Η τρόικα συνεχίζει τα «καψώνια», η κυβέρνηση αντιδρά σαν νευρόσπαστο και η γερμανική ελίτ συζητά «καινούργιες» ιδέες για να απαλλαγεί από το πρόβλημα Ελλάδα. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Το «καψώνι» με την τελευταία δανειακή δόση των 4 δισ. ευρώ έληξε αισίως, τα λεφτά θα εκταμιευτούν κανονικά τη Δευτέρα, θα κάνουν μια… υπερπτήση πάνω από τον εναέριο χώρο μας, για να καταλήξουν στον προορισμό τους, στους πιστωτές που διαθέτουν ομόλογα που λήγουν τον Αύγουστο. Ίσως τα κυβερνητικά στελέχη πέρασαν μια μικρή αγωνία με τη δόση, εξ ου και η νευρική προειδοποίησε στους δύο βουλευτές (Κακλαμάνης, Κυριαζίδης) που τόλμησαν να καταψηφίσουν άρθρο νομοσχεδίου, ένα από τα 22 προαπαιτούμενα της δόσης, βάσει της λίστας που τηρεί απαρέγκλιτα πια η τρόικα.
Η πραγματική αγωνία, ωστόσο, της δικομματικής κυβέρνησης αποκαλύπτεται σε όσα διέρρευσε ο μικρός της εταίρος, το ΠΑΣΟΚ, μεταδίδοντας βαθιά ανησυχία για το ενδεχόμενο να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή μέχρι το φθινόπωρο και να αναγκαστεί να πάει σε πρόωρες εκλογές. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ούτε ένα στέλεχος της κυβέρνησης που να πιστεύει πραγματικά ότι έχει κανένα νόημα η εθελόδουλη στάση έναντι της τρόικας που εξευτελίζει το Κοινοβούλιο σε ένα γραφείο διεκπεραίωσης απαιτήσεων της τρόικας, οι οποίες βαφτίζονται μεταρρυθμίσεις.
Όπως διέρρευσε από αξιωματούχους της Κομισιόν χθες, πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι από τον Σεπτέμβριο θα απαιτηθούν νέα μέτρα κάθε μορφής (φορολογικά, περικοπές δαπανών, απολύσεις, μειώσεις συντάξεων κ.α.) ώστε να καλυφθεί χρηματοδοτικό κενό ύψους 3,8 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2014. Το κενό αυτό προκύπτει από την άρνηση των κεντρικών τραπεζών να αγοράσουν ομόλογα έναντι αυτών που «ωριμάζουν», αλλά είναι μόνο ένα μέρος του απροσδιόριστου χρηματοδοτικού κενού που υπάρχει μέχρι και το 2016. Πολύ απλά, τα δανεικά τελειώνουν σε λίγους μήνες, και η κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει ανάγκες που κυμαίνονται από 15 δισ. ευρώ έως και 30 δισ., σύμφωνα με τα δυσμενέστερα σενάρια, για τα οποία έχει δύο εναλλακτικές: ή να βγει στις αγορές με βαρύ κόστος δανεισμού ή να κηρύξει στάση πληρωμών.
Σωσίβιο
Αυτό είναι το κοινό μυστικό μεταξύ όλων των συντελεστών της τραγωδίας, της τρόικας που ξέρει πολύ καλά ότι απαιτεί την εφαρμογή ενός προγράμματος που δεν βγαίνει με τίποτα, του Βερολίνου που εξακολουθεί να εξορκίζει την ιδέα νέου κουρέματος του χρέους και της κυβέρνησης, που προσπαθεί να κρύψει τον πανικό της πίσω από τους σπασμωδικούς χειρισμούς των απολύσεων στο δημόσιο. Τώρα, μάλιστα, που πληρώνει τα επίχειρα της προσκόλλησης στη «στρατηγική» της Μέρκελ, αναζητεί σωσίβιο στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, με το ταξίδι Σαμαρά στην Ουάσιγκτον (στις 8 Αυγούστου).
