Η εκλογική αναμέτρηση της Τρίτης στις ΗΠΑ αφορούσε τόσο πολλά μέτωπα ώστε είναι δύσκολο να βγουν «καθαρά» συμπεράσματα. Το πρώτο ωστόσο δεδομένο που προκαλεί εντύπωση είναι ότι και τα δύο στρατόπεδα κατάφεραν να κινητοποιήσουν δεκάδες εκατομμύρια εκλογέων που συνήθως απέχουν στις ενδιάμεσες εκλογές. Η αίσθηση ότι «κάτι παίζεται» οδήγησε έναν πρωτοφανή, για τα δεδομένα των ΗΠΑ και το χαρακτήρα αυτών των εκλογών, αριθμό πολιτών στις κάλπες. Το μεν Δημοκρατικό Κόμμα καλώντας σε πανστρατιά για την περαιτέρω αποσταθεροποίηση του Τραμπ, ο δε Αμερικανός πρόεδρος επιχειρώντας να κινητοποιήσει τη βάση του ενάντια σε εχθρούς και «φίλους» που τον υπονομεύουν.
Αυτό καθαυτό το αποτέλεσμα είναι αντιφατικό: οι Ρεπουμπλικανοί ενίσχυσαν την πλειοψηφία τους στη Γερουσία, αλλά την έχασαν στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Έχασαν επίσης τη μάχη για την ανάδειξη κυβερνητών σε έξι πολιτείες των ΗΠΑ αλλά, από την άλλη, κατάφεραν –σε πείσμα των προγνωστικών– να κρατήσουν τον έλεγχο σε σημαντικές πολιτείες, και την πλειοψηφία των κυβερνητών σε εθνικό επίπεδο. Επίσης, οι Δημοκρατικοί κέρδισαν μόνο 6 πολιτειακές βουλές και γερουσίες, ενώ στις ενδιάμεσες εκλογές επί Ομπάμα οι Ρεπουμπλικανοί είχαν κερδίσει 24. Γι’ αυτό και ο Τραμπ έσπευσε να χαρακτηρίσει το αποτέλεσμα… «περίφημο»!
Εδώ πρέπει να υπενθυμιστεί ότι το εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ ουσιαστικά επιβάλει τον δικομματισμό και, επιπλέον, δυσκολεύει την αποτύπωση της βούλησης του εκλογικού σώματος. Πιο κραυγαλέο παράδειγμα ήταν αυτή καθαυτή η εκλογή του Τραμπ που αναδείχθηκε πρόεδρος χάρη στο σύστημα των εκλεκτόρων, παρόλο που η αντίπαλός του Χίλαρι Κλίντον πήρε 3 εκατομμύρια ψήφων πάνω από αυτόν. Με δυο λόγια, και δεδομένης της ήδη μειοψηφικής θέσης του στο εκλογικό σώμα, ο Τραμπ δεν υπέστη μια δίχως επιστροφή ήττα. Από την άλλη, παρά τις θριαμβολογίες του, οπωσδήποτε βρίσκεται σε δυσκολότερη θέση αφότου απώλεσε τον έλεγχο της Βουλής.
Ο Τραμπ συνεχίζει απτόητος
Παρ’ όλα αυτά, ο Αμερικανός πρόεδρος συνεχίζει απτόητος να υλοποιεί την ατζέντα του και να ξεδοντιάζει τους ενδοκυβερνητικούς και εσωκομματικούς αντιπάλους του. Τελευταία –μετεκλογική– τέτοια πράξη ήταν η παύση του πανίσχυρου Γενικού Εισαγγελέα των ΗΠΑ Τζεφ Σέσιονς (ο οποίος επέβλεπε την έρευνα για «ανάμειξη των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών στις προεδρικές εκλογές» υπέρ του Τραμπ). Ο Σέσιονς αντικαταστάθηκε σε χρόνο μηδέν από τον Ματ Γουιτάκερ, ο οποίος έχει εδώ και καιρό διακηρύξει την αντίθεσή του στη συνέχιση της έρευνας… Το γεγονός έχει ξεσηκώσει την κατακραυγή τόσο των Δημοκρατικών, όσο και πολλών Ρεπουμπλικανών επικριτών του Τραμπ – οι οποίοι όμως βγήκαν αποδυναμωμένοι από την εκλογική αναμέτρηση.
