Elliott Currie
Μεταπολεμικά, η Αμερική καθιερώθηκε ως το πρότυπο του καπιταλισμού. Ήταν μπροστά, στην οικονομία, τη στρατιωτική ισχύ, τις επιστήμες, τις επικοινωνίες, τον αθλητισμό, τη μαζική κουλτούρα κ.λπ. Η Αμερική προηγείτο και οι άλλοι ακολουθούσαν. Η πορεία της έδειχνε το δρόμο για τους υπολοίπους. Αυτό που συνέβαινε στην Αμερική σήμερα, θα συνέβαινε αργά ή γρήγορα στους άλλους. Και όχι μόνο στις χώρες και τους λαούς που ο αμερικανικός τρόπος οργάνωσης, ανάπτυξης, φιλοσοφίας και ζωής επιβαλλόταν με τη δύναμη των όπλων. Συνέβαινε στις αναπτυγμένες χώρες που ανήκαν στο δυτικό μπλόκο, αλλά και στις αναπτυσσόμενες που ακολουθούσαν εκούσια την Αμερική ως την επικρατέστερη φυσική εξέλιξη των πραγμάτων. Κάτι σαν κοινωνικός δαρβινισμός. Μάλιστα, με την κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ, το 1990, η εξέλιξη αυτή έγινε μονόδρομος στη Δύση και τη σφαίρα επιρροής της.
Με διαρκώς επιταχυνόμενο ρυθμό, καθώς τα πάντα παραδίδονται στις αγορές και καταργούνται όλες οι δικλείδες ασφαλείας, επιταχύνεται η εγκατάλειψη των κοινωνικών δικτύων και ο ατομισμός σαρώνει κάθε μορφή συλλογικότητας. Θεός είναι το κέρδος και ο σώζων εαυτόν σωθήτω. Ήδη, στην Ευρώπη, βιώνουμε τις συνέπειες της διάδοσης αυτής της εξ Αμερικής ορμώμενης αποσάρθρωσης που αποκαλείται νεοφιλελευθερισμός, παγκοσμιοποίηση, απελευθέρωση των αγορών κ.λπ. Αλλά η Αμερική εξακολουθεί να πρωτοστατεί.
Έκφραση αυτής της πρωτοκαθεδρίας είναι και η ένταση και επέκταση των διαχωρισμών της αμερικανικής κοινωνίας σε πλούσιους και φτωχούς, λευκούς και έγχρωμους, συντηρητικούς και δημοκρατικούς, υπηκόους και μετανάστες, ένοπλους και άοπλους, μορφωμένους και αμόρφωτους, νέους και γέρους, νομοταγείς και παραβατικούς κ.λπ. Σε καμία άλλη από τις προηγμένες δυτικές χώρες οι διαχωρισμοί αυτοί δεν έχουν το βάθος και τη σημασία που έχουν στην Αμερική, παρόλο που διεισδύουν ορμητικά στις ευρωπαϊκές χώρες με την ισχυροποίηση του χρηματιστικού κεφαλαίου, τη συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, την επιστροφή του ρατσισμού κ.λπ.. Επίσης, σύμφυτη αυτών των πολιτικών είναι και η στροφή των Ευρωπαίων στους πολέμους και τις νεοαποικιοκρατικές επεμβάσεις.
Συνέπεια αυτής της καπιταλιστικής τροπής είναι και η γιγάντωση του αστυνομικού, δικαστικού και σωφρονιστικού συστήματος σε διαπλοκή με τη βιομηχανία, τις τράπεζες και τα χρηματιστήρια. Η επιδίωξη του κέρδους μέσα από την εκμετάλλευση της ανθρώπινης δυστυχίας και την αξιοποίηση της γεωμετρικά αυξανόμενης ανισότητας μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών ομάδων, νομιμοποιείται και επιβάλλεται. Σταδιακά, και βάσει σχεδίου, οι φυλακισμένοι μεταβάλλονται σε πράγματα, res.
Έτσι, η συγκεκριμένη εξέλιξη του καπιταλισμού εξηγεί πώς, στις ΗΠΑ, οι 385 χιλιάδες φυλακισμένοι του 1975 αυξήθηκαν σε δύο εκατομμύρια τριακόσιες χιλιάδες το 2010, και οι φυλακές έφτασαν τις 5.069! Εξηγεί επίσης, πώς το κράτος και οι πολιτειακές αρχές ενθαρρύνουν την ιδιωτικοποίηση των σωφρονιστικών καταστημάτων με σκοπό το κέρδος. Και πώς όλα αυτά είναι αλληλένδετα.
