Πολιτικά παιχνίδια με φόντο τις φοροαπαλλαγές των πλουσίων και τις γενναίες περικοπές κοινωνικών δαπανών. Του Γιώργου Τσίπρα
Δεν είναι η πρώτη φορά που ένας δημοσιονομικός πανικός -τεχνητός για πολλούς- καταλαμβάνει τις ΗΠΑ. Πριν τον επικείμενο «δημοσιονομικό γκρεμό» των αρχών του 2013, είχαμε τον «κίνδυνο αθέτησης πληρωμών» τον Αύγουστο του 2011. Οι Ρεπουμπλικάνοι τότε, μπροστά σε μια αύξηση ρουτίνας του επιτρεπτού χρέους [1], αρνήθηκαν για πρώτη φορά να συναινέσουν, εκβιάζοντας να μη φορολογηθεί περισσότερο το κεφάλαιο, να μην περιοριστούν οι στρατιωτικές δαπάνες και, κυρίως, να περικοπούν δραστικότερα οι κοινωνικές δαπάνες, ως αιτία του χρέους. Ο Ομπάμα εκμεταλλεύτηκε τότε τον εκβιασμό των Ρεπουμπλικάνων -που οι αγορές όμως δεν είχαν πιστέψει, αλλιώς τα ομόλογα θα είχαν εκτοξευτεί- και «υποχρεώθηκε» σε συμβιβασμό (προς μεγάλη του… θλίψη) μια μόλις μέρα πριν από την κρίσιμη 2 Αυγούστου. Συμφώνησε να προχωρήσει μέσα στην επόμενη δεκαετία σε περιορισμό των δαπανών κατά μερικά τρισ. δολάρια, χωρίς αύξηση της φορολογίας.
Ωστόσο, επειδή δεν τα βρήκαν στις λεπτομέρειες, τις ανέλαβε μια επιτροπή ενός μίνι «σούπερ-Κογκρέσου» από Ρεπουμπλικάνους και Δημοκράτες. Αν το «σούπερ-Κογκρέσο» δεν κατέληγε σε συμφωνία μέχρι τον Νοέμβρη του 2011 τότε θα επιβάλλονταν αδιάκριτα οριζόντιες περικοπές δαπανών σε όλους τους τομείς. Τελικά το χρονικό αυτό σημείο μετατέθηκε κοινή συναινέσει για μετά τις εκλογές του 2012. Ο χρόνος συμπίπτει με τη λήξη ισχύος φοροαπαλλαγών του Μπους (λίγο αργότερα, ίσως τον Φεβρουάριο, θα χρειαστεί να ξανα-αυξηθεί και το όριο του χρέους).
Οι αγορές… χαλαρά
Θεωρητικά, λοιπόν, αν δεν παρθεί καμιά απόφαση, θα ενεργοποιηθεί μια φορολογική επιβάρυνση και μαζί μια οριζόντια περικοπή δαπανών που συνολικά θα αφαιρέσουν 700-800 δισεκατομμύρια αγοραστικής δύναμης από την αμερικανική οικονομία με σοβαρές υφεσιακές συνέπειες και ταυτόχρονα θα περιορίσουν σημαντικά το μικρομεσαίο εισόδημα. Συνεπώς, οι αποφάσεις που πρέπει να παρθούν τώρα γύρω από τις δαπάνες και τους φόρους είναι τόσο σημαντικές που το τι θα έκανε σχετικά ο κάθε υποψήφιος αν κέρδιζε τις εκλογές, έπρεπε λογικά να κυριαρχήσει στον πρόσφατο προεκλογικό αγώνα. Ωστόσο, υπήρξε μια κοινή συναινέσει αποσιώπηση και μετάθεση του προβλήματος του «δημοσιονομικού γκρεμού».
