Η 69χρονη Shoshana Zuboff μια από τις πρώτες γυναίκες που κατάφεραν να αποκτήσουν μια μόνιμη θέση στο ακαδημαϊκό προσωπικό του Harvard Business School καταθέτει μια διορατική και αφυπνιστική ματιά στο φαινόμενο που η ίδια αποκαλεί «κατασκοπευτικό καπιταλισμό». […]
Στις αρχές του προηγούμενου μήνα κυκλοφόρησε στα ελληνικά το τελευταίο της βιβλίο με τον παράξενα προκλητικό τίτλο «Η Εποχή του Κατασκοπευτικού Καπιταλισμού» (από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση Γιώργου Μπέτσου).
Αλλά, τι στα αλήθεια είναι αυτός ο… κατασκοπευτικός καπιταλισμός; Η συγγραφέας στις πρώτες κιόλας σελίδες του βιβλίου – δοκιμίου σπεύδει να δώσει τις απαραίτητες και αναγκαίες εξηγήσεις για τον ορισμό του κατασκοπευτικού καπιταλισμού μέσα από οκτώ σύντομες θέσεις. Η πρώτη εξ αυτών ορίζει τον κατασκοπευτικό καπιταλισμό ως «νέα οικονομική τάξη η οποία αξιώνει δικαιώματα επί της ανθρώπινης εμπειρίας και τη μεταχειρίζεται ως ανέξοδη πρώτη ύλη στο πλαίσιο υπόγειων εμπορικών τακτικών εξόρυξης δεδομένων, διαμόρφωσης προγνωστικών και πωλήσεων». Λίγες σελίδες παρακάτω η συγγραφέας επανέρχεται στον ορισμό της έννοιας του κατασκοπευτικού καπιταλισμού προσθέτοντας τα εξής ενδιαφέροντα στοιχεία: «[…] Εγείρει μονομερείς αξιώσεις στην ανθρώπινη εμπειρία, την οποία μεταχειρίζεται ως ανέξοδη πρώτη ύλη προορισμένη να αναχθεί σε συμπεριφορικά δεδομένα. Ασχέτως αν μέρος αυτών των δεδομένων όντως αξιοποιείται στη βελτίωση υπηρεσιών και προϊόντων, τα υπόλοιπα χαρακτηρίζονται συμπεριφορικό πλεόνασμα το οποίο περιέρχεται στην κυριότητα της εκάστοτε εταιρείας και τροφοδοτείται σε προηγμένες διαδικασίες παραγωγής γνωστές ως “μηχανική νοημοσύνη”. Από κει αυτό το πλεόνασμα εξάγεται ως προϊόντα πρόγνωσης τα οποία προεξοφλούν το τι θα κάνεις τώρα και στο μέλλον- το εγγύς και το απώτερο».
Η Zuboff κάνει λόγο για μια «πρωτοφανή μετάλλαξη», με τον κατασκοπευτικό καπιταλισμό να παρασιτεί σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας. Διαβάζοντας τα πρώτα εισαγωγικά κεφάλαια συγκράτησα μια ατάκα: «Η Google εφηύρε και τελειοποίησε τον κατασκοπευτικό καπιταλισμό εν πολλοίς με τον ίδιο τρόπο που πριν από έναν αιώνα η General Motors εφηύρε και τελειοποίησε τον διευθυντικό καπιταλισμό». Η συγγραφέας υποστηρίζει ότι η Google δεν βίωσε καμία μοναξιά μιας και προσέτρεξαν να υιοθετήσουν το νέο μοντέλο τόσο το Facebook όσο και η Microsoft. «Από ότι φαίνεται, η Amazon στρέφεται κι εκείνη προς αυτή τη κατεύθυνση, ενώ για την Apple μιας τέτοια στροφή συνιστά ακανθώδες ζήτημα».
Από antifono.gr
