Αποσπάσματα από το φυλλάδιο “Εργοστάσιο χωρίς αφεντικά FaSinPat” (πρώην Ζανόν) του περιοδικού Αλάνα
Η ιστορία
Το εργοστάσιο κεραμικών πλακιδίων Ζανόν βρίσκεται στο Νεουκέν της Αργεντινής, χίλια χιλιόμετρα νότια του Μπουένος Άιρες. Ιδρύθηκε στην εποχή της δικτατορίας και ευημερούσε ως την εποχή της κυβέρνησης Μένεμ. Το 1998 η εργοδοσία ισχυρίζεται ότι το εργοστάσιο βρίσκεται σε κρίση, και αρχίζει απολύσεις και περικοπές μισθών. Ακολουθούν τρία χρόνια δυναμικών κινητοποιήσεων, με απεργίες διαρκείας, διαδηλώσεις, μπλοκαρίσματα δρόμων. Το 2001 τα αφεντικά κηρύσσουν πτώχευση και ανακοινώνουν το κλείσιμό του. Οι εργάτες/τριες κατασκηνώνουν έξω από το εργοστάσιο. «Αποφασίσαμε να μείνουμε εκεί. Ήταν πολύ δύσκολο γιατί μείναμε τέσσερις μήνες στον δρόμο και δεν είχαμε με τι να στηρίξουμε τις οικογένειές μας.
Αλλά απ’ την άλλη, δεν μπορούσαμε να κοιτάμε ο ένας τον άλλο χωρίς να κάνουμε κάτι. Τότε άρχισε ο καθημερινός αγώνας στον δρόμο, συζητώντας με συναδέλφους, με φοιτητές, μοιράζοντας φυλλάδια και συγκεντρώνοντας τρόφιμα. Βγήκαμε με αυτοκίνητα και μεγάφωνα στις γειτονιές και ενημερώναμε τον κόσμο». Τους αναγνωρίζεται, με δικαστική απόφαση, το δικαίωμα να πουλήσουν το στοκ της επιχείρησης ως αποζημίωση. Τα αποθέματα κράτησαν ώς τον Μάρτιο του 2002.
Την κρίσιμη αυτή στιγμή αποφασίστηκε η κατάληψη του εργοστασίου. Η γενικευμένη κοινωνική αναταραχή λειτουργεί ως ασπίδα προστασίας για τους εργαζόμενους/ες.
Αργότερα, όταν οι κοινωνικοί αγώνες αποδυναμώθηκαν, η τοπική κυβέρνηση επεδίωξε πέντε φορές να εκκενώσει το εργοστάσιο. Κάθε φορά που συνέβαινε αυτό, σχεδόν ολόκληρη η κοινωνία του Νεουκέν βρισκόταν στις πόρτες του εργοστασίου. Από 2002 λειτουργεί υπό καθεστώς εργατικού ελέγχου. Η οριστική απαλλοτρίωσή του αναγνωρίσθηκε θεσμικά στις αρχές του 2010.
Η Ζανόν ανήκει στο λαό
«Όταν αρχίσαμε να λέμε όλα αυτά τα πράγματα, γεννήθηκε η ιδέα ότι αυτό το εργοστάσιο έπρεπε να επιστρέψει στην κοινότητα. Δηλαδή, δεν είναι μόνο το θέμα της απαλλοτρίωσης του εργοστασίου, να είναι των εργατών, δηλαδή να το έχουμε εμείς, να παράγουμε μεγάλες ποσότητες, να εκμεταλλευόμαστε τους εαυτούς μας και να έχουμε πολλά έσοδα. Αντίθετα, η ιδέα μας είναι να θέσουμε το εργοστάσιο στην υπηρεσία ενός σχεδίου δημόσιων έργων της κοινότητας. Μας λένε ότι είναι ανέφικτο, ότι δεν γίνεται, ότι είναι τρελό, αλλά είναι αυτό που προσπαθούμε να πραγματοποιήσουμε και που κατά κάποιο τρόπο κάνουμε».
