Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) έρχεται να επιτείνει την εξέλιξη μιας τεράστιας αναδιάρθρωσης της οικονομίας και την πιο βίαιη μεταβολή χρήσεων γης που έχει βιώσει η χώρα μέχρι σήμερα, που θα συρρικνώσει ακόμα περισσότερο τον πρωτογενή τομέα, θα απειλήσει τον τουρισμό και θα συγκεντρώσει άνεργο πληθυσμό στα αστικά κέντρα. Παράλληλα θα βλάψει δραματικά τη βιοποικιλότητα που είναι σύμφωνα με τις διεθνείς συνθήκες και την Ε.Ε. το ίδιο σημαντική με την κλιματική αλλαγή.
Προβλέπονται:
1) Τριπλασιασμός στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), δηλ. 14.7 GW ΑΠΕ (7,0 GW Αιολικά και 7,7 GW Φωτοβολταϊκά) κόστους 9 δισ. Σχολιάζεται στη διαβούλευση του ΕΣΕΚ ότι «ένα τέτοιο υπέρκορο σε ΑΠΕ ποσοστό 225% της μέσης ημερήσιας ωριαίας ζήτησης, δεν έχει δοκιμασθεί σε καμία χώρα του κόσμου».
2) Υποδομές ηλεκτρικού συστήματος, δηλαδή διασυνδέσεις, έργα ανάπτυξης δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, νέες θερμικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, κεντρικές μονάδες αποθήκευσης, δίκτυα και αποθήκευση φυσικού αερίου, για να υποστηρίξουν τους στόχους του τριπλασιασμού των ΑΠΕ, της εσπευσμένης απολιγνιτοποίησης και της απελευθερωμένης αγοράς ενέργειας ‒εσωτερικά και στην Περιφερειακή αγορά των Βαλκανίων‒ κόστους άλλων 12,3 δισ.
3) Επενδύσεις σε διασυνοριακούς αγωγούς φυσικού αερίου και Διυλιστήρια 3,7 δισ.
4) Προγράμματα ενεργειακής απόδοσης, δηλαδή εξοικονόμησης ενέργειας, 11,0 δισ. Αναρωτιούνται πολλοί πώς θα επιτευχθεί ένας τέτοιος στόχος σε συνθήκες ύφεσης και φτωχοποίησης της κοινωνίας.
5) Επενδύσεις για κλιματική αλλαγή-διαχείριση πλημμυρών-δάση 2,0 δισ., για κυκλική οικονομία-ανακύκλωση 5,00 δισ. και για έρευνα και Καινοτομία 0,8 δισ.
Να ευχηθεί κανείς να πάψει η κυκλική οικονομία-ανακύκλωση να αποτελεί το πιο σύντομο ανέκδοτο, σε περίοδο που αν κάτι προωθείται αυτό είναι η ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων.
Η ενέργεια ανήκει στο χώρο των «κοινών αγαθών»
Ίσως όταν αποτιμηθεί σοβαρά όλη η ιστορική περίοδος που διανύουμε να απαντηθεί και το γιατί έγινε και συνεχίζει να είναι αποδεκτό ένα παραγωγικό μοντέλο, αυτό της αέναης οικονομικής μεγέθυνσης –που ονομάζεται ανάπτυξη‒ τόσο καταστροφικό για τον πλανήτη και την κοινωνία.
Το γιατί σήμερα οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις μοιράζονται σε δύο υποτιθέμενα αντίθετα μπλοκ, αυτό της γκρίζας και αυτό της πράσινης ανάπτυξης, το ίδιο καταστροφικά, αν και ίσως το δεύτερο πιο επικίνδυνο επειδή εμφανίζεται ως εναλλακτικό.
Το γιατί η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν αναχθεί σε αδιαμφισβήτητο πόλο παραγωγής αλήθειας, αφού η επιστήμη και η τεχνολογία δεν είναι ουδέτερες και απαντούν τα ερωτήματα που τίθενται από το κυρίαρχο σύστημα. Και ενώ είναι βέβαιο ότι σε διαφορετικά ερωτήματα, που θα υπηρετούσαν άλλες προτεραιότητες, θα απαντούσαν με τελείως διαφορετικό τρόπο.
Το γιατί έχει μείνει μόνη της η κοινωνία και τα κινήματά της να παλεύουν τα αποτελέσματα μιας πολιτικής που διαλύει ό,τι έχει απομείνει ζωντανό και να αγωνίζονται να προσεγγίσουν τις αιτίες, αλλά και τις πραγματικά εναλλακτικές λύσεις.
Σε τέτοιες συνθήκες είναι αναγκαίο να υπερβούμε τα δήθεν ρεαλιστικά ερωτήματα του τύπου «αν πούμε σε όλα όχι πως θα έχουμε ενέργεια;» και το πλαστό δίλημμα ανάμεσα στην «πράσινη» και την «γκρίζα» ανάπτυξη, αφού είναι η ίδια η «ανάπτυξη» που οδηγεί σε ζοφερό μέλλον.
Είναι αλήθεια ότι η κυρίαρχη πολιτική έχει καταφέρει να ενοχοποιεί όποιον είναι αντίθετος στις εφαρμογές της πολιτικής της για τις ΑΠΕ, ταυτίζοντας την αντίθεση στις εφαρμογές αυτές με την αντίθεση στην ιδέα των ΑΠΕ. Η ιδέα των ΑΠΕ όμως δεν περιλαμβάνει ούτε σχεδιασμούς με προτεραιότητα το κέρδος, ούτε απελευθέρωση αγοράς ενέργειας και τη σπατάλη που αυτή συνεπάγεται, ούτε αρπαγή γης, ούτε χαρτοφυλάκια μονοπωλιακών ομίλων να συμπεριλαμβάνουν όλες τις μορφές ενέργειας, ούτε εκβιασμούς «καθαρότητας» που φέρνουν στο προσκήνιο την πυρηνική ενέργεια. Γι’ αυτό η αντίθεση σε όλες αυτές τις παραμέτρους δεν μπορεί να οδηγεί σε υπεράσπιση ούτε επί μέρους τόπων, ούτε επί μέρους χωροθετήσεων.
Το όραμα των ΑΠΕ, που ποτέ μέχρι σήμερα δεν μελετήθηκε στα μέτρα πραγματικών αναγκών της κοινωνίας, με εξοικονόμηση πόρων και προστασία του περιβάλλοντος, θα παραμένει μακρινό όσο αποδεχόμαστε εφαρμογές που καταστρατηγούν το ίδιο το όραμα.
Πρέπει να πούμε ένα κατηγορηματικό όχι στο μοντέλο ανάπτυξης της ενέργειας συνολικά, επιμένοντας ότι η ενέργεια ανήκει στο χώρο των «κοινών αγαθών».
Η άρνηση της εμπορευματοποίησης της ενέργειας και της αρπαγής φυσικών πόρων, αποτελεί την αφετηρία για τη διατύπωση μιας άλλης πρότασης που σε συνδυασμό με εξοικονόμηση ενέργειας και κοινωνικό έλεγχο, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα ενεργειακό τοπίο με τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά.
