Οι δανειστές απαιτούν την άμεση εκποίηση της λαϊκής περιουσίας
Του Παύλου Δερμενάκη*
Η «κυβέρνηση» στο πλαίσιο της εφαρμογής των δεσμεύσεών της επιταχύνει τους ρυθμούς εφαρμογής των κάθε φορά προαπαιτούμενων για να πάρει τη «δόση» της… Ένα από τα 48 προαπαιτούμενα για τον Οκτώβριο 2015 (τον Νοέμβριο θα έχουμε και άλλα) είναι η ρύθμιση των «κόκκινων δανείων» και οι συνδεδεμένοι με αυτήν πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας.
Το «εναρκτήριο λάκτισμα» επί του θέματος δόθηκε από τον κ. Στουρνάρα. Στις 15/10/2015 δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ η νέα απόφαση που αφορά τον Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Έρχεται να εξειδικεύσει την εφαρμογή της αντίστοιχης προηγούμενης απόφασης (δείτε στο www.e-dromos.gr σχετικά άρθρα με τίτλους: «Με τις ευλογίες της ΤτΕ η αρπαγή των ακινήτων» και «Παραδίνουν το Λαό δεμένο χειροπόδαρα στους τραπεζίτες»).
Σύμφωνα με τη νέα απόφαση ορίζονται οι διαδικασίες για την «ρύθμιση» οφειλών (συνεργάσιμοι δανειολήπτες) ή την έναρξη διαδικασιών πλειστηριασμού (μη συνεργάσιμοι). Το συνεργάσιμος ή μη είναι αυστηρά στην αρμοδιότητα της εκάστοτε τράπεζας. Δηλαδή, αν ο δανειολήπτης υποκύψει στις προτάσεις-αποφάσεις της θα κριθεί συνεργάσιμος, διαφορετικά θα κριθεί μη συνεργάσιμος και συνεπώς δεν θα έχει κανένα επί της ουσίας πλαίσιο προστασίας.
Στο σφυρί με το… καλημέρα
Έτσι, για κάθε δάνειο που θα έχει καθυστέρηση εξυπηρέτησης πάνω από 30 μέρες, μέχρι τώρα το όριο ήταν 45 μέρες (η ρύθμιση αυτή αφορά ένα μέγεθος δανείων άνω των 100 δισ. ευρώ συνολικά) η τράπεζα στέλνει επιστολή μέχρι τις 30/12/2015 και καλεί τον δανειολήπτη να προσέλθει εντός 15 ημερών για να «ενταχθεί σε καθεστώς ρύθμισης», φυσικά σύμφωνα με τις προτάσεις της. Τώρα, τι «ρύθμιση» μπορεί να επιτευχθεί και κυρίως πώς θα τηρηθεί από τον δανειολήπτη είναι ένα αστείο στην κυριολεξία με την τραγική κατάσταση της οικονομίας, τη συρρίκνωση των εισοδημάτων και την συνεχή ραγδαία αύξηση των φόρων. Χαρακτηριστικό δείγμα του τι θα ακολουθήσει είναι το γεγονός ότι από το 2010 οι τράπεζες προχωρούν σε συνεχείς ρυθμίσεις των ίδιων δανείων με ανεδαφικά ποσά δόσεων. Έτσι, αν και έχουν φτάσει στην 5η-6η γενιά επαναρρύθμισης, το πρόβλημα όχι μόνο δεν λύθηκε αλλά διογκώθηκε.
Αν ο οφειλέτης δεν προσέλθει για «ρύθμιση» ή δεν συμφωνήσει, ανοίγει ο δρόμος της έναρξης διαδικασιών για κατάσχεση-πλειστηριασμό. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η απόφαση, «σε περίπτωση μη ανταπόκρισης… ο αποχαρακτηρισμός αυτών ως συνεργάσιμων μπορεί να έχει συνέπεια το εκπλειστηρίασμα της μοναδικής κατοικίας τους, με νομικές διαδικασίες που προτίθεται να κινήσει το ίδρυμα».
Και προκύπτει το ερώτημα τι θα γίνεται αν ο δανειολήπτης δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη ρύθμιση που θα του προτείνει-επιβάλλει η τράπεζα- κάτι που, από τη μέχρι σήμερα εμπειρία, είναι όχι σχεδόν βέβαιο αλλά απόλυτα βέβαιο; Η απάντηση δίνεται από τον Κώδικα Δεοντολογίας, θα κατασχεθεί το υποθηκευμένο ακίνητο… Να σημειώσουμε ότι ήδη από το 2014 οι τραπεζίτες εκτιμούσαν ότι «με το καλημέρα» εφαρμογής του Κώδικα ένα σύνολο στεγαστικών δανείων της τάξης των 10 δισ. ευρώ (αφορούν περίπου 100.000 οικογένειες) δεν μπορεί να ρυθμιστεί και συνεπώς η αντίστοιχη περιουσία θα οδηγηθεί στο «σφυρί».
