Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Η Κίνα ελπίζει να γίνει η τρίτη χώρα του κόσμου που φέρνει στη Γη πετρώματα αστεροειδή, μετά την εκτόξευση ρομποτικού σκάφους που θα επιχειρήσει να συλλέξει δείγματα από έναν μικρό αλλά μυστηριώδη διαστημικό βράχο.
Η αναχώρηση της αποστολής Tianwen-2 έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά μεγάλων επιτυχιών για το κινεζικό διαστημικό πρόγραμμα, ανάμεσά τους η μεταφορά δειγμάτων από την ορατή και την αθέατη πλευρά της Σελήνης και η συναρμολόγηση κινεζικού διαστημικού σταθμού σε τροχιά γύρω από τη Γη. Η Κίνα σχεδιάζει επίσης να στείλει ανθρώπους στη Σελήνη το 2030.
Το Tianwen-2 εκτοξεύτηκε από το διαστημικό κέντρο του Σιτσάνγκ. Τον Ιούλιο του 2016 θα προσεγγίσει τον αστεροειδή 469219 Kamoʻoalewa, ο οποίος κινείται σε μια έντονα ελλειπτική τροχιά γύρω από τον Ήλιο και περιοδικά πλησιάζει τη Γη σε απόσταση 15 εκατομμυρίων χιλιομέτρων.
Το σκάφος θα χρησιμοποιήσει ένα είδος άγκυρας για να κρατηθεί στην επιφάνεια του αστεροειδή και να συλλέξει δείγματα με ένα δεύτερο όργανο. Θα είναι μια δύσκολη επιχείρηση, δεδομένου ότι ο διαστημικός βράχος με πλάτος 40-100 μέτρων, έχει αμελητέο βαρυτικό πεδίο και περιστρέφεται 28 φορές ανά λεπτό.
Αν η επιχείρηση είναι επιτυχής, τα δείγματα θα τοποθετηθούν σε μια κάψουλα που θα φτάσει στη Γη τον Νοέμβριο του 2027.
Η ανάλυση του υλικού αναμένεται να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει τις υποψίες ότι ο Kamoʻoalewa είναι κομμάτι της Σελήνης που εκτοξεύτηκε στο Διάστημα λόγω πρόσκρουσης, όπως εκτιμούσε μελέτη του 2021.
Μετά την επίσκεψη στον αστεροειδή, το Tianwen-2 θα κινηθεί προς τον δεύτερο στόχο του, τον κομήτη 311P/PanSTARRS. Πρόκειται για ένα ασυνήθιστο σώμα που βρίσκεται στη Ζώνη των Αστεροειδών, ανάμεσα στις τροχιές του Άρη και του Δία, πολύ μακριά από το Νέφος του Όορτ, ένα σύννεφο κομητών που περιβάλλει το Ηλιακό Σύστημα.
H Ιαπωνία ήταν η πρώτη χώρα που έφερε στη Γη δείγματα αστεροειδών –η αρχή έγινε το 2020 με την αποστολή Hayabusa 1 που επισκέφθηκε τον αστεροειδή 25143 Itokawa και ακολούθησε η αποστολή Hayabusa 2 με υλικό του αστεροειδή Ryugu τo 2019.
Ένα χρόνο αργότερα, η αποστολή OSIRIS-RΕx της NASA έφερε δείγματα του αστεροειδή Bennu.
Το Tianwen-2 είναι η δεύτερη διαπλανητική αποστολή της Κίνας. Η αρχή έγινε το 2020 με την εκτόξευση του Tianwen-1, το οποίο έγινε έξι μήνες αργότερα το πρώτο κινεζικό σκάφος που προσεδαφίζεται στον Άρη.
Η επόμενη αποστολή Tianwen-3, προγραμματίζεται να αναχωρήσει το 2028 για να φέρει στη Γη δείγματα από τον κόκκινο πλανήτη. Η μεθεπόμενη, Tianwen-4, θα εξερευνήσει τον Άρη.
SOS από την Κομισιόν για μείωση κατανάλωσης νερού
Οι Βρυξέλλες θα ζητήσουν από τις χώρες της ΕΕ να μειώσουν τη χρήση νερού κατά τουλάχιστον 10% έως το 2030, καθώς η Ένωση αντιμετωπίζει παρατεταμένες και πιο εκτεταμένες ξηρασίες.