Ο πήχης κι εκεί έχει μπει χαμηλά. Ακόμη κι αν η αμερικανική ηγεσία βλέπει στην Ελλάδα ένα πρόσφορο πεδίο κλιμάκωσης των πιέσεων προς τη γερμανική ηγεσία για ένα λίφτινγκ στο μοντέλο της σκληρής λιτότητας, αυτό δεν σημαίνει ότι έχει να προσφέρει στην κυβέρνηση κάποια απτή διέξοδο. Αντιθέτως, μπορεί να της ζητήσει πολλά, όπως για παράδειγμα να βάλει πλάτη σε ένα Σχέδιο Ανάν 2 για την Κύπρο. Άλλωστε και το ΔΝΤ, στον βαθμό που εκφράζει απόψεις και της αμερικανικής ηγεσίας, δίπλα στις παραινέσεις προς την Ευρώπη να ρίξει (δηλαδή να κόψει) χρήμα υπέρ της ανάπτυξης τοποθετεί και συστάσεις για «περισσότερες μεταρρυθμίσεις» στην Ελλάδα, όπως μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας. Ήτοι, ευκολότερες απολύσεις, νέα μείωση του βασικού μισθού, μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας, όπως αναφέρει σε έκθεσή του που δημοσιοποιήθηκε αυτή την εβδομάδα.
Ανοιχτό θέμα
Με το δεδομένο ότι όχι μόνο η δικομματική κυβέρνηση, αλλά και οι Ευρωπαίοι πάτρωνές της έχουν να διαχειριστούν μια παταγώδη οικονομική και κοινωνική αποτυχία στην Ελλάδα, το ζήτημα ενός νέου κουρέματος στο ελληνικό χρέος παραμένει στο τραπέζι. Ο αντιπρόεδρος της γερμανικής κυβέρνησης Φίλιπ Ρέσλερ πήρε τη σκυτάλη των σχετικών διαψεύσεων από τη Μέρκελ και τον Σόιμπλε αυτή την εβδομάδα, αλλά το θέμα, που «κλείνει» διαρκώς, παραμένει ορθάνοιχτο.
Αξιωματούχος της Κομισιόν διέρρευσε χθες, Παρασκευή, ότι προϋπόθεση για να συζητηθεί περί τον προσεχή Απρίλιο μια νέα ελάφρυνση του ελληνικού χρέους (όχι απαραίτητα ονομαστική του μείωση) είναι να υπάρξει μέχρι τότε πρωτογενές πλεόνασμα. Δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέχρι το τέλος του έτους, ή στις αρχές του 2014 χωρίς νέα «σφαγή» σε κρατικές δαπάνες και εισοδήματα. Γι’ αυτό και στη Γερμανία -περισσότερο από οπουδήποτε αλλού- η σχετική συζήτηση για το κούρεμα του ελληνικού χρέους χαλάει την προεκλογική ηρεμία της Μέρκελ.
Το διατυμπανίζουν οι σοσιαλδημοκράτες αντίπαλοί της, το έγραψε το Spiegel στις αρχές της εβδομάδας, το έγραψαν και οι Financial Times που επανέφεραν στη συζήτηση και το Grexit («οι μεταρρυθμίσεις που γίνονται για να μείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη καθιστούν πιο βιώσιμη την επιλογή της εξόδου», έγραψε ο σχολιαστής της εφημερίδας Βόλφγκαγκ Μούνχαου), αλλά το έθεσε με έναν πιο πρωτότυπο τρόπο ο πρόεδρος του κορυφαίου γερμανικοί ινστιτούτου ifo, Χανς Βέρνερ Ζιν. Ο κ. Ζιν ζήτησε να εξεταστεί το ενδεχόμενο να προχωρήσουν οι δανειστές της Ελλάδας σε ένα γενναίο κούρεμα του χρέους της, με ταυτόχρονη έξοδό της από το ευρώ, η οποία ωστόσο θα συνοδευτεί με μια συμφωνία επανεισδοχής αν και όταν η χώρα καταφέρει να εξυγιάνει τα οικονομικά της.
Αυτή η σχετικά καινούργια ιδέα -που είναι κι ένας τρόπος να απαλλαγεί οριστικά από το «ελληνικό πρόβλημα»- μάλλον πρέπει να κρατηθεί στα υπόψη. Μετά τις γερμανικές εκλογές (22/9) και στην περίοδο μέχρι τις ευρωεκλογές του Μαΐου, οι εταίροι της Ευρωζώνης θα κάτσουν αρκετές φορές γύρω από στρογγυλά τραπέζια, αναζητώντας συναινέσεις για την τραπεζική ένωση, την οικονομική διακυβέρνηση, το ξεκόλλημα της Ε.Ε. από την ύφεση και όλα τα ζητήματα για τα οποία η γερμανική, κυρίως, ελίτ δεν έχει κάνει τις τελικές επιλογές της. Και το μενού σ’ αυτά τα τραπέζια θα έχει, ως συνήθως την τελευταία τετραετία, πρώτο πιάτο «Ελλάδα».