Και τα δύο στρατόπεδα αποτιμούν κέρδη και ζημιές από τις ενδιάμεσες εκλογές έχοντας στο νου τους τις προεδρικές εκλογές του 2020. Κι είναι χαρακτηριστικό από αυτήν την άποψη ότι ο Τραμπ έχει ήδη ξεκινήσει επίσημα την προεδρική προεκλογική καμπάνια, χωρίς να περιμένει το χρίσμα από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Αντίθετα, στην απέναντι πλευρά οι Δημοκρατικοί παλαντζάρουν, αναρωτώμενοι ποιου είδους υποψήφιος θα μπορούσε να επικρατήσει του Τραμπ: Ένας «συντηρητικότερος του μέσου όρου», που θα γοητεύσει τμήμα του παραδοσιακού ρεπουμπλικανικού ακροατηρίου; Ή ένας «ριζοσπάστης», που θα επιχειρήσει να εκφράσει τη δυσαρέσκεια στρωμάτων τα οποία στραπατσαρίστηκαν από την κρίση και μόλις πρόσφατα άρχισαν να ασχολούνται με την κεντρική πολιτική;
Η πανωλεθρία πολλών «μετριοπαθών» Δημοκρατικών σε αυτές τις εκλογές δίνει πόντους στη δεύτερη άποψη. Αλλά η πλήρης, και απογοητευτική για δεκάδες εκατομμύρια πολιτών, υποταγή του πρώην προεδρικού υποψηφίου Μπέρνι Σάντερς στο «βαθύ κράτος» των Δημοκρατικών αδυνατίζει αυτήν την προοπτική. Την ίδια στιγμή, φαίνεται ότι ο Τραμπ εξακολουθεί να «συνομιλεί» με εκατομμύρια ανέργων και φτωχοποιημένων, ιδίως στις πρώην βιομηχανικές ζώνες και σε αγροτικές πολιτείες, υποσχόμενος τη συνέχιση μιας πολιτικής «επιθετικού απομονωτισμού» και επιστροφής σε παραγωγικές δραστηριότητες. Αυτές οι περιοχές, εξάλλου, ήταν που περιόρισαν αποφασιστικά τις αναμενόμενες εκλογικές απώλειες του τραμπικού στρατοπέδου…
Τι είναι οι ενδιάμεσες εκλογές
Οι εκλογές της περασμένης Τρίτης στις ΗΠΑ λέγονται «ενδιάμεσες» επειδή διεξάγονται στο μέσο περίπου κάθε προεδρικής θητείας. Πάντα οι ενδιάμεσες εκλογές αποτύπωναν απώλειες (μικρές ή μεγάλες) για το κόμμα του εκάστοτε προέδρου, με ελάχιστες εξαιρέσεις στην ιστορία των ΗΠΑ. Στις εκλογές αυτές στήθηκαν πολλαπλές κάλπες:
- Για την ανάδειξη νέας Βουλής των Αντιπροσώπων (435 βουλευτές).
- Για τη μερική ανανέωση της Γερουσίας (εκλογή 35 εκ των 100 συνολικά γερουσιαστών – οι οποίοι, μαζί με τους βουλευτές, συγκροτούν το Κογκρέσο των ΗΠΑ).
- Για την εκλογή κυβερνητών μέρους των πολιτειών και «εδαφών» που απαρτίζουν τις ΗΠΑ (αυτή τη φορά εκλέχθηκαν νέοι κυβερνήτες σε 36 από τις 50 πολιτείες και σε 3 από τα 5 «εδάφη»).
- Για την ανάδειξη του τοπικού Κογκρέσου σε όλες σχεδόν τις πολιτείες.
- Για την ανάδειξη τοπικών αρχόντων σε ορισμένες κομητείες και δήμους.
- Για δημοψηφίσματα – αυτή τη φορά πραγματοποιήθηκαν 157 δημοψηφίσματα για διάφορα θέματα (πολιτικά δικαιώματα πρώην φυλακισμένων, σύστημα υγείας, φορολογικά ζητήματα κ.ά.) σε 34 από τις 50 πολιτείες των ΗΠΑ.
