του Ερίκ Ζουγιό*
Είναι ήδη δυνατόν να διαβεβαιώσει κανείς, χωρίς να ακούγεται υπερβολικός, ότι το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων κατάφερε μέσα σε δύο εβδομάδες να σφραγίσει για τα καλά την πολιτική ζωή στη χώρα μας. Όλα επιτρέπουν τη σκέψη ότι θα προκαλέσει έναν μεγάλο αναπροσανατολισμό του ρου της ιστορίας μας, παρόλο που σε αυτό το στάδιο είναι αδύνατο να προσδιοριστεί ο ρυθμός και οι τρόποι που θα συμβεί αυτό. Αυτό το κίνημα έρχεται από μακριά, υπακούει σε βαθιά αιτήματα και θα προκαλέσει ένα ωστικό κύμα, οι πολιτικές και ιδεολογικές συνέπειες του οποίου θα αναστατώσουν την εδώ και δεκαετίες κατεστημένη τάξη.
Ένα κίνημα δίχως προηγούμενο
Ο καθένας μπόρεσε να διαπιστώσει ότι το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων δεν έχει προηγούμενο όσον αφορά τη μορφή του, για τουλάχιστον τρεις λόγους. Πρώτον, γεννήθηκε αυθόρμητα από την αγανάκτηση και τον θυμό που βιώνουν συλλογικά εκατομμύρια Γάλλων. Δεύτερον, αναπτύσσεται εκτός οποιουδήποτε θεσμικού πλαισίου και εκφράζει δυναμικά την άρνησή του να «κεφαλαιοποιηθεί» από τα κόμματα ή τα συνδικάτα – που όλα θεωρούνται α πριόρι ύποπτα ότι θα επιχειρήσουν να αλλάξουν τη φύση του, καθώς (στην καλύτερη περίπτωση) αποτελούν τη βιτρίνα αντιπολίτευσης ενός μισητού συστήματος. Τρίτον, αποτελεί γέννημα απλών πολιτών που, στην πλειοψηφία τους, δεν ανήκαν ποτέ σε κάποιον πολιτικό σχηματισμό και δεν είχαν καν τη συνήθεια να διαδηλώνουν. Τέλος, έχει μια εθνική διάσταση, λόγω της επέκτασής του σε όλη την επικράτεια (περιλαμβανομένων των υπερπόντιων εδαφών) και της κοινωνικής ποικιλομορφίας των διαδηλωτών. Διαθέτει λοιπόν όλα όσα χρειάζονται για να αιφνιδιάσει και να αποσταθεροποιήσει τους πολιτικούς υπεύθυνους της χώρας, που είχαν καλομάθει εδώ και δεκαετίες να κυβερνούν εναλλάξ σε έναν ιδεολογικό μικρόκοσμο.
Ένας λαός που επανασυντίθεται
Το πιο εντυπωσιακό όταν παίρνεις μέρος στις αυθόρμητες συναθροίσεις σε όλους τους οδικούς κόμβους της χώρας είναι ίσως, πέρα από τον θυμό, η χαρά των ανθρώπων. Λες και μόνο το γεγονός του να βγεις από το σπίτι σου, να καταλάβεις τον δημόσιο χώρο και να κουβεντιάζεις πολιτικά με αγνώστους είναι ήδη, αυτό καθαυτό, ένας σκοπός. Η αρχή μιας αναγέννησης. Όλα τα Κίτρινα Γιλέκα νιώθουν, συγκεχυμένα, ότι ξαναγίνονται, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, λαός. Ότι ένα σύστημα που μισούν, το οποίο νόμιζε ότι τους νίκησε, έχει εμφανώς απονομιμοποιηθεί εξαιτίας της εμφάνισής τους. Ότι από εικονικοί πολίτες ξαναγίνονται πραγματικοί. Η αδελφοσύνη που γεννιέται αυθόρμητα στις πολιτικές συζητήσεις, η πηγαία χαρά που αναβλύζει από τον ελεύθερο διάλογο μεταξύ πολιτών, είναι η πρώτη εκδήλωση μιας συλλογικής ορμής ιστορικής εμβέλειας. Πράγματι, έχοντας κορυφωθεί, η γενική κρίση αντιπροσώπευσης επιλύεται μπροστά στα μάτια μας μέσα σε μια θεαματική διαδικασία αυθόρμητης ενσάρκωσης του λαού, ο οποίος απορρίπτει χωρίς δικαίωμα έφεσης όλους αυτούς που εδώ και πολύ καιρό ισχυρίζονταν ότι τον εκπροσωπούν – μόνο και μόνο για να τον μικρύνουν.
