Καρελ Κοζικ (1926-2003) – Η διαλεκτική της κρίσης.
Ανθολόγος: Λουκάς Αξελός.
Τη σύγχρονη πολιτική τη χαρακτηρίζουν ως χειραγώγηση των μαζών. Αυτή η χειραγώγηση προωθείται σε ατμόσφαιρα φόβου και υστερίας. Η πολιτική χειραγώγηση, ως φαινόμενο τεχνικής ορθολογικότητας στις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, είναι βασισμένη στην τεχνητά δημιουργημένη ατμόσφαιρα της ανορθολογικότητας: Η τεχνική της χειραγώγησης προϋποθέτει και απαιτεί μόνιμη υστερία, φόβο και ελπίδα. Η πολιτική, σαν μαζική χειραγώγηση, είναι δυνατή μόνο στο σύστημα της γενικής χειραγωγημότητας.
Για να μπορέσει η πολιτική να γίνει μαζική χειραγώγηση, για να μετατραπούν οι άνθρωποι σε μάζα την οποία είναι δυνατόν να κυβερνήσεις, είναι αναγκαίο, πριν απ’ όλα, να προωθηθεί μια ιστορική αντικατάσταση που ανάγει τον κόσμο σε διάλυση, τη φύση σε πηγή πρώτων υλών και ενέργειας, την αλήθεια σε ακρίβεια, τον άνθρωπο σε υποκείμενο συνδεμένο με το αντίστοιχο αντικείμενο. Μόνο στη βάση αυτής της ιστορικής αντικατάστασης μπορεί να εμφανιστεί το σύστημα της γενικής χειραγώγησης στο οποίο είναι δυνατό να φέρεται κανείς με τους ανθρώπους και τη φύση, με τους ζωντανούς και νεκρούς, με τις σκέψεις και τις αισθήσεις σαν σε αντικείμενο χειραγώγησης.
Στο σύστημα της γενικής χειραγώγησης η αλήθεια είναι διαποτισμένη απ’ το ψέμα, το καλό απ’ το κακό και αυτή η ταύτιση, η μη διάκριση και η αποβλάκωση δημιουργούν την κυρίαρχη ατμόσφαιρα της καθημερινής ζωής. Στο σύστημα της γενικής χειραγώγησης, γι’ αυτό το λόγο, μεγαλώνει ο κίνδυνος να μετατραπεί ο πολιτικός λαός σε μάζα αδιάφορων, δηλαδή σε όχλο κατοίκων που χάνουν την ικανότητα και το ενδιαφέρον να διακρίνουν, με τη συμπεριφορά τους, τη σκέψη και τη ζωή τους, την αλήθεια απ’ το ψέμα, το καλό απ’ το κακό, το ανώτερο απ’ το κατώτερο.
Η απελευθερωτική και επαναστατική εναλλακτική λύση απέναντι στο σύστημα της γενικής χειραγώγησης σ’ όλες τις μορφές, τις όψεις και τα φαινόμενά του, ξεκινάει από εντελώς διαφορετικές αντιλήψεις του ανθρώπου και της ιστορίας, της φύσης και του χρόνου, του είναι και της αλήθειας και γι’ αυτό απαιτεί και νέα αντίληψη της πολιτικής.
Μετάφραση: Λεωνίδας Χατζηπροδρομίδης
Karel Kosik, H διαλεκτική της κρίσης,
εκδ. Καρανάσης, Αθήνα 1984.
Για να μπορέσει η πολιτική να γίνει μαζική χειραγώγηση, για να μετατραπούν οι άνθρωποι σε μάζα την οποία είναι δυνατόν να κυβερνήσεις, είναι αναγκαίο, πριν απ’ όλα, να προωθηθεί μια ιστορική αντικατάσταση που ανάγει τον κόσμο σε διάλυση, τη φύση σε πηγή πρώτων υλών και ενέργειας, την αλήθεια σε ακρίβεια, τον άνθρωπο σε υποκείμενο συνδεμένο με το αντίστοιχο αντικείμενο. Μόνο στη βάση αυτής της ιστορικής αντικατάστασης μπορεί να εμφανιστεί το σύστημα της γενικής χειραγώγησης στο οποίο είναι δυνατό να φέρεται κανείς με τους ανθρώπους και τη φύση, με τους ζωντανούς και νεκρούς, με τις σκέψεις και τις αισθήσεις σαν σε αντικείμενο χειραγώγησης.
Στο σύστημα της γενικής χειραγώγησης η αλήθεια είναι διαποτισμένη απ’ το ψέμα, το καλό απ’ το κακό και αυτή η ταύτιση, η μη διάκριση και η αποβλάκωση δημιουργούν την κυρίαρχη ατμόσφαιρα της καθημερινής ζωής. Στο σύστημα της γενικής χειραγώγησης, γι’ αυτό το λόγο, μεγαλώνει ο κίνδυνος να μετατραπεί ο πολιτικός λαός σε μάζα αδιάφορων, δηλαδή σε όχλο κατοίκων που χάνουν την ικανότητα και το ενδιαφέρον να διακρίνουν, με τη συμπεριφορά τους, τη σκέψη και τη ζωή τους, την αλήθεια απ’ το ψέμα, το καλό απ’ το κακό, το ανώτερο απ’ το κατώτερο.
Η απελευθερωτική και επαναστατική εναλλακτική λύση απέναντι στο σύστημα της γενικής χειραγώγησης σ’ όλες τις μορφές, τις όψεις και τα φαινόμενά του, ξεκινάει από εντελώς διαφορετικές αντιλήψεις του ανθρώπου και της ιστορίας, της φύσης και του χρόνου, του είναι και της αλήθειας και γι’ αυτό απαιτεί και νέα αντίληψη της πολιτικής.
Μετάφραση: Λεωνίδας Χατζηπροδρομίδης
Karel Kosik, H διαλεκτική της κρίσης,
εκδ. Καρανάσης, Αθήνα 1984.
Σχόλια