Ο όρος ανήκει στον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας Μπερνάνκι από τον περασμένο Φεβρουάριο. Τα αμερικανικά Μέσα παρουσιάζουν τον «γκρεμό» με όρους κατάστασης έκτακτης ανάγκης, τρομοκρατώντας τον κόσμο. Αλλά αν υπήρχε πραγματικός κίνδυνος η ασυμφωνία Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων να φτάσει μέχρι την πρόκληση υφεσιακού κατήφορου για το 2013, οι αγορές θα το είχαν καταγράψει. Το χαμηλότατα επιτόκια που καταγράφει η αγορά κρατικών ομολόγων, άλλο πράγμα δείχνουν, ενώ σε αντίθεση με τον ευρωπαϊκό Νότο παρέχουν δυνατότητες μιας δημοσιονομικής πολιτικής για την έξοδο από την κρίση στην αντίθετη κατεύθυνση από το στραγγαλισμό που διεκδικούν κυρίως οι Ρεπουμπλικάνοι. Ωστόσο, υπάρχει αληθινός κίνδυνος για δραστική μείωση του λαϊκού εισοδήματος και του κράτους πρόνοιας. Ακόμη κι αν παρθούν αποφάσεις!…
Όταν τον Αύγουστο του 2011 οι Ρεπουμπλικάνοι απειλούσαν με αθέτηση πληρωμών ήταν οι ίδιοι, με το Tea Party στην πρώτη γραμμή, που κινδυνολογούσαν για το τι θα μπορούσε να σημαίνει μια αθέτηση πληρωμών για την αμερικανική και την παγκόσμια οικονομία. Τώρα αυτοί που εκβιάζουν τον Ομπάμα σε ένα νέο συμβιβασμό, το αποκαλούμενο «Μεγάλο Παζάρι», είναι οι ίδιοι που κινδυνολογούν για το πόσο καταστροφικός και υφεσιακός θα είναι ο «δημοσιονομικός γκρεμός». Είναι αυτοί που επιδιώκουν να πάρουν νέα παράταση όλες οι φοροαπαλλαγές, αλλά ταυτόχρονα να επιβληθούν γενναίες περικοπές κοινωνικών δαπανών. Κι όμως, παρά την κινδυνολογία, κάποια από τα συμβάντα της 1ης Ιανουαρίου 2013, όπως το κόψιμο των φοροαπαλλαγών για το μεγάλο κεφάλαιο δεν θα ήταν τόσο καταστροφικό για τους αποδέκτες της κινδυνολογίας. Αλλά γι’ αυτό και η καταστροφολογία…
Προεκλογικό προπέτασμα καπνού
Το μεγαλύτερο τεμάχιο φόρων και περικοπών για το τέλος του έτους αν οι ΗΠΑ αφεθούν να πέσουν στο «δημοσιονομικό γκρεμό», ύψους 200 δισ., είναι οι φοροαπαλλαγές του Μπους. Αρχικά έληγαν την 1/1/2011 αλλά με συμφωνία Ομπάμα-Ρεπουμπλικάνων παρατάθηκαν για τώρα, με την παράλληλη παραχώρηση από τον πρώτο ότι δεν θα γινόταν κανείς διαχωρισμός ανάμεσα στις φοροαπαλλαγές μικρών – μεσαίων εισοδημάτων και ανώτερων και ότι θα έπαιρνε παράταση ο χαμηλός συντελεστής Μπους για τη μεγάλη ακίνητη περιουσία. Μόνο οι φοροαπαλλαγές των εισοδημάτων άνω των 200.000 δολαρίων ισοδυναμούν με 52 δισ.
Στην Αριστερά πολλοί υποστηρίζουν ότι οι υψηλοί τόνοι Ομπάμα κατά την προεκλογική εκστρατεία σχετικά με τους πλούσιους που θα έπρεπε «να πληρώσουν το μερίδιο που τους αναλογεί» ήταν προπέτασμα καπνού για να κρυφτεί το γεγονός ότι οι διαφορές με τους Ρεπουμπλικάνους είναι στην πραγματικότητα μικρότερες και, κυρίως, για να κρυφτεί η «ιστορική προδοσία» που πλησιάζει. Σύμφωνα με αυτή την πρόβλεψη, ο Ομπάμα για άλλη μια φορά, σε πιο ανεβασμένους τόνους από τον Αύγουστο του 2011, προετοιμάζεται να «θυσιάσει» τις ιδέες του ενάντια στις κοινωνικές περικοπές και υπέρ του «να πληρώσουν το μερίδιό τους» οι πλούσιοι, προκειμένου τάχα να αποφευχθεί ο «δημοσιονομικός γκρεμός» ώστε να μην πληγεί άμεσα και ακόμη χειρότερα το λαϊκό εισόδημα. Με εκβιασμό του κόσμου μοιάζει, παρά του Ομπάμα. Και κάτι θυμίζει από Ελλάδα…
[1] Από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το μέγιστο χρέος που επιτρέπεται να αναλάβει η κυβέρνηση των ΗΠΑ καθορίζεται διά νόμου