Μνημονιακό πλέγμα
Φυσικά, τις παραπάνω ρυθμίσεις δεν μπορούμε να τις δούμε ξεκομμένα από τα παράλληλα μέτρα στο πλαίσιο των μνημονίων και ειδικότερα:
- Τη συνεχή-σταδιακή ακύρωση των ευεργετικών διατάξεων υπέρ των δανειοληπτών του Νόμου Κατσέλη.
- Την αλλαγή του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (1ος νόμος 3ου Μνημονίου Ιούλιος 2015 Ν.4334/2015) που με το σύνολο των νέων ρυθμίσεων διευκολύνονται οι τράπεζες, καθώς θα υπάρχουν γι’ αυτές, αλλά εις βάρος του οφειλέτη, διαδικασίες ταχύτερες, ευκολότερες και με περισσότερες πιθανότητες ολοκλήρωσης του πλειστηριασμού.
- Την καθιέρωση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών. Η απόφαση έχει ληφθεί και αναμένεται η υλοποίησή της.
- Τη νέα τροποποίηση στο νόμο Κατσέλη που συζητούν αυτές τις μέρες το «κουαρτέτο» και η «κυβέρνηση» και η οποία υποτίθεται θα έχει ως στόχο την «προστασία» της πρώτης κατοικίας αυτών που «πραγματικά» δεν μπορούν να ανταποκριθούν.
- Την προετοιμαζόμενη δραστική μείωση των αντικειμενικών αξιών (χωρίς να μειωθεί όμως το απόλυτο ύψος φόρου ΕΝΦΙΑ, άρα αύξηση φορολογικού συντελεστή) και τις αλλαγές στο ποσό εκίνησης πλειστηριασμών από το 100% της αντικειμενικής σήμερα στο 50% ή ακόμα και 33% που απαιτεί το «κουαρτέτο».
- Το «φοροκυνηγητό», τους νέους φόρους, τις αλλαγές στις ρυθμίσεις των 100 δόσεων, την υποχρέωση όσων έχουν μπει στις ρυθμίσεις να μην δημιουργήσουν νέες οφειλές και να εξυπηρετούν πλήρως τη δόση που έχουν «αποδεχθεί» και φυσικά τις διαδικασίες κατασχέσεων-πλειστηριασμών από το Δημόσιο, ακόμα και για «ευτελή» ποσά χωρίς εδώ να υπάρχει νομικό πλαίσιο προστασίας…
Πιέσεις για το τέλος ευνοϊκών διατάξεων
Τι λένε για όλα αυτά η «κυβέρνηση» και το «κουαρτέτο»; Προχωρούν στη «διαπραγμάτευση» για την «προστασία» της πρώτης κατοικίας. Προχωρούν, δηλαδή, στη δραστική μείωση των κριτηρίων υπαγωγής δανειοληπτών σε ευεργετικές διατάξεις. Θυμίζουμε ότι σήμερα προστατεύονται από τους πλειστηριασμούς οι κύριες κατοικίες με τα ακόλουθα κριτήρια: i) αντικειμενική αξία ακινήτου 300.000 ευρώ για έναν άγαμο, ii) ετήσιο εισόδημα μικρότερο από 35.000 ευρώ, iii) συνολική αξία ακίνητης περιουσίας 270.000 ευρώ (τα ποσά αναπροσαρμόζονται προς τα πάνω, ανάλογα με τα μέλη της οικογένειας).
Ειδικότερα έχουν μπει στο «τραπέζι» της «συζήτησης» όλα τα κριτήρια (ύψος δανείου, ακίνητη περιουσία, εισόδημα) και «δίνονται» κατά την προσφιλή έκφραση της «κυβέρνησης» «μάχες» για να μην πάμε στις προτάσεις του «καουαρτέτου» Τι ζητούν; i) η αξία του ακινήτου να μην υπερβαίνει τις 120.000 ευρώ (ή με άλλη πρόταση τις 60.000-70.000 ευρώ!) και ii) το εισόδημα του οφειλέτη να μην είναι μεγαλύτερο από 12.000 ευρώ! (ή με άλλη πρόταση να μην είναι μεγαλύτερο από 650 ευρώ το μήνα). Με αυτά τα κριτήρια εκτιμούν ότι καλύπτονται το 17% των οφειλετών ενώ η «κυβέρνηση» υποβάλλει καλύτερες προτάσεις με στόχο να καλυφθεί το 60% των οφειλετών (Αυγή 21/10/2015). Οι υπόλοιποι, προφανώς, κατά την «κυβέρνηση» είναι κακοπληρωτές…
Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχει υπάρξει σύγκλιση και η «κυβέρνηση» προσανατολίζεται σε «πολιτική λύση» αν τα πράγματα οδηγηθούν σε αδιέξοδο. Σημειώνεται ότι το συγκεκριμένο θέμα είναι ένα από τα 48 προαπαιτούμενα για τη δόση των 2 δισ. ευρώ του Οκτωβρίου και πρέπει να έχει θεσμοθετηθεί πριν από την «αξιολόγηση».
