιμος να σηκώσει το βάρος αυτών των πραγμάτων, δεν υπάρχει καμία αντίρρηση. Να βγούμε, αλλά πρέπει να πούμε την αλήθεια, για αυτά που θα συμβούν. Άρα, λοιπόν, για να κλείσω τη συζήτηση, και να δώσω τη δυνατότητα παρεμβάσεων, νομίζω ότι το πρόβλημα αυτή τη στιγμή για την Αριστερά είναι ο πολιτικός της ρόλος.
Ένας πολιτικός ρόλος, που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει. Άρα, πρέπει να σκεφτούμε όλοι μας και να συζητήσουμε, πώς η Αριστερά θα αποκτήσει ένα πολύ συγκεκριμένο ρόλο προς μία πολύ συγκεκριμένη κατεύθυνση, για ένα νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα, να βοηθηθούν οι εργαζόμενοι, να περάσουνε την κρίση, γιατί θα την περάσουνε την κρίση, με τον άλφα ή βήτα τρόπο, δεν έχει αρχίσει η κρίση ακόμα.
Πώς θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε εκείνους τους απαραίτητους μηχανισμούς, που πιθανό να μας απαλύνουν την κρίση, και κατά δεύτερον λόγο, να βάλουμε επιτακτικά το θέμα δημιουργίας μιας κυβέρνησης, μιας έκφρασης των πλατιών λαϊκών στρωμάτων, της οποίας θα ανατεθεί ο ρόλος, να αναδιαπραγματευτεί όλους τους όρους της συμφωνίας που έχει γίνει με το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