Τριάντα χρόνια μαζεμένου θυμού
Η φορολογία δεν αποτελεί παρά την άμεση αιτία του λαϊκού ξεσηκωμού. Αυτό που δεν κατανοούν οι ηγέτες μας είναι ότι ο θυμός που εκφράζεται τώρα έχει συσσωρευθεί εδώ και πάνω από τριάντα χρόνια. Τριάντα χρόνια απογοήτευσης, δυσαρέσκειας και πικρίας μπροστά στην παρακμή των δημόσιων υποθέσεων, η οποία επιβλήθηκε σε μια απρόθυμη Γαλλία από συμβιβασμένους και ασπόνδυλους ηγέτες, στο όνομα μιας δίχως τέλος προσαρμογής στην παγκοσμιοποίηση και της αναγκαίας υποταγής σε μια δήθεν σωτήρια ευρωπαϊκή οικοδόμηση. Τριάντα χρόνια κοινωνικής οπισθοχώρησης, χρηματοπιστωτικής απορρύθμισης, οικονομικής αποδυνάμωσης και κρατικής υποχώρησης σε όλους τους τομείς. Τριάντα χρόνια μαζεμένου θυμού που ξαφνικά εκρήγνυται στο πρόσωπο των ηγετών μας, έκπληκτων από την απροσδόκητη ανάσταση του λαού ως άμεσης και ενεργούς πολιτικής δύναμης.
Μακρόν: νόμιμος αλλά όχι νομιμοποιημένος πρόεδρος
Σήμερα, καθώς τα πράγματα ξαναμπαίνουν στη σωστή θέση τους, συνειδητοποιούμε ότι δεν υπάρχει δημοκρατία χωρίς το λαό στους δρόμους. Ότι χρειάστηκε να θυμηθούμε το αυταπόδεικτο, λέει πολλά για τον πολιτικό εκφυλισμό και την απονέκρωση της δημοκρατίας τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Για να επιτευχθεί αυτή η συνειδητοποίηση, έπρεπε το σύστημα να φτάσει στα άκρα την καταστροφική του δυνατότητα: εκλεγμένος από το 16% των εγγεγραμμένων, ο Εμανουέλ Μακρόν εφάρμοσε εδώ και 18 μήνες μια πολιτική που ωφελεί μόνο τους πλουσιότερους – δηλαδή το 10 με 15% του πληθυσμού… Ο Μακρόν είναι οπωσδήποτε νόμιμος, αλλά όχι νομιμοποιημένος πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, με μια πολιτική που πλήττει τη συντριπτική πλειοψηφία των Γάλλων. Σε αυτή τη διαδικασία αργής καταστροφής αντιτίθεται σήμερα ο λαός, και τα Κίτρινα Γιλέκα δεν είναι παρά η ενεργητική πρωτοπορία του.
Υποχρεωμένοι να επιλέξουν
Σήμερα όλοι οι πολιτικοί και συνδικαλιστικοί ηγέτες είναι άνευ όρων υποστηρικτές της ευρωπαϊκής οικοδόμησης. Όλοι είναι τυφλοί μπροστά στις αποτυχίες της. Όλοι δείχνουν προς το είδωλό τους μια πίστη παγανιστική, που ξεπερνά αυτήν των πρωτόγονων. Σε όλα τα σημαντικά ζητήματα έχουν συνηθίσει να θυσιάζουν συστηματικά το λαό για χάρη του ευρωπαϊστικού σχεδίου. Υπονόμευσαν μεθοδικά, στο όνομα της «Ευρώπης», τις αναγκαίες συνθήκες για την ανάπτυξη και την έκφραση της δημοκρατίας στη Γαλλία. Αυτό δεν μπορεί πλέον να συνεχιστεί αφού, πέρα από τα λαϊκά στρώματα, και οι μεσαίες πλέον τάξεις αποσυντίθενται και διαμαρτύρονται. Στριμωγμένοι μεταξύ του λαού και της Ε.Ε., οι επικεφαλής είναι υποχρεωμένοι να επιλέξουν. Διότι, εδώ και δύο εβδομάδες, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί η εποχή που την έβγαζαν καθαρή με προσποιήσεις.
* Ο Ερίκ Ζουγιό είναι καθηγητής ιστορίας. Το πλήρες άρθρο, από το οποίο εδώ παρατίθενται ορισμένα μόνο αποσπάσματα, δημοσιεύθηκε στις 4 Δεκεμβρίου στον δικτυακό τόπο «Οι Κρίσεις» (www.les-crises.fr).
