Μερικές σκέψεις με αφορμή την αυτοκτονία του δεκαπεντάχρονου.
Η κοινοτοπία ότι η κοινωνία που χτίζεται διαμορφώνει και διαμορφώνεται αναλόγως από το σχολείο είναι παντελώς απούσα από την παιδαγωγική πρακτική και τις εκπαιδευτικές πολιτικές. Θα ήταν βέβαια κάπως παράλογο να ήταν αλλιώς τα πράγματα, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση. Σήμερα, οι πολλαπλοί θεσμοί διαμόρφωσης μοιάζουν να καθιστούν το σχολείο έναν μονάχα –μέσα σε πολλούς– φορέα γνώσης, κοινωνικοποίησης, ανάπτυξης. Κυρίως όμως αυτό που πηγάζει από τον ίδιο τον τρόπο της κοινωνικής συγκρότησης και τις σημερινές του μορφές δεν επιτρέπει σε κανένα ενήλικα να πέφτει από τα σύννεφα. Όχι τα σχολεία δεν είναι ζούγκλα, όπου κάθε μέρα οι μαθητές αλληλοσφάζονται. Αυτή είναι μια τραβηγμένη εικόνα που παίζει το ρόλο της. Άλλα σίγουρα το δίπολο ανταγωνισμού-μηδενισμού διατρέχει πολλές πλευρές της σχολικής ζωής και όχι μονάχα των μαθητών. Έτσι, η παρέμβαση εντός σχολείου έχει ορισμένα όρια και συναντά εξωσχολικούς τοίχους συχνά ανυπέρβλητους. Δεν είναι κακό να πέφτουμε πάνω σε αυτούς. Να τρώμε κάθε φορά τα μούτρα μας ξανά και ξανά. Πρέπει όμως να μη σιωπούμε.
Λίγη παραπάνω «σημασία» θα μπορούσε να σώσει ή να βελτιώσει αρκετά πράγματα. Λίγη και από πολλούς. Λίγη μα συλλογική. Λίγη αλλά να δίνεται στην πράξη. Χωρίς τις φανφάρες που συνήθως συνοδεύουν αυτή τη συζήτηση και είναι ο καλύτερος τρόπος να λουφάξουμε στα συνηθισμένα. Ο φοβερός καθηγητής, ο δάσκαλος με κεφαλαίο «Δ», το πρότυπο εκπαιδευτικού, ο αφοσιωμένος, αυτός που σκίζεται για τα παιδιά κ.ο.κ. Ή και τα ακριβώς αντίστροφα. Διεκδικούμενα όλα αυτά και αναγκαία στο παζλ ενός διαφορετικού σχολείου. Μα δεν μπορεί το αίτημα να είναι ο καθένας να κάνει σωστά τη δουλειά του. Το συλλογικό μεράκι είναι που λείπει. Κι αυτό όντως μπορεί να κάνει μικρά θαύματα. Όχι μόνο για τους μαθητές. Μα και γιατί όσοι και όσες δουλεύουμε στα σχολεία είμαστε όπως –περίπου- και τα παιδιά άνθρωποι με προβλήματα, ζόρια, ανησυχίες. Και δεν είναι πάντα εύκολο να αντέχεις.
Συνεχώς μάς κλέβουν ιδιότητες. Και το σχολείο κομματιάζεται. Για να προσαρμοστεί και να επιτελέσει το ρόλο του στο κομμάτιασμα των μαθητών και της ζωής εν γένει. Αυτό το αυστηρό μοίρασμα των ρόλων φτωχαίνει το σχολείο. Αν όλα θα καταμερίζονται στους εκάστοτε «ειδικούς» και τις «λειτουργίες», τι θα μείνει στον Δάσκαλο, τι θα μείνει για Δάσκαλος; (εδώ με «Δ»). Δε θα μιλήσω στους μαθητές μου για το σεξ γιατί υπάρχει ειδικό πρόγραμμα. Δε θα κάτσω στο διάλειμμα να ανταλλάξω δυο κουβέντες γιατί υπάρχει ο σχολικός ψυχολόγος. Δε θα αγκαλιάσω ένα παιδί γιατί μπορεί να κατηγορηθώ. Υπάρχει βέβαια και το αντίθετο ξεχείλωμα. Το σχολείο να γίνεται μια «απασχόληση», ένα «να περνά η ώρα» και οι καθηγητές να είναι όντως άσχετοι ή ακατάλληλοι. Όχι πως δεν υπάρχουν προβλήματα που απαιτούν νέα αντιμετώπιση. Δεν είναι όλα παραμύθια, ούτε μπορούμε να αρνηθούμε στοχευμένες παρεμβάσεις. Βέβαια, με ένα σεμινάριο, πιστοποίηση, μεταπτυχιακό γίνεσαι εξπέρ στην όποια παρέμβαση… Όμως ο φαύλος κύκλος, όπου πρώτα δημιουργούνται προβλήματα και μετά παρασιτούμε εντός αυτών, κάπου πρέπει να σπάσει. Οφείλουμε να υπερασπιστούμε την ιδιότητά μας. Αυτή όμως είναι μια πράξη αποκλειστικά εμπλουτισμού και δημιουργίας.
* Ο Τάσος Βαρούνης είναι εκπαιδευτικός