Το μέγεθος της διαπλοκής φαίνεται και από το γεγονός ότι ο διατελέσας αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Ντικ Τσέινι, γνωστό φιλοπόλεμο «γεράκι», έχει μετοχές της εταιρίας φυλακών GEO Group (πρώην Wackenhut Corrections Corporation)!
Φυλακές των φτωχών για να κερδίζουν οι πλούσιοι
Η έλλειψη στέγης, η ανεργία, η εξάρτηση από ναρκωτικά, οι ψυχικές ασθένειες και ο αναλφαβητισμός είναι μόνο μερικά από τα προβλήματα που εξαφανίζονται από τη δημόσια οπτική όταν οι ανθρώπινες υπάρξεις που παλεύουν μ’ αυτά εκτοπίζονται σε κλουβιά…
Αλλά οι φυλακές δεν εξαφανίζουν τα προβλήματα, εξαφανίζουν τις ανθρώπινες υπάρξεις. Και η πρακτική τού να εξαφανίζεις τεράστιους αριθμούς ανθρώπων από φτωχές, μεταναστευτικές και φυλετικά περιθωριοποιημένες κοινότητες, έχει γίνει στην κυριολεξία μεγάλη οικονομική επιχείρηση…
Οι φυλακές αποκτούν μεγάλη σημασία για την αμερικανική οικονομία. Εάν η αντίληψη για ποινές σαν πηγή μεγάλων κερδών είναι από μόνη της ενοχλητική, τότε η στρατηγική εξάρτηση από ρατσιστικές δομές και ιδεολογίες που καθιστά τη μαζική τιμωρία θελκτική και κερδοφόρα είναι ακόμα πιο στενάχωρη.
Όλο και πιο συχνά βρίσκεις σε άρθρα, μελέτες και ομιλίες την περίφημη διαπίστωση/προειδοποίηση του προέδρου Αϊζενχάουερ ότι αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για την Αμερική η δημιουργία ενός πελώριου και εκτεταμένου στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος που θα αλλοιώσει το δημοκρατικό πολίτευμα, θα καταβροχθίσει την πολιτική, θα γεννάει πολέμους και τελικά θα οδηγήσει τη χώρα σε χρεοκοπία.
Σήμερα, μισό αιώνα από τότε που έκανε αυτή την επισήμανση όχι κάποιος τυχαίος, αλλά ένας ένδοξος στρατηγός και μάλιστα με την ιδιότητα του προέδρου των ΗΠΑ, η κυριαρχία του στρατιωτικοβιομηχανικού μπλοκ στην πολιτική και οικονομική ζωή της Αμερικής είναι γεγονός, έχοντας εντωμεταξύ αποκτήσει όχι μόνο γερές ρίζες, αλλά και μεγάλες προεκτάσεις. Το σύμπλεγμα πλέον περιλαμβάνει τα μεγάλα ΜΜΕ, που ανήκουν σε εταιρίες κολοσσούς που κατασκευάζουν και εμπορεύονται οπλικά συστήματα ή συνεργάζονται μ’ αυτές. Επίσης, διασυνδέεται με το δικαστικό-σωφρονιστικό σύμπλεγμα που διαχειρίζεται την απονομή δικαιοσύνης στις ΗΠΑ, δηλαδή τα δικαστήρια και τις φυλακές. Η σχέση αυτή εξελίσσεται με την ιδιωτικοποίηση των φυλακών και την ένταξή τους στο χρηματιστήριο. Εδώ και λίγα χρόνια, μεγάλες εταιρίες χτίζουν ιδιωτικές φυλακές ή εξαγοράζουν δημόσιες και τις μετατρέπουν σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Αποσπούν όλο και μεγαλύτερα κομμάτια από τα κρατικά κονδύλια και έχουν το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται την εργασία των φυλακισμένων χωρίς τους όρους και τους περιορισμούς που ορίζουν οι νόμοι και οι συμβάσεις για τους Αμερικανούς εργαζόμενους.
Κατασκευή φυλακών και φυλακισμένων
Το κράτος και οι πολιτείες πληρώνουν τις εταιρίες με το κεφάλι, γι’ αυτό οι εταιρίες επιδιώκουν να αυξάνονται οι φυλακίσεις, να επιβάλλονται μεγαλύτερες ποινές και να παρατείνεται όσο το δυνατόν περισσότερο η παραμονή των φυλακισμένων στα «καταστήματά» τους.
