Η δημοσκόπηση της Κάπα Research για Το Βήμα
Του Βασίλη Ξυδιά
Σκοτεινή και ομιχλώδης είναι η εικόνα που προκύπτει από τη δημοσκόπηση της Κάπα Research, η οποία δημοσιεύθηκε στο Βήμα της περασμένης Κυριακής. Έτσι κι αλλιώς θα ήταν πολύ δύσκολο να βγάλει κανείς αντικειμενικά συμπεράσματα από μια έρευνα σκανδαλωδώς μεροληπτική στη διατύπωση των ερωτημάτων της και με εμφανή την πρόθεσή της να κατευθύνει την κοινή γνώμη και όχι να διερευνήσει πραγματικά τις διαθέσεις της. Παρ’ όλα αυτά, και παρά τη γενική ανυποληψία των δημοσκοπήσεων, θεωρήσαμε αναγκαίο να «στύψουμε» τα όποια στοιχεία μάς παραθέτει αυτή η πρώτη έρευνα που δημοσιεύεται μετά τις εκλογές, μήπως και κάτι έχει τελικά να μας πει.
Εκλογική επιρροή
Κατ’ αρχάς, τα στοιχεία της πρόθεσης ψήφου δείχνουν μια εντυπωσιακή ισοπαλία μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ ως πρώτου κόμματος (18,4%) και της Αποχής (18,2%). Ακολουθεί η Ν.Δ. (14,9%) και έπονται η Χ.Α. (5,6%), το ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ (4,5%) σχεδόν μαζί με το ΚΚΕ (4,4%), η Ένωση Κεντρώων (2,3%), το Ποτάμι (2,2%), οι ΑΝΕΛ (2,1%), η ΛΑΕ (1,9%), άλλο κόμμα (3,5%), άκυρο-λευκό (6,1%) και αναποφάσιστοι (15,9%).
Θέλοντας να δώσει μια εικόνα επανασυσπείρωσης του εκλογικού σώματος στους βασικούς πολιτικούς παίκτες και μ’ αυτόν τον τρόπο να υποδείξει την ανάγκη συσπειρωτικών διαδικασιών στον κεντρώο και κεντροαριστερό χώρο, Το Βήμα συμπεραίνει ότι μ’ αυτή την εκλογική επιρροή θα έμπαιναν στη Βουλή μόνο τα πέντε πρώτα κόμματα και θα έμεναν εκτός αυτής η Ε.Κ. και το Ποτάμι, όπως και οι ΑΝΕΛ, η ΛΑΕ κ.λπ. Όπως, όμως, δείχνει ο πίνακας¹ με την αναγωγή της ψήφου των αναποφάσιστων, φαίνεται ότι στη Βουλή μπαίνουν όλα τα σημερινά κόμματα, περιλαμβανομένης και της ΛΑΕ, ενώ με δικούς μας υπολογισμούς προκύπτει αισθητά αυξημένη η δύναμη της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και του ΕΠΑΜ.
Επειδή, όμως, η αναγωγή των αναποφάσιστων με βάση την υπόλοιπη κατανομή είναι πολύ επισφαλής, παραθέτουμε και τον πίνακα 2 με τα πραγματικά ποσοστά επί του συνολικού εκλογικού σώματος (των εγγεγραμμένων σε ό,τι αφορά τις εκλογές και των ερωτηθέντων σε ό,τι αφορά τη δημοσκόπηση). Η εικόνα που προκύπτει δίνει την εντύπωση μεγαλύτερης αντοχής του κομματικού συστήματος, με κρυφό βέβαια παράγοντα την πιθανή κατανομή των αναποφάσιστων. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, παρατηρούμε αισθητή μείωση της συνειδητής αποχής και της συνολικής απορριπτικής στάσης (αποχή μαζί με άκυρα-λευκά).
Η κατάσταση παραμένει κρίσιμη
Το 59,6% θεωρεί θετική την προσμονή της επόμενης δόσης, παρά τα μέτρα, αν και διαπιστώνει πως η κατάσταση παραμένει κρίσιμη. Μόνο το 31,3% (ένας στους τρεις) θεωρεί αρνητικές τις εξελίξεις, αξιολογώντας ως επώδυνα τα μέτρα που ψηφίστηκαν μετά τις εκλογές.
Σε περίπτωση απώλειας της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας από την κυβέρνηση το 37,8% προκρίνει οικουμενική κυβέρνηση και με Ν.Δ. (σιγά μη δεν το πρόκρινε, αφού γι’ αυτό κατ’ ουσίαν έγινε όλη η έρευνα) ενώ το 23,5% θα έβλεπε καλύτερα μια συνεργασία με τις «κεντρώες» δυνάμεις (ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι, Ε.Κ.). Υπάρχει. Όμως, κι ένα 25,8% (ένας στους τέσσερις) που σ’ αυτή την περίπτωση δεν διστάζει να υποστηρίξει την εκ νέου προσφυγή σε εκλογές. Αυτοί οι τελευταίοι είναι, κατά πάσα πιθανότητα, ο κόσμος που επιμένει να επενδύει την αντισυστημική του διάθεση στον Αλ. Τσίπρα.