Το ποια ήταν η θέση του ΣΥΡΙΖΑ για την υπερχρέωση με λύσεις σεισάχθειας, πριν τη μνημονιακή του μετάλλαξη, δεν χρειάζετια να τη συγκρίνουμε με την ακολουθούμενη από την «κυβέρνηση» πολιτική επί του θέματος. Σήμερα συνεχίζεται η ίδια πολιτική των προηγούμενων «κυβερνήσεων» με μάχες οπισθοφυλακών, όπως και τότε μήπως και μπορέσει να «σωθεί» κάτι για να «περισωθεί» και η «κυβέρνηση».
Έτοιμοι οι… αετονύχηδες
Δύο ακόμα σχόλια, το «κουαρτέτο» πιέζει για πώληση μέρους των προβληματικών δανείων σε Funds (φυσικά του εξωτερικού αφού αυτοί έχουν το χρήμα). Η «κυβέρνηση» δείχνει να το αποδέχεται για τα επιχειρηματικά, αλλά αρνείται για τα στεγαστικά προτείνοντας τη δημιουργία του «ενδιάμεσου» φορέα. Ακόμα και σε αυτό (ενδιάμεσος φορέας), όμως, διαφαίνεται στον ορίζοντα η επιβολή της θέλησης του «κουαρτέτου». Δηλαδή, θα λειτουργεί σύμφωνα με τους κανόνες της αγοράς και όχι με κοινωνικά κριτήρια. Επιπλέον,για τη λειτουργία του θα υπάρξει τεχνική βοήθεια από το εξωτερικό και έχουν ξεκινήσει συζητήσεις για συμμετοχή των ξένων σε ποσοστό 20-30% σε ένα τέτοιο επιχειρηματικό σχήμα. Όπως, δηλαδή το σημερινό ΤΧΣ (Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) το οποίο διαχειρίζεται χρήματα του ελληνικού λαού και επί του οποίου η «κυβέρνηση» δεν έχει καμία αρμοδιότητα (ιδιαίτερα μετά τις αλλαγές που θα γίνουν άμεσα στο πλαίσιο της «ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών»).
Όσον αφορά τα επιχειρηματικά δάνεια, η πώλησή τους σε ξένα Funds, πρέπει να θεωρείται δεδομένη καθώς μια σειρά στοιχεία συνηγορούν σε αυτή την κατεύθυνση. Εκτός από τα «μισόλογα» της «κυβέρνησης», λόγος γίνεται και από δημοσιογραφικές πηγές (Τα Νέα 1/10/2015): «Προ των πυλών βρίσκονται τα ξένα funds, τα οποία θα κληθούν να βάλουν το χέρι τους στη διαχείριση των κόκκινων δανείων και ενδεχομένως να εισφέρουν κεφάλαια στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης μεγάλων επιχειρήσεων με μη εξυπηρετούμενα δάνεια…» «Οι τρίτοι πάροχοι δεν έρχονται μόνο για καλύτερη διαχείριση των κόκκινων δανείων, θα μπορούσαν να εισφέρουν και κεφάλαια σε βιώσιμες επιχειρήσεις», τόνισε η Διοίκηση του ΤΧΣ. Τι σημαίνουν πρακτικά αυτά, ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων θα περάσει σε ξένα χέρια….
Αξίζει να σημειωθεί ότι ξένα funds έχουν ήδη ενδιαφερθεί, προσφέροντας, φυσικά, πολύ χαμηλές τιμές, για την αγορά δανείων κυρίως τουριστικού τομέα λόγω των ενυπόθηκων ακινήτων. Στην ουσία, δηλαδή, προσδοκούν να πάρουν ακίνητα πολλαπλάσιας αξίας από τα χρήματα που θα δαπανήσουν συνολικά μέσω των κατασχέσεων – πλειστηριασμών των υποθηκευμένων τουριστικών εκτάσεων και ακινήτων.