Οι καταχρεωμένες πολιτείες, όπως η Καλιφόρνια, κόβουν κονδύλια από την εκπαίδευση και τα κοινωνικά προγράμματα για τους φτωχότερους και ασθενέστερους και ανεβάζουν τους προϋπολογισμούς για τις φυλακές, ενώ οι συνθήκες διαβίωσης σ’ αυτές συνεχώς χειροτερεύουν. Αντί να ξοδεύονται τα χρήματα για την επίλυση των προβλημάτων που προκαλούν την εγκληματικότητα, ξοδεύονται για τον εγκλεισμό των ανθρώπων. Ενώ περικόπτονται τα κονδύλια για την εκπαίδευση, αυξάνονται οι φυλακές. Στην Πενσιλβάνια, κάθε κρατούμενος κοστίζει ετησίως 32 χιλιάδες δολάρια στην πολιτεία, ενώ το πλήρες κόστος σπουδών στο πανεπιστήμιο κοστίζει 20 χιλιάδες δολάρια!
Οι εταιρίες προκειμένου να προωθήσουν τα συμφέροντά τους και να αυξήσουν τα κέρδη τους εφαρμόζουν διάφορες βρώμικες πρακτικές, όχι απαραιτήτως παράνομες σε μια χώρα που όλα είναι εκμεταλλεύσιμα, ακόμα και η ανθρώπινη δυστυχία.
Τα ισχυρά λόμπι των εταιριών πιέζουν τους πολιτικούς για συνεχή αυστηροποίηση των ποινών ακόμα και για τα πιο μικρά αδικήματα ώστε οι κρατούμενοι να μένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα μέσα. Επίσης, συστηματικά καλλιεργούν το φόβο στους πολίτες για την εγκληματικότητα, με εκπομπές στην τηλεόραση, άρθρα στις εφημερίδες, διαφημιστικά μηνύματα στο ραδιόφωνο, το δρόμο και την τηλεόραση κ.λπ., προκειμένου οι φοβισμένοι να υποστηρίζουν την επέκταση των φυλακών, αλλά και την επιβολή βαρύτερων ποινών. Με δεδομένο ότι στις ΗΠΑ, οι τοπικοί δικαστές και εισαγγελείς εκλέγονται με λαϊκή ψήφο, η πίεση που ασκείται από τις οργανωμένες ομάδες και τα λόμπι στους τοπικούς δικαστές να επιβάλλουν βαριές ποινές στους κατηγορούμενους και να απορρίπτουν τις αιτήσεις αποφυλάκισης, είναι πολύ μεγάλη και καθοριστική.
Κέρδη με το κεφάλι
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι προτάσεις νόμου, που περιλήφθηκαν σε δημοψηφίσματα, για την ελάφρυνση των ποινών που αφορούν τη χρήση μαλακών ναρκωτικών δεν πέρασαν σε ορισμένες πολιτείες, γιατί οι εταιρίες που εκμεταλλεύονται φυλακές, αλλά και άλλα λόμπι που σχετίζονται με το σωφρονιστικό σύστημα, όπως οι ενώσεις εισαγγελέων, σύλλογοι υπαλλήλων των φυλακών, εταιρίες που προμηθεύουν τις φυλακές κ.ά., ξόδεψαν πολλά χρήματα για να επηρεάσουν το εκλογικό σώμα.
Οι εταιρίες έχουν στόχο να παίρνουν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο από το ετήσιο μπάτζετ του κράτους που ανέρχεται στα 70 δισεκατομμύρια δολάρια για τις φυλακές. Επίσης, οι εταιρίες υποχρεώνουν τους φυλακισμένους να δουλεύουν μέσα στις φυλακές με πολύ χαμηλές αμοιβές, ανασφάλιστοι, χωρίς κανένα εργασιακό δικαίωμα, αφού οι εταιρίες δεν δεσμεύονται από τις συλλογικές συμβάσεις που υπάρχουν κατά κλάδο, κάτι το οποίο ενθαρρύνουν και ενισχύουν οι ρεπουμπλικανοί κυβερνήτες πολλών πολιτειών που έχουν ξεκινήσει κατά μέτωπο επίθεση εναντίον των σωματείων με στόχο την κατάργηση των εργασιακών συμβάσεων μέχρι την πλήρη εξάλειψη της οργάνωσης των εργαζομένων. Ο πολλαπλασιασμός των ιδιωτικών φυλακών και των φυλακισμένων που δουλεύουν με υποτυπώδεις μισθούς και χωρίς κανένα άλλο δικαίωμα, εξυπηρετεί την γενικευμένη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων.