Κι αυτό, παρ’ όλο που μια μεγάλη πλειοψηφία έχει πλέον σχηματίσει αρνητική εκτίμηση για ολόκληρη την πρώτη περίοδο ΣΥΡΙΖΑ μέχρι και τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης: τη σύγκρουση με τους εταίρους στο πρώτο εξάμηνο (63,8% κατά), την προσφυγή στο δημοψήφισμα (64,9% κατά), τη συμφωνία (70,2% κατά, όσο και το «όχι» του δημοψηφίσματος) την προκήρυξη των εκλογών (68,9% κατά) και τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (71,4% κατά).
Ο Αλ. Τσίπρας παραμένει δημοφιλέστερος του Βαγγ. Μεϊμαράκη με 41,8% έναντι 28,5%. Θυμίζουμε ότι στην τελευταία προεκλογική έρευνα της ίδιας εταιρίας (17-18 Σεπτεμβρίου) η δημοφιλία των δύο αρχηγών ήταν στο 37,4% και 35,2% αντίστοιχα.
Ενδιαφέρον έχουν και οι εκτιμήσεις για τη Νέα Δημοκρατία. Το 39,2% εκτιμά ότι θα έχει την τύχη του ΠΑΣΟΚ, το 36,5% ότι περνά βαθιά κρίση και θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να επανέλθει στο πολιτικό προσκήνιο και μόνο το 21,3% (ένας στους πέντε) εκτιμά ότι η κρίση είναι μεν έντονη, αλλά θα είναι περαστική. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί πως το 38,6% (η σχετική πλειοψηφία των ερωτηθέντων) θεωρεί πως το σημαντικό για τη Ν.Δ. είναι «να συγκροτήσει ένα εναλλακτικό σχέδιο για την Ελλάδα», το 24,8% «να ασκήσει ουσιαστική αντιπολίτευση» και ακολουθούν άλλες εκτιμήσεις.
Μετεωρισμός ή αγκύλωση;
Το συμπέρασμα -αν μπορούμε να το ονομάσουμε έτσι- είναι μια εικόνα πολύ βαθιάς σύγχυσης της κοινής γνώμης, που δείχνει να αντιφάσκει προς τον εαυτό της. Το πολιτικό σύστημα είναι ξεκάθαρα απαξιωμένο στα μάτια του κόσμου. Όπως, όμως, ο πνιγμένος πιάνεται από τα μαλλιά του, φαίνεται ότι οι Έλληνες προσπαθούν τούτη την ώρα να πιαστούν απ’ ό,τι το ίδιο αυτό το πολιτικό σύστημα έχει να τους προσφέρει, είτε ως ψευδαίσθηση ασφάλειας, είτε ως ψευδαίσθηση εξόδου, είτε και τα δύο μαζί.
Είναι σαφές ότι αυτό δεν οφείλεται στην ανικανότητα του κόσμου να «διαβάσει» τα δεδομένα της πραγματικότητας, αλλά στην αδυναμία του να κάνει το κρίσιμο βήμα απελευθέρωσης από τις ύστατες αγκυλώσεις του σ’ αυτό το πολιτικό σύστημα. Το παλιό κοινωνικό συμβόλαιο έχει πλήρως θρυμματιστεί, η οικονομία και η κοινωνία ψυχορραγούν, οι πολιτικοί παραμένουν στη σκηνή και λένε το ποίημά τους. Ίσως γιατί οποιαδήποτε προσπάθεια πραγματικής εξόδου απ’ αυτό το βλέπει σαν το τελικό άλμα στο κενό (τον χορό του Ζαλόγγου, που είπε και ο Τσίπρας). Είναι σαν το γνωστό ανέκδοτο, που μετά το αυτοκινητιστικό ατύχημα και μπροστά στο φόβο της χαριστικής βολής ο ημιθανής τραυματισμένος μαζεύει τα σωθικά του· «ευτυχώς, δεν πάθαμε και τίποτα».
Είναι κάτι προσωρινό; Μια στιγμή μετεωρισμού πριν από το κλικ για τη μετάβαση στην επόμενη φάση; Ή είναι κάτι που θα μείνει αγκυλωμένο στην αντιφατική αναποφασιστικότητά του μέχρι να σαπίσει εντελώς; Η απάντηση θα εξαρτηθεί ίσως και από μας.