Συνήθως στις ενδιάμεσες εκλογές η συμμετοχή είναι αισθητά μικρότερη σε σχέση με τις προεδρικές εκλογές (το 2014 ψήφισε το 36,7% – στις προεδρικές εκλογές του 2016 ψήφισε το 60,1%). Αυτή τη φορά σημειώθηκε η υψηλότερη συμμετοχή των τελευταίων 50 χρόνων σε ενδιάμεσες εκλογές: αναμένεται να προσεγγίσει το 50% των εγγεγραμμένων.
Ενδιαφέροντα στιγμιότυπα της αναμέτρησης
► Στη φωτογραφία, τρεις απώλειες των Δημοκρατικών στη Γερουσία: η Κλερ ΜακΚάσκιλ από το Μιζούρι, η Χάιντι Χάιτκαμπ από τη Βόρεια Ντακότα και ο Τζο Ντόνελι από την Ιντιάνα. Και οι τρεις είχαν πρωτοστατήσει στην υπερψήφιση ενός ευνοϊκού για τις τράπεζες νόμου, σε συνεργασία με την κυβέρνηση Τραμπ. Ηττήθηκαν από τους Ρεπουμπλικανούς αντιπάλους τους, οι οποίοι τους κατηγόρησαν ως «υποχείρια της Γουόλ Στριτ». Η ήττα τους θεωρείται πλήγμα για το λόμπι του χρηματοπιστωτικού τομέα.
► Ο Τραμπ σχεδόν… πανηγύρισε την ήττα ορισμένων Ρεπουμπλικανών βουλευτών οι οποίοι του ασκούσαν κριτική: «Το εκλογικό τους αποτέλεσμα ήταν πολύ φτωχό. Δεν ξέρω αν θα έπρεπε να χαρώ ή να λυπηθώ γι’ αυτό. Αλλά νιώθω πολύ όμορφα(!)», είπε σε μια συνέντευξη Τύπου την επαύριο των εκλογών. Μάλιστα κάρφωσε ονομαστικά μερικούς από τους ηττημένους: τον Κάρλος Κούρμπελο από τη Φλόριντα, την Μπάρμπαρα Κόμστοκ από τη Βιρτζίνια και την Μία Λαβ από τη Γιούτα. Για την τελευταία είπε: «Δεν μου έδωσε αγάπη (Love), κι έχασε. Τι κρίμα!»…
► Με συντριπτικό ποσοστό (68,3%) κέρδισε τη Δημοκρατική Λέζια Ρομανόφ ο Ρεπουμπλικάνος Ντένις Χοφ στις εκλογές για την ανάδειξη της πολιτειακής βουλής της Νεβάδα. Τι κάνει άξιο λόγου το αποτέλεσμα μιας τοπικής αναμέτρησης; Πρώτον, ότι ο 72χρονος Χοφ ήταν υπερήφανος για το «επάγγελμά» του: ιδιοκτήτης οίκου ανοχής. Δεύτερον, και κυριότερο, ότι… είχε πεθάνει 3 εβδομάδες πριν τις εκλογές! Καθώς ήταν πλέον αργά για αλλαγή υποψηφιοτήτων, σε όλα τα εκλογικά τμήματα τοποθετήθηκαν μεγάλες αφίσες που γνωστοποιούσαν το λυπηρό γεγονός. Παρ’ όλα αυτά, εκλέχθηκε πανηγυρικά…
► Ενδιαφέρον και το γεγονός ότι τα μεγάλα ΜΜΕ υπερπροβάλλουν την εκλογή «μειονοτικών» υποψηφίων: δύο αυτοχθόνων γυναικών με το Δημοκρατικό Κόμμα (αποσιωπώντας την εκλογή άλλων δύο ιθαγενών με τους Ρεπουμπλικανούς), δύο μουσουλμάνων γυναικών, μελών της LGBT κοινότητας (μεταξύ των οποίων ο νέος κυβερνήτης του Κολοράντο) κ.ο.κ. Πάντως ότι σε αυτές τις εκλογές αναδείχτηκαν περισσότερες γυναίκες και νέοι (τόσο με το Δημοκρατικό όσο και με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα) σε σχέση με κάθε προηγούμενη αναμέτρηση.