Το σχέδιο, που αναμένεται να παρουσιαστεί τον επόμενο μήνα και το οποίο είδε η Financial Times, είναι η πρώτη φορά που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει στόχο για την αποδοτικότητα του νερού και δείχνει την ανησυχία για τα μειούμενα υπόγεια αποθέματα νερού στην ΕΕ.
«Πρέπει να σκεφτούμε πώς να χρησιμοποιούμε το νερό πιο αποδοτικά», δήλωσε στην Financial Times η αρμόδια επίτροπος περιβάλλοντος της ΕΕ, Jessika Roswall.
Ο Χάρης Σαχίνης, διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα ότι αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, η Αθήνα μπορεί να μείνει χωρίς νερό μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, ειδικά αν συνεχιστούν οι τρέχουσες υδρολογικές συνθήκες.
Στην Κύπρο, το 2025 «σηματοδοτεί το τρίτο συνεχόμενο έτος ξηρασίας και αντιπροσωπεύει την όγδοη χειρότερη περίοδο για τα αποθέματα νερού» σε 50 χρόνια, σύμφωνα με την υπουργό Γεωργίας Μαρία Παναγιώτου.
Ακόμα και στη Σουηδία, την πατρίδα της Jessika Roswall , έχει απαγορευτεί το πότισμα κήπων με λάστιχο σε ορισμένες περιοχές. Στη Γαλλία και την Ισπανία έχουν ξεσπάσει συγκρούσεις ανάμεσα σε αγρότες και περιβαλλοντιστές σχετικά με τα δικαιώματα στο νερό και τα σχέδια για την κατασκευή φραγμάτων τα τελευταία χρόνια.
Περίπου το 25% του νερού στην ΕΕ χάνεται λόγω διαρροών, σύμφωνα με τον οργανισμό της υδατικής βιομηχανίας EarEau. Ωστόσο, το ποσοστό είναι πολύ υψηλότερο σε κάποιες χώρες, όπως η Βουλγαρία, που χάνει περίπου το 60% του νερού ετησίως από διαρροές σωληνώσεων.
Ο στόχος για εξοικονόμηση 10% δεν θα είναι υποχρεωτικός, με την Επιτροπή να ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να θέσουν τους δικούς τους εθνικούς στόχους και να συλλέξουν περισσότερα δεδομένα. Ορισμένες χώρες με σοβαρά προβλήματα νερού, όπως η Ισπανία, έχουν ήδη θέσει δικούς τους στόχους αποδοτικότητας.
Ωστόσο η Επιτροπή τόνισε ότι μόνο ένας «περιορισμένος αριθμός» κρατών-μελών έχει εξετάσει μέτρα ανθεκτικότητας στο νερό.
Το σχέδιο της ΕΕ έρχεται μετά την προειδοποίηση της Επιτροπής πέρυσι για την αυξανόμενη ανταγωνιστικότητα για τους υδατικούς πόρους, συμπεριλαμβανομένου του «ενδεχόμενου κινδύνου συγκρούσεων εντός και ανάμεσα στα κράτη-μέλη».
Η Επιτροπή εκτιμά ότι χρειάζονται 23 δισ. ευρώ ετησίως για τη σωστή χρηματοδότηση των υποδομών νερού. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα συγκροτήσει επίσης ένα πρόγραμμα 15 δισ. ευρώ σε δάνεια και εγγυήσεις για τη χρηματοδότηση υποδομών νερού από το 2025 έως το 2027, αναφέρεται στο έγγραφο.
Το σχέδιο αναφέρει ότι μόνο το 2,4% του νερού επαναχρησιμοποιείται κάθε χρόνο στην ΕΕ – ένας αριθμός που πρέπει να αυξηθεί.
Παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες στη νότια Ευρώπη είναι λιγότερο δύσκολες από πέρυσι, χάρη στις ισχυρές βροχοπτώσεις της άνοιξης που γέμισαν τα φράγματα, αξιωματούχοι και επιχειρήσεις ανησυχούν για βραχυπρόθεσμες ελλείψεις νερού.
