Οι περιορισμοί και οι έλεγχοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε μια σειρά από χώρες που είτε βρίσκονται υπό το κράτος του σύγχρονου ψυχρού πολέμου είτε δε λειτουργούν ως αστικές δημοκρατίες δυτικού τύπου, είναι γνωστοί. Στη Ρωσία, μπορεί και όλο το διαδίκτυο να «κλείσει» σε αυτό που η πολιτεία ορίζει ως «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης». Άλλοι νόμοι υποχρεώνουν τις εταιρίες που ελέγχουν πλατφόρμες να έχουν τους σέρβερ τους σε ρωσικό έδαφος, ρωσική έδρα και Ρώσο υπεύθυνο για το νόμο. Στο Ιράν αυτό έχει ήδη γίνει, στις διαδηλώσεις του 2019, όταν η κυβέρνηση θεώρησε ότι το διαδίκτυο αποτελούσε «προνομιακό χώρο ξένων δυνάμεων». Στην Κίνα το Twitter, η Google και το WhatsApp δεν υφίστανται –οι ντόπιοι μεγάλοι είναι όλοι κινέζοι– τα Weibo, Baidu και WeChat, ενώ οι κινεζικές αρχές έχουν εν μέρει κατορθώσει να ελέγξουν/κλείσουν και ιδιωτικά δίκτυα παράκαμψης των απαγορεύσεων.
Αυτές οι χώρες ήταν και παραμένουν σημεία αναφοράς στην προσπάθεια κρατικού ελέγχου όσων μεταδίδονται, γράφονται, αναφέρονται στα κοινωνικά δίκτυα. Αλλά, την τελευταία διετία είναι βέβαιο ότι δεν αισθάνονται και τόσο μόνες.
Στα της Ευρώπης, όπου σήμερα κορυφώνεται, σε κεντρικό επίπεδο, η συζήτηση για το ποια μέτρα θα ληφθούν, την αρχή έκανε η Γερμανία με το νόμο NetzDG του 2018, ο οποίος αφορά σε εταιρίες με περισσότερους από δύο εκατομμύρια Γερμανούς χρήστες – δηλαδή, όλες τις μεγάλες πλατφόρμες και κάποιες μικρότερες, σε μια χώρα με πληθυσμό 83 εκατομμύρια. Ο νόμος υποχρέωνε τις εταιρίες να αποκτήσουν σύστημα άμεσου ελέγχου καταγγελιών και παραπόνων και να αφαιρούν εντός 24ωρου οποιαδήποτε ανάρτηση «είναι εμφανώς παράνομη». Τα πρόστιμα φτάνουν τα πέντε εκατομμύρια ευρώ για τα φυσικά πρόσωπα και τα πενήντα εκατομμύρια ευρώ για τις εταιρίες που δεν συμμορφώνονται. Επίσης, κάθε έξι μήνες οι εταιρίες οφείλουν να καταθέτουν πλήρη έκθεση πεπραγμένων στο θέμα. Η πρώτη μεγάλη σχετική επιβολή προστίμου έγινε τον Ιούλιο του 2019, οπότε η Facebook υποχρεώθηκε να πληρώσει δύο εκατομμύρια ευρώ διότι «δεν υπήρξε ενδελεχής στις αναφορές παρανόμων δραστηριοτήτων» – η ίδια η εταιρία απάντησε ότι αυτό οφείλεται στον ίδιο το νόμο, που δεν είναι ξεκάθαρος στα περί παρανομίας. […]
Στη γειτονική Τουρκία, έχουν απαγορευτεί μια σειρά κοινωνικών δικτύων, με βάση δυο νόμους που πέρασε τον Ιούλιο του 2020 και τον Οκτώβριο του 2020. Ο νόμος προβλέπει ότι εφ’ όσον η κυβέρνηση το ζητήσει, οι πλατφόρμες είναι άμεσα υποχρεωμένες να «κατεβάσουν» δημοσιεύσεις, με πρώτη «τιμωρία», αν δεν συμμορφωθούν, την απαγόρευση των διαφημίσεων (εκεί που πονάει). Επίσης, όλες οι εταιρίες οφείλουν να έχουν αντιπρόσωπο στη χώρα, υπεύθυνο για το νόμο ώστε, όπως είπε ο αρμόδιος υπουργός «να ηττηθεί ο ψηφιακός φασισμός». Μεταξύ των μέτρων είναι και η μείωση του bandwidth των εταιριών που δε θα έχουν συμμορφωθεί ως τότε, κατά 90%, τον Μάιο του 2021. Στο μεταξύ, τα πρόστιμα πέφτουν σαν το χαλάζι (σταθερά στα 4,5 εκατομμύρια ευρώ) και μετά την πρώτη οικονομική «σφαλιάρα» και την απαγόρευση των διαφημίσεων, Facebook, TikTok και YouTube τοποθέτησαν «νομική εκπροσώπηση» στην γείτονα και δήλωσαν πίστη στην «μάχη κατά του ψηφιακού φασισμού». Στην ομάδα προσχώρησε, την προηγούμενη εβδομάδα και το twitter, αφήνοντας την Διεθνή Αμνηστία να επιμένει πως τα «κοινωνικά δίκτυα μετατρέπονται σε όργανα κρατικής λογοκρισίας στην Τουρκία».
(Απόσπασμα από άρθρο της Λαμπρινής Θωμά: «Γενικεύονται οι κρατικοί πόλεμοι κατά των κοινωνικών δικτύων», thepressproject.gr)