Ποιος θυμάται τις «κόκκινες γραμμές»
Ποιά είναι η πολιτική θέση της «κυβέρνησης» επί του θέματος; Για τα επιχειρηματικά δάνεια και την πώληση-«συμμετοχή» των ξένων οι απαντήσεις της είναι ήξεις αφίξεις… Για τα στεγαστικά και όσα συνδέονται με την πρώτη κατοικία η «κυβερνητική» εκπρόσωπος κα Όλγα Γεροβασίλη «τόνισε πως δεν θα γίνουν πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας, εκτός αν πρόκειται για κατοικίες αντικειμενικής αξίας ενός εκατομμυρίου, ενώ ανέφερε χαρακτηριστικά ότι την πρώτη κατοικία χαμηλών και μεσαίων στρωμάτων «δεν θα την αγγίξει η κυβέρνηση» (Αυγή 21/10/2015)».
Αν κρίνουμε από τη μέχρι σήμερα αξιοπιστία της «κυβέρνησης», σε όλα τα θέματα που είχε δεσμευτεί, προφανώς πρέπει να κρατάμε μικρό καλάθι. Ο «καιρός γαρ εγγύς», εντός των ημερών θα ξέρουμε και τότε θα γίνει μία ακόμα «αποτίμηση» για μία ακόμα απατηλή «δέσμευση», με μεγάλα λόγια και ανύπαρκτα έργα.
Αναγκαίο ένα κύμα αντίστασης και αλληλεγγύης
Ποια η λύση σε αυτό το αδιέξοδο; Σαφώς και είναι εξαιρετικά δύσκολες οι λύσεις εντός των μνημονιακών πλαισίων. Οι «λύσεις» που δίνουν τα μνημόνια είναι η μεταφορά του πλούτου του ελληνικού λαού σε ξένα χέρια και μάλιστα σε εξευτελιστικές τιμές. Συνεπώς αναζητείται μια συνολική διέξοδος με το λαϊκό παράγοντα στο προσκήνιο.
Τεχνικές προτάσεις για το πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν τα θέματα έχουν διατυπωθεί πάρα πολλές, το πρόβλημα είναι ότι δεν είναι συμβατές με την γενική μνημονιακή κατεύθυνση και με το κυβερνητικό «ναι σε όλα».
Για το θέμα της προστασίας από τους πλειστηριασμούς πρέπει να ξεσηκωθεί ένα κύμα αντίστασης και αλληλεγγύης από όλο το λαό. Κεντρική διεκδίκηση να εφαρμοστεί η διάταξη του Συντάγματος που προβλέπει ότι «η απόκτηση κατοικίας από αυτούς που τη στερούνται ή στεγάζονται ανεπαρκώς αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας του κράτους» και με βάση αυτή να θεσπιστεί η καθολική και μόνιμη προστασία της πρώτης κατοικίας για όλο το λαό, με βασικούς στόχους:
- Να μην τροποποιηθούν τα κριτήρια για την προστασία κύριας κατοικίας στο νόμο Κατσέλη.
- Παράλληλα με την προστασία του νόμου Κατσέλη, να ανασταλούν οι πλειστηριασμοί κύριας κατοικίας για όσο διαρκεί η οικονομική κρίση, δίνοντας έτσι χρόνο στην επανεκκίνηση της οικονομίας, στην απορρόφηση των ανέργων, στην αποκατάσταση οικονομικής δυνατότητας ατόμων και μικροεπαγγελματιών.
- Να μην επιτραπεί η πώληση επισφαλών δανείων των ελληνικών συστημικών τραπεζών, σε ξένες επενδυτικές εταιρείες.
- Οι τράπεζες να προχωρήσουν σε προσαρμογές των οφειλών και μείωση των επιτοκίων, δίνοντας κίνητρο στους οφειλέτες να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους σύμφωνα με τις δυνατότητές τους.
- Να μεριμνήσει η κυβέρνηση άμεσα για την λήψη αποτελεσματικών μέτρων για τις ρυθμίσεις των χρεών που να ανταποκρίνονται στις πραγματικές δυνατότητες των οφειλετών.
Μια σειρά συλλογικότητες που ασχολούνται συνεχώς με το θέμα καλούν σε συγκέντρωση συντονισμού και δράσης την Τετάρτη 18 Νοέμβρη στις 6 μ.μ. στον αυτοδιαχειριζόμενο χώρο του Green Park Μαυρομματαίων 22 στο Πεδίο Άρεως.
* Ο Παύλος Δερμενάκης είναι M.Sc. οικονομολόγος-ερευνητής
