Παρακάτω δημοσιεύουμε την ενδιαφέρουσα παρέμβαση του Γιάννη Ραχιώτη στην εκδήλωση του Δρόμου που έγινε την προηγούμενη εβδομάδα με θέμα: «“Εθνολαϊκισμός” σε Ελλάδα και Ευρώπη».
Αρχικά θα ‘θελα να πω ότι δεν είναι εμπεδωμένο το περιεχόμενο της έννοιας του εθνολαϊκισμού, εξ ου και η ανάγκη να κάνουμε συζητήσεις για να το προσδιορίσουμε. Κατά τη γνώμη μου πρόκειται για έναν πολύ επιθετικό όρο που χρησιμοποιείται από τις διεθνείς δυτικές ελίτ για να προσδιορίσει τους πολιτικούς αντιπάλους τους και να τους αποδώσει ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο.
Θέλω να θυμίσω ότι ο όρος «λαϊκισμός» δεν χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στα χρόνια του νεοφιλελευθερισμού, αλλά στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, του ’50 και του ’60. Τότε χρησιμοποιήθηκε πάλι απ’ τις δυτικές ελίτ αλλά για να προσδιορίσουν εν μέρει κάτι άλλο από αυτό που προσδιορίζουν σήμερα. Προσδιόριζαν τότε ως λαϊκιστές τους ηγέτες χωρών οι οποίοι, χωρίς να ανήκουν στο κομμουνιστικό μπλοκ, ήταν υπέρ της ανεξαρτησίας των χωρών τους, ήταν κυρίως υπέρ των εθνικοποιήσεων και υπέρ του ξηλώματος των ξένων βάσεων. Ως τέτοιους, λαϊκιστές, προσδιόριζαν τον Περόν στην Αργεντινή, τον Μοσαντέκ στο Ιράν, τον Νάσερ στην Αίγυπτο, μια σειρά λατινοαμερικάνους ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Αλιέντε, και άλλους.
Τι είναι αυτό όμως που σήμερα προσδιορίζουν σαν «λαϊκισμό» και ποιοι είναι οι χρήστες του όρου; Πρέπει να είναι σαφές ότι οι χειριστές του όρου λαϊκισμός και εθνολαϊκισμός, είναι οι διοικούσες δυτικές ελίτ. Δεν απαντάται η χρήση αυτού του όρου κάπου αλλού. Στις σημερινές νεοφιλελεύθερες εποχές προσδιορίζουν δύο πράγματα. Αφενός τους ηγέτες και τις κυβερνήσεις που παλεύουν για την ανάκτηση ή τη διατήρηση της κρατικής κυριαρχίας των χωρών τους, άσχετα από τη σκοπιά που το βλέπουν, αν είναι δεξιά, λιγότερο δεξιά πολιτική ή αριστερίζουσα πολιτική. Εν πάση περιπτώσει ως λαϊκιστές ή εθνολαϊκιστές κατατάσσονται αυτοί που έχουν μια αντιπαγκοσμιοποιητική προσέγγιση, η οποία θετικά εκφράζεται ως προσπάθεια ανάκτησης κυριαρχίας, και πρέπει να κρατήσουμε την θετική διάσταση για να μπορούμε να συνεννοηθούμε καλύτερα.
Αφετέρου μια δεύτερη ομάδα, εν πολλοίς κοινή με την προηγούμενη, αυτών που υλοποιούν ή προπαγανδίζουν πολιτικές, που –με αρκετή δόση ειρωνείας– αποκαλούν «νεοκεϋνσιανές». Κατά τη γνώμη μου πρέπει να αποφύγουμε να απαξιώνουμε ως απλά «νεοκεϋνσιανές» τις πολιτικές ενίσχυσης των λαϊκών στρωμάτων, γιατί είμαστε σε εποχές παγκοσμιοποίησης. Δεν πρόκειται απλά για λίγη περισσότερη στήριξη των λαϊκών στρωμάτων ή λίγο μεγαλύτερο κρατικό τομέα. Γιατί στην εποχή της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, ζούμε σε μια κατάσταση του «όλα ή τίποτα». Η παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να λειτουργήσει όταν έστω εντός του καπιταλιστικού στρατοπέδου ασκούνται άλλες παράλληλες πολιτικές ενίσχυσης των λαϊκών στρωμάτων, ενίσχυσης του κρατικού τομέα κ.ο.κ. Γι’ αυτό φέρονται τόσο επιθετικά και αποκαλούν λαϊκιστές όσους έχουν έστω και επιμέρους διαφορές στα ζητήματα της οικονομίας και του κράτους.
