…Επιστροφή σε ένα σκληρό Σεπτέμβρη. Και ν ‘ αναρωτιέσαι αν μπορεί ν’ ανθίσει η ελπίδα μέσα στο σκοτάδι. Ο κόσμος σε ασφυξία, στην πρέσα. Μετά το διάλειμμα ενός καλοκαιριού που οι περισσότεροι φρόντισαν να μην ακούν και να μη βλέπουν τίποτα. Εξοικονόμηση δυνάμεων για την αναμέτρηση ή παραίτηση και αποδοχή του «μοιραίου»;
… «Ο δρόμος είναι άσωτος», γράφει ο Γιώργης Χουλιάρας (καπετάν Περικλής) στα απομνημονεύματά του. Σε αυτή τη χώρα, πριν από 70 χρόνια, γεννήθηκε το ΕΑΜ, αποδεικνύοντας πως με τον αγώνα, το αδύνατον μπορεί να γίνει δυνατό. Και τότε υπήρχε μια κυβέρνηση ανδρεικέλων. Και τότε υπήρχαν οι «πρόθυμοι» και οι συνεργάτες. Όμως σιγά-σιγά, αυτό που ήταν μια μικρή σπίθα έγινε φωτιά. Από τους πρωτεργάτες ο καπετάν Περικλής, από τους πρώτους στο βουνό. Έζησε όλη την περιπέτεια. Και όσα ακολούθησαν. Εμφύλιος, προσφυγιά, νέοι διωγμοί, αποκατάσταση και ξανά στο περιθώριο. Χωρίς να σκύψει το κεφάλι. Θα μου μένει για πάντα η ηρωική πορεία που με τόση ειλικρίνεια και σεμνότητα περιγράφει, όταν μετά την ήττα κατάφερε να οδηγήσει τους εγκλωβισμένους αντάρτες του ΔΣΕ της Ρούμελης στα σύνορα και την Αλβανία. Έζησα μέσα από τις σελίδες του το κυνηγητό, αλλά και την παλικαριά. Την απίστευτη ψυχική και σωματική αντοχή των ανθρώπων. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οιωνός, ενώ μέρος του δημοσιεύτηκε στη σειρά της εφημερίδας Το Βήμα με μαρτυρίες για τον Εμφύλιο…
…Από αναμνήσεις σε αναμνήσεις εντελώς διαφορετικές. Ένας άλλος κόσμος, παράλληλος, είναι αυτός του Βασίλη Βασιλικού. Ένα άλλο είδος απομνημονευμάτων στη Μνήμη από Μελάνι (Διόπτρα). Υπήρχαν σημεία που με συγκίνησαν, σημεία που υπογράμμισα, σημεία που απόλαυσα τη γραφή και την ενδιαφέρουσα προσέγγιση. Υπήρχαν όμως και κομμάτια που δεν με έπεισαν ή που ένιωσα να διαφωνώ κάθετα. Πιστεύω ότι πέρα από το ευρύτατα γνωστό Ζ και λόγω της πολυγραφότητας του συγγραφέα, σημαντικά έργα του έχουν περάσει μάλλον απαρατήρητα από το ευρύ κοινό. Οι αναμνήσεις του Βασιλικού μου θύμισαν μοναδικές στιγμές αναγνώσεων και ιστορίας. Από το Καφενείο Εμιγκρέκ που ήρθε παράνομα στα χέρια μου κατά τη διάρκεια της χούντας, μέχρι τη συγκλονιστική Φλόγα της Αγάπης, τις περιπέτειες του Γλαύκου Θρασάκη, τα υποδειγματικά ρεπορτάζ του Εκτός των Τειχών, τον τολμηρό Ιατροδικαστή, από τις ελάχιστες περιπτώσεις που συγγραφέας τόλμησε να τα βάλει ευθέως με ισχυρούς και να γράψει την αλήθεια. Γενικά, με τις συμφωνίες και τις διαφωνίες είναι ένα βιβλίο που σκιαγραφεί μια εποχή υπό ανήσυχη οπτική γωνία…
…Κι από τις αναμνήσεις στη μυθπλασία. Ο Κώστας Κατσουλάρης με τον Άντρα που αγαπούσε τη γυναίκα μου που μας επανασυστήνει ο Κέδρος (το βιβλίο είχε κυκλοφορήσει από τα Ελληνικά Γράμματα), μας χαρίζει ένα μικρό αριστοτεχνικό αφήγημα, απ’ όπου δεν λείπει και μια λεπτότατη αίσθηση του χιούμορ. Η εξαιρετική ανατομία μιας σχέσης – ή καλύτερα της εμμονής. Ένας καθ’ όλα ευτυχισμένος σύζυγος και πατέρας οδηγείται να καταστρέψει τα πάντα μέσα από, ουσιαστικά, ανυπόστατες υποψίες. Ένα είδος παράνοιας που θα μπορούσε να οδηγήσει σε θρίλερ, όμως ο συγγραφέας αποφεύγει τα προφανή και τις ευκολίες…