Η γύρη θυμάται την ιστορία της Γης
Πολλοί άνθρωποι φοβούνται τη γύρη, αυτό το σύννεφο δισεκατομμυρίων κόκκων που απελευθερώνονται από τα αρσενικά αναπαραγωγικά όργανα των λουλουδιών. Έχουν λόγο να την αποφεύγουν, καθώς είναι ένα από τα ισχυρότερα αλλεργιογόνα.
Για άλλους, όμως, οι γυρεόκοκκοι είναι πολύτιμες χρονοκάψουλες που προσφέρουν πληροφορίες για το παρελθόν της Γης σε βάθος εκατομμυρίων ετών.
Οι γυρεόκοκκοι διαθέτουν ανθεκτικά περιβλήματα που τους επιτρέπουν να επιζούν για καιρό, γράφουν στο The Conversation η Φρανσίσκα Όμπο-Ικουενόμπι, καθηγήτρια Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας του Μιζούρι, και ο Λάινους Βίκτορ Ανιάνα, υποψήφιος διδάκτορας Γεωλογίας στο ίδιο ίδρυμα.
Η γύρη που καταλήγει σε ιζήματα λιμνών, ποταμών και θαλασσών προσφέρει λεπτομέρειες για τις συνθήκες που επικρατούσαν όταν απελευθερώθηκε στον αέρα. Πληροφορίες για τη βλάστηση, το κλίμα, ακόμα και την ανθρώπινη δραστηριότητα στην πορεία του χρόνου.
Η ποσότητα και τα είδη των γυρεόκοκκων βοηθούν τους επιστήμονες να παρακολουθήσουν επίσης τις μεταβολές της στάθμης της θάλασσας, τις πτώσεις αστεροειδών ή την κατάρρευση αρχαίων πολιτισμών.
Οι δύο ερευνητές παραθέτουν μερικά παραδείγματα: Όταν έπεσε στη Γη ο αστεροειδής που εξόντωσε τους δεινοσαύρους πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια, ένα γιγάντιο τσουνάμι σάρωσε τις ακτές της Βόρειας Αμερικής. Θαλάσσιοι οργανισμοί που παρασύρθηκαν από τα κύματα έχουν ανακαλυφθεί μεταξύ άλλων στο νοτιοανατολικό Μιζούρι, εκατοντάδες χιλιόμετρα από τη θάλασσα.
Ανάμεσα στα απολιθώματα αυτά εντοπίζονται απολιθωμένο γυρεόκοκκοι που αποκαλύπτουν πώς τα οικοσυστήματα κατέρρευσαν σχεδόν ακαριαία μετά την πρόσκρουση, πριν τελικά ανακάμψουν εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια αργότερα.
Για παράδειγμα, η γύρη πεύκων και άλλων κωνοφόρων εξαφανίστηκε μετά την καταστροφή και δεν επανεμφανίστηκε μέχρι να σταθεροποιηθεί το περιβάλλον.
Απολιθωμένο γυρεόκοκκοι έχουν επίσης βοηθήσει τους επιστήμονες να ιχνηλατήσουν πιο αργές αλλά εξίσου δραματικές μεταβολές στις παράκτιες πολιτείες του Μισισίπι και της Αλαμπάμα στον Κόλπο του Μεξικού.
Στη διάρκεια της εποχής του Κάτω Ολιγόκαινου, από τα 33,9 μέχρι τα 28 εκατ. χρόνια πριν, η στάθμη των ωκεανών ανέβηκε και τα νερά πλημμύρισαν τα δάση κωνοφόρων στην περιοχή. Μελέτες αποκάλυψαν μια χαρακτηριστική μείωση στη γύρη δέντρων στην ομάδα της σεκόγιας – γιγάντια δέντρα , που ως τότε ορθώνονταν στις παράκτιες πεδιάδες.
Η αναλογία των γυρεόκοκκων και θαλάσσιων μικροαπολιθωμάτων επέτρεψε στους επιστήμονες να υπολογίσουν πόσο βαθιά εισχώρησαν τα νερά. Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι οι ακτές μετατοπίστηκαν προς την ενδοχώρα κατά εκατοντάδες χιλιόμετρα.