Είναι δε χαρακτηριστικό ότι οι εργαζόμενοι εξαναγκάζονται να δουλεύουν μ’ αυτούς τους όρους, γιατί το σύστημα τους τιμωρεί εάν εναντιωθούν. Από τη συμπεριφορά τους εξαρτάται, π.χ., η πιθανότητα να γίνει δεκτό το αίτημά τους για απόλυση υπό όρους. Επειδή δε στην Αμερική υπάρχει το σύστημα των αορίστων ποινών, δηλαδή ο δικαστής μπορεί να σου επιβάλλει ποινή από 10 έως 20 χρόνια, εξαρτώντας το χρόνο εγκλεισμού σου από τη συμπεριφορά σου μέσα στη φυλακή, είναι ξεκάθαρο τι παιχνίδια παίζονται σε βάρος αυτών των κρατουμένων, αφού ο χρόνος παραμονής τους στη φυλακή εξαρτάται από τις επιτροπές κρίσεων που βρίσκονται κάτω από τον έλεγχο της πολιτείας, των δικαστών, των διευθυντών των φυλακών και των εταιριών. Έτσι, ο φυλακισμένος αναγκάζεται να συμμορφωθεί με τους όρους εργασίας που επιβάλλουν οι εταιρίες που εκμεταλλεύονται τις φυλακές. Ουσιαστικά, πρόκειται για επιστροφή στις χειρότερες μορφές δουλείας.
Τεράστια κυκλώματα
Το κύκλωμα που επωφελείται από την ιδιωτικοποίηση των φυλακών είναι πολύ μεγάλο και περιλαμβάνει τέσσερις βασικές κατηγορίες επιχειρήσεων: στην πρώτη ανήκουν οι εταιρίες που εκμεταλλεύονται τις φυλακές, με επικεφαλής την Corrections Corporation of America που έχει 70 φυλακές στο δυναμικό της! Στη δεύτερη, οι χρηματοδότες-επενδυτές, όπως η Merrill Lynch. Στην τρίτη, οι εταιρίες που κατασκευάζουν, εξοπλίζουν και προμηθεύουν τις φυλακές με κάθε είδους προϊόντα και υπηρεσίες, όπως οι HDR Architecture, Global Tex, Cooper Lighting, US Medical Group, MCI κ.ά.. Και στην τέταρτη, οι εταιρίες που χρησιμοποιούν την εργασία των φυλακισμένων για να παράγουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, όπως οι IBM, Motorola, Compaq, Texas Instruments, Microsoft, Boeing, Revlon, Pierre Cardin, Starbucks και πολλές άλλες.
Οι φυλακισμένοι συναρμολογούν υπολογιστές, ελέγχουν συσκευασίες, ράβουν ρούχα, φτιάχνουν καπέλα, καθαρίζουν μπουκάλια και… γίνονται πειραματόζωα με τις αλλαγές που προωθούν οι βιοφαρμακευτικές βιομηχανίες στη νομοθεσία, η οποία από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 είχε απαγορεύσει να χρησιμοποιούνται οι φυλακισμένοι για πειράματα.
Μάλιστα, είναι τέτοιος ο εκφυλισμός των συναλλακτικών ηθών και της κοινωνικής συνείδησης, που οι εμπλεκόμενες εταιρίες προβάλλουν τις φυλακές-επιχειρήσεις, τις υπηρεσίες που προσφέρουν και τα προϊόντα που παράγονται σ’ αυτές, με ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά σποτ, καταχωρήσεις στις εφημερίδες και διαφημιστικά ταμπλό στους δρόμους!
Επίσης, οι εταιρίες φυλακών εξάγουν κρατούμενους από πολιτεία σε πολιτεία, προκειμένου να μειώσουν τις δαπάνες λειτουργίας τους, να χρησιμοποιήσουν τους φυλακισμένους σε περιοχές που υπάρχουν πρόσθετα κέρδη από την εκμετάλλευσή τους και να ξαλαφρώσουν ορισμένες πολιτείες από υπερβολική συσσώρευση κρατουμένων. Από την Καλιφόρνια μετέφεραν ήδη τέσσερις χιλιάδες φυλακισμένους (ακολουθούν άλλες οκτώ χιλιάδες) σε άλλες πολιτείες, αδιαφορώντας βεβαίως για τα αξεπέραστα προβλήματα που δημιουργούν στην επικοινωνία των κρατουμένων με τις οικογένειές τους, τους δικηγόρους τους κ.λπ.
Οι φυλακισμένοι λογίζονται πια σαν εμπόρευμα.
(συνεχίζεται: φυλακές υψίστης ασφαλείας και πολιτικοί κρατούμενοι)