…Όπως άλλωστε και ο Τάσος Καλούτσας στην Ωραιότερη μέρα της. Χαμηλόφωνες ιστορίες, χωρίς μεγάλες εξάρσεις, όπου λειτουργεί άψογα ο υπαινιγμός και η ατμόσφαιρα. Ο συγγραφέας που έχει βραβευτεί, παλιότερα, για το βιβλίο του Το τραγούδι των σειρήνων, επιλέγει τη λιτή περιγραφή, τον καθαρό λόγο και μας χαρίζει μια συλλογή διηγημάτων που σε κάνει να σκέφτεσαι τα πράγματα της ζωής σου πιο καθαρά. Να κοιτάζεις γύρω σου και να βλέπεις…
Δεν θυμάμαι ποιος το έλεγε, αλλά επιβεβαιώνεται ο κανόνας που λέει: «Σημασία έχει να βλέπεις εκεί που οι άλλοι είναι τυφλοί»…
…Από αναμνήσεις σε αναμνήσεις εντελώς διαφορετικές. Ένας άλλος κόσμος, παράλληλος, είναι αυτός του Βασίλη Βασιλικού. Ένα άλλο είδος απομνημονευμάτων στη Μνήμη από Μελάνι (Διόπτρα). Υπήρχαν σημεία που με συγκίνησαν, σημεία που υπογράμμισα, σημεία που απόλαυσα τη γραφή και την ενδιαφέρουσα προσέγγιση. Υπήρχαν όμως και κομμάτια που δεν με έπεισαν ή που ένιωσα να διαφωνώ κάθετα. Πιστεύω ότι πέρα από το ευρύτατα γνωστό Ζ και λόγω της πολυγραφότητας του συγγραφέα, σημαντικά έργα του έχουν περάσει μάλλον απαρατήρητα από το ευρύ κοινό. Οι αναμνήσεις του Βασιλικού μου θύμισαν μοναδικές στιγμές αναγνώσεων και ιστορίας. Από το Καφενείο Εμιγκρέκ που ήρθε παράνομα στα χέρια μου κατά τη διάρκεια της χούντας, μέχρι τη συγκλονιστική Φλόγα της Αγάπης, τις περιπέτειες του Γλαύκου Θρασάκη, τα υποδειγματικά ρεπορτάζ του Εκτός των Τειχών, τον τολμηρό Ιατροδικαστή, από τις ελάχιστες περιπτώσεις που συγγραφέας τόλμησε να τα βάλει ευθέως με ισχυρούς και να γράψει την αλήθεια. Γενικά, με τις συμφωνίες και τις διαφωνίες είναι ένα βιβλίο που σκιαγραφεί μια εποχή υπό ανήσυχη οπτική γωνία…
…Κι από τις αναμνήσεις στη μυθπλασία. Ο Κώστας Κατσουλάρης με τον Άντρα που αγαπούσε τη γυναίκα μου που μας επανασυστήνει ο Κέδρος (το βιβλίο είχε κυκλοφορήσει από τα Ελληνικά Γράμματα), μας χαρίζει ένα μικρό αριστοτεχνικό αφήγημα, απ’ όπου δεν λείπει και μια λεπτότατη αίσθηση του χιούμορ. Η εξαιρετική ανατομία μιας σχέσης – ή καλύτερα της εμμονής. Ένας καθ’ όλα ευτυχισμένος σύζυγος και πατέρας οδηγείται να καταστρέψει τα πάντα μέσα από, ουσιαστικά, ανυπόστατες υποψίες. Ένα είδος παράνοιας που θα μπορούσε να οδηγήσει σε θρίλερ, όμως ο συγγραφέας αποφεύγει τα προφανή και τις ευκολίες…
…Όπως άλλωστε και ο Τάσος Καλούτσας στην Ωραιότερη μέρα της. Χαμηλόφωνες ιστορίες, χωρίς μεγάλες εξάρσεις, όπου λειτουργεί άψογα ο υπαινιγμός και η ατμόσφαιρα. Ο συγγραφέας που έχει βραβευτεί, παλιότερα, για το βιβλίο του Το τραγούδι των σειρήνων, επιλέγει τη λιτή περιγραφή, τον καθαρό λόγο και μας χαρίζει μια συλλογή διηγημάτων που σε κάνει να σκέφτεσαι τα πράγματα της ζωής σου πιο καθαρά. Να κοιτάζεις γύρω σου και να βλέπεις…
Δεν θυμάμαι ποιος το έλεγε, αλλά επιβεβαιώνεται ο κανόνας που λέει: «Σημασία έχει να βλέπεις εκεί που οι άλλοι είναι τυφλοί»…
Κώστας Στοφόρος
Σχόλια
