του Φρεντερίκ Λορντόν*
Η κατάσταση γενικής κατεδάφισης δημιούργησε, εδώ και καιρό, τις συνθήκες για ένα γενικό κραχ. Περιμέναμε απλώς το τελικό σπρώξιμο, και ιδού, ήρθε. Δίχως αμφιβολία, όπως το ‘χει συνήθειο, ο χρηματοπιστωτικός τομέας θα διαπρέψει στο εύρος των καταστροφών. Αλλά αυτή τη φορά μπορεί να μην πέσει μόνος του, και τότε η συνολική εικόνα θα προσφέρει ένα ωραίο θέαμα. Μεταξύ του σκανδάλου των υποψήφιων για ανάνηψη ελλείψει αναπνευστήρων, κι αυτού μιας νέας διάσωσης των τραπεζών μετά από ένα δωδεκαετές διάλειμμα, δεν θα λείψουν στον πληθυσμό οι ευκαιρίες να αναλογιστεί τα καλά που έφεραν τέσσερις νεοφιλελεύθερες δεκαετίες. Και επίσης να ξαναφέρει στο νου του όσους τον ευεργέτησαν.
Από κάθε άποψη, ο κορωνοϊός είναι κατήγορος. Κατηγορεί –αποκαλύπτει, υπογραμμίζει– τις επιπτώσεις των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, την αποδιοργανωτική ζημιά που προκαλούν, τη γενική τοξικότητά τους. Αλλά κατηγορεί επίσης, με την πιο συνηθισμένη έννοια του όρου, όλους αυτούς που τις επέβαλαν, και ιδίως αυτούς που τις εφαρμόζουν μέχρι σήμερα – ανοίγοντας τάφους, και εδώ κυριολεκτούμε. Όλοι αυτοί, που έφτασαν το πολιτικό αίσχος σε ανεπανάληπτα ύψη, δεν χάνουν τίποτα να περιμένουν. Είναι αλήθεια ότι ο κορωνοϊός τους βοηθά να κερδίσουν λίγο χρόνο. Διότι η επιδημία δεν εξαρθρώνει μόνο τους θεσμούς: το ίδιο κάνει και στις στοιχειώδεις συνθήκες της μάχιμης πολιτικής που, όπως κάθε πολιτική, κι ακόμη περισσότερο από κάθε άλλη πολιτική, απαιτεί τη συμπαγή συν-παρουσία των σωμάτων.
Ευτυχώς, αυτή η εξάρθρωση δεν είναι παρά μια παρένθεση. Αργά ή γρήγορα θα βγούμε από τα σπίτια μας, με τα μυαλά μας γεμάτα πολύ φρέσκιες και πολύ αγκαθωτές αναμνήσεις… Θα βιώσουμε τη χαρά της απεριόριστης ανάκτησης του δημόσιου χώρου – και όλων αυτών των νέων τοποθεσιών που θα μπορέσουμε να επισκεφθούμε ή να στείλουμε τον λογαριασμό: έδρες τραπεζών, αίθουσες χρηματιστηρίων, υπουργείων με εισόδους ακόμη απολυμασμένες, γραφεία ΜΜΕ διατελούντων εν υπηρεσία. Και μην ξεχνάμε, οπωσδήποτε, το προεδρικό μέγαρο.
Εδώ αναπόφευκτα έρχεται στο νου η ταινία «Ο Πόλεμος των Κόσμων», όπου τρομακτικές εξωγήινες δυνάμεις διαλύουν την ανθρωπότητα και τον πλανήτη, αντιμετωπίζουν πανεύκολα τα πλέον εξελιγμένα όπλα των ανθρώπων, αλλά τελικά ηττώνται απρόσμενα από μικροσκοπικά πλάσματα: ακριβώς, από μικρόβια και ιούς. Μπορεί άραγε ο κορωνοϊός, η ισχύς των κατηγοριών που επιφέρει, η δυνατότητά του να σκανδαλίσει, να είναι ο απρόσμενος παράγοντας που θα προκαλέσει την πτώση του τέρατος; Το κορωνοκράχ, το εστεμμένο κραχ, ο βασιλιάς των κραχ, θα μπορούσε άραγε να έχει μια τόσο γενικευμένη ισχύ που θα επεκτείνει τις καταστροφικές δυνατότητές του μέχρι του σημείου να καταστρέψει τους καταστροφείς;
* Ο Φρεντερίκ Λορντόν είναι Γάλλος οικονομολόγος και φιλόσοφος, διευθυντής ερευνών του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Έρευνας (CNRS). Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα μεγαλύτερου άρθρου του, που δημοσιεύθηκε στις 11/3/2020 στο μπλογκ της γαλλικής μηνιαίας εφημερίδας Le Monde diplomatique (blog.mondediplo.net).