«Οι εκπαιδευτικοί άρχισαν να φέρνουν τους μαθητές στο εργοστάσιο. Έχουν επισκεφτεί τη Ζανόν από παιδιά νηπιαγωγείου μέχρι φοιτητές της Βιομηχανικής Σχολής.
Πάμε στα σχολεία με τα λεωφορεία μας για να τους μεταφέρουμε. Τους εξηγούμε τη διαδικασία παραγωγής κεραμικών από τη στιγμή που μπαίνουν μέχρι που βγαίνουν από το εργοστάσιο. Αυτό έγινε γνωστό στην επαρχία και άρχισαν να έρχονται σχολεία από άλλες πόλεις. Υπήρξαν μέρες που μας επισκέφτηκαν 300 με 400 παιδιά. Ήταν υπέροχο».
Κανείς δεν θα σωθεί μόνος
«Η πλειοψηφία των συναδέλφων που είναι εδώ, είναι συνάδελφοι που άρχισαν να αγωνίζονται για να προχωρήσει όλο αυτό με σταθερές, βασικές αρχές και ξεκάθαρους στόχους. Αυτό μας έδωσε δύναμη και όταν λέμε ότι «κανείς δεν θα σωθεί μόνος” σημαίνει ότι αυτό που κάνουμε είναι ολοφάνερα πολιτικό, αλλά είναι πολιτικό απ’ την μεριά της εργατικής τάξης. Πιστεύω ότι αυτό είναι που ενοχλεί περισσότερο από όλα»
Πλακάκια Μαπούτσε
«Με τους ιθαγενείς Μαπούτσε έχουμε μια σχέση χρόνων. Ο Ζανόν εκμεταλλευόταν τα λατομεία που παραδοσιακά ανήκουν στους Μαπούτσε. Τους έκλεβε τον πηλό και έφτιαχνε πλακάκια. Οι Μαπούτσε πολλές φορές έστηναν μπλόκα στον δρόμο προς τα λατομεία και εμείς πηγαίναμε να τους συμπαρασταθούμε. Αυτό συνέβαινε ήδη πριν καταλάβουμε το εργοστάσιο. Η σχέση μαζί τους χτίστηκε σιγά-σιγά και έγινε πιο δυνατή και, όταν καταλάβαμε το εργοστάσιο άρχισαν να μας παραχωρούν τα λατομεία τους για να δουλέψουμε. Επειδή, όμως, υπήρχαν δικαστικές εκκρεμότητες, δεν μπορούσαμε να συνεργαστούμε. Αυτή η υπόθεση έχει παγώσει. Αυτό που μπορέσαμε να κάνουμε ήταν να βγάλουμε μια σειρά από πλακάκια με ονόματα Μαπούτσε από το Νεουκέν».
Αν χτυπήσουν έναν από μας, μας χτυπάνε όλους
«Ένα βράδυ, όταν στήσαμε τη σκηνή και κάναμε περιφρούρηση έξω από το εργοστάσιο, σταμάτησε ένα αυτοκίνητο και έβγαλε έναν μεγάλο δίσκο με μερίδες φαγητού. Κάποιο εστιατόριο, είπαμε. Ήταν οι φυλακισμένοι που είχαν κάνει απεργία πείνας για τρεις μέρες και μας έστελναν τις μερίδες του φαγητού τους.
Η χειρονομία τους μας άγγιξε πολύ και, πραγματικά, ακόμα νιώθουμε ότι δεν τους το έχουμε ξεχρεώσει. Όταν αρχίσαμε να δουλεύουμε και είχαμε πια έσοδα αποφασίσαμε, ανάμεσα σε άλλα, να κατασκευάσουμε μια αίθουσα αναμονής για τους συγγενείς των φυλακισμένων. Μέχρι τότε δεν υπήρχε στη φυλακή χώρος για τους συγγενείς και όταν έβρεχε ή έκανε πολύ ζέστη ο κόσμος έπρεπε να περιμένει απ’ έξω». «Η στήριξη που έχουμε απ’ την κοινωνία είναι μεγάλη.
Είναι εντυπωσιακό να περπατάς στον δρόμο και να σε φωνάζουν “εργάτη”! Σου δίνει κουράγιο και δύναμη να προχωρήσεις».