Πού καταλήγει αυτό; Για να μπορεί να υπάρξει παγκοσμιοποίηση και να λειτουργήσει, ο κόσμος πρέπει να είναι μονοπολικός. Δεν μπορεί να είναι διαφορετικά. Πρέπει δηλαδή να υπάρχει μια παγκόσμια διοίκηση της οικονομίας αλλά και των λαών και των όποιων κρατικών οντοτήτων είναι επιτρεπτές μέσα στον παγκοσμιοποιητικό χυλό. Άπαξ και δημιουργείται μία πολυπολική πραγματικότητα στον πλανήτη, αυτό ρηγματώνει ουσιωδώς την παγκοσμιοποίηση. Δεν νομίζω ότι αυτή τη στιγμή έχουμε ήδη έναν πολυπολικό κόσμο. Έχει όμως συνειδητοποιηθεί η ανάγκη του από ευρύτατα στρώματα και κυβερνήσεις. Και υπάρχουν ορισμένα βήματα σ’ αυτήν την κατεύθυνση, όχι σταθερά, με πολλά μπρος και πίσω. Όμως, παρ’ ότι τα πράγματα έχουν ένα τέτοιο προσανατολισμό, είναι σαφές ότι θα χυθεί ακόμα πολύ αίμα για να διαμορφωθούν ανταγωνιστικοί πόλοι στο παγκόσμιο δυτικό σύστημα.
Το άμεσο διακύβευμα είναι να σπάσει η καταθλιπτική κυριαρχία των δυτικών ελίτ στον πλανήτη που δεν επιτρέπει στους λαούς να ανασάνουν. Είναι η αναγκαία πολυπολικότητα για την οποία πρέπει να αγωνιστούμε
Συμπερασματικά, το σημερινό διακύβευμα δεν είναι «καπιταλισμός ή σοσιαλισμός» ‒ αυτό θα είναι το «τελικό» διακύβευμα του κόσμου μας, ίσως σε γενιές μετά από τη δική μας όχι άμεσα. Το άμεσο είναι να σπάσει η καταθλιπτική κυριαρχία των δυτικών ελίτ στον πλανήτη που δεν επιτρέπει στους λαούς να ανασάνουν. Το σημερινό διακύβευμα είναι η αναγκαία πολυπολικότητα για την οποία πρέπει να αγωνιστούμε. Αυτό είναι όρος επιβίωσης και για τις μικρές χώρες που δεν μπορούν καθαυτές να είναι ανταγωνιστικός πόλος στο δυτικό σύστημα. Αλλά όμως όταν υπάρξουν, και αν ανδρωθούν ποτέ και άλλοι πόλοι, τα περιθώρια κίνησης των μικρότερων ή των μεσαίων δυνάμεων διαφοροποιούνται, αλλάζουν επίπεδο. Αυτό είναι το ζητούμενο.
Δυστυχώς η παγκοσμιοποίηση υπάρχει ακόμα, υπό την έννοια ότι διοικεί την συντριπτική πλειοψηφία του πλανήτη. Σήμερα οι αποφάσεις που παίρνουν οι παγκοσμιοποιητικές ελίτ εφαρμόζονται πάνω στη συντριπτική πλειοψηφία των λαών και των κρατών. Δεν υπάρχουν άλλα ισάξια δίκτυα στον πλανήτη τα οποία να αντιπαρατεθούν στα παγκοσμιοποιητικά δίκτυα. Π.χ. για να ταξιδέψει ένα πλοίο από τον Πειραιά μέχρι τη Σμύρνη, αν δεν το θέλουν οι δυτικές ελίτ δεν γίνεται, γιατί δεν υπάρχει ένα σύστημα ασφάλισης στη ναυτιλία που να μην ελέγχεται από αυτές. Για τον ίδιο λόγο για το εμπόριο μεταξύ Ρωσίας και Κίνας, πρέπει να δώσουν την έγκριση οι Lloyd’s του Λονδίνου και οι τράπεζες του City ή της Νέας Υόρκης. Δεν υπάρχει σήμερα τραπεζικό σύστημα εκτός της παγκοσμιοποίησης. Αυτά τα αναγκαία δίκτυα είναι πολύ δύσκολο να συγκροτηθούν, όμως άνθρωποι και πολλές κρατικές ηγεσίες αρχίζουν και τα σκέφτονται, γίνονται βήματα, αλλά πρέπει οι λαοί να ματώσουν πολύ ακόμα για να προχωρήσουν σε μια τέτοια κατεύθυνση.
Αυτά είναι τα ζητήματα που θέλουν να αντιμετωπίσουν με τον πολεμικό χειρισμό του όρου «λαϊκισμός». Απ’ αυτή την προσέγγιση υπαγορεύονται κάποια καθήκοντα ακόμα και για τις μικρότερες χώρες, ακόμα και για τις πιο αδύναμες. Το βασικό τους καθήκον είναι να παλεύουν για την ανεξαρτησία και για την ανάκτηση της κυριαρχίας τους. Στις σημερινές συνθήκες δεν θα υπάρξει τίποτα θετικό χωρίς κυρίαρχα κράτη. Ούτε η ταξική πάλη μπορεί να υπάρχει. Μόνο σε κυρίαρχες οντότητες μπορεί να υπάρξει ταξική σύγκρουση, σε ένα διαλυμένο κοινωνικό χυλό δεν μπορεί να υπάρξει τίποτε. Π.χ. αν οι Παλαιστίνιοι δεν αποκτήσουν κράτος, έχει νόημα η ταξική πάλη στην Παλαιστίνη; Το τροτσκιστικό ψευτοδίλημμα «με τα έθνη-κράτη και την κρατική κυριαρχία» ή με τον «αντικαπιταλιστικό αγώνα» δεν έχει πραγματικό νόημα.
Ανάκτηση της κρατικής κυριαρχίας σημαίνει ανεξαρτησία. Ανεξαρτησία απ’ τα μεγάλα δίκτυα της διεθνούς ελίτ που αποφασίζουν για τη χώρα μας. Για τις ευρωπαϊκές χώρες αυτό σημαίνει ανεξαρτησία από το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε. και τις υποκείμενες ολοκληρώσεις που κτίζουν αυτοί οι θεσμοί. Γι’ αυτό είναι καταστροφική η πολιτική Τσίπρα-Κοτζιά, που προσπαθούν να διευρύνουν το ΝΑΤΟ, αντί να αποδεσμεύσουν τη χώρα τους από αυτό. Η επέκταση του ΝΑΤΟ στα Δυτικά Βαλκάνια θα χειροτερέψει την κατάσταση και η ένταξή τους στην Ε.Ε. που θα ακολουθήσει, θα αποτελειώσει την καταστροφή που τους προκάλεσαν οι δυτικοί με τους πολέμους της δεκαετίας του ‘90.
Δυστυχώς η μεγάλη πλειοψηφία της ελληνικής Αριστεράς όπως και της ευρωπαϊκής έχει πάψει να μιλάει για την ανάγκη άμεσης απελευθέρωσης από τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές ολοκληρώσεις. Αυτό σημαίνει ότι αποστασιοποιήθηκε πλέον από τα κρίσιμα διακυβεύματα της εποχής μας.
