«…αυτό που πιο πολύ τσακίζει τον φονιά είναι η απάθεια των θυμάτων του όσο περνούν τα χρόνια, τόσο πιο λίγο του αντιστέκονται, τόσο πιο έτοιμα είναι να πεθάνουν.
Με φρίκη διαπιστώνει ο φονιάς ότι, σε λίγο, θα σκοτώνει μόνο πεθαμένους.»
Με φρίκη διαπιστώνει ο φονιάς ότι, σε λίγο, θα σκοτώνει μόνο πεθαμένους.»
…περπατάω στην παγωνιά με ένα ακόμη βιβλιαράκι που με ζεσταίνει. Ακόμη και στις απαισιόδοξες στιγμές του. Στην παραδομένη στους δανειστές της χώρα. Με τον κλοιό να σφίγγει και σκιές ανθρώπων να ανεβοκατεβαίνουν στα Μέσα Μεταφοράς, περιμένοντας το επόμενο χτύπημα… Ο Αργύρης Χιόνης, στο Ό,τι περιγράφω, με περιγράφει (εκδόσεις Γαβριηλίδης) αποδεικνύει, για μια ακόμη φορά, πόσο δυνατός μπορεί να είναι ο ποιητικός λόγος:
«Ποτέ μου δεν κατάλαβα πώς δύο τόσο βελούδινα ζώα, όπως η γάτα και η ποίηση, έχουν γυαλόχαρτο για γλώσσα».
Διαβάζω, διαβάζω κι αυτή η αίσθηση δεν με αφήνει καθόλου: Ένα βελούδινο ζώο με γυαλόχαρτο για γλώσσα…Κάθε σελίδα κι ένας καινούργιος κόσμος απαοκαλύπτεται. Ευχάριστη έκπληξη και το συνοδευτικό CD, όπου ο ίδιος ο ποιητής απαγγέλλει, ενώ υπάρχουν και δύο εξαιρετικά μελοποιημένα ποιήματα. Ο Τζουτζές του Νίκου Ζουδιάρη -που ερμηνεύει ο Χρήστος Θηβαίος και ο Στρατηλάτης (σύνθεση-ερμηνεία Φοίβος Βλάχος)…
…υπάρχουν όμως κι εκείνα τα αγαπημένα στα οποία πάντα επιστρέφω. 100 χρόνια φέτος από τη γέννηση του Στρατή Τσίρκα. Παίρνω στα χέρια μου το Δελτίο (10α) της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού πολιτισμού και Γενικής Παιδείας που είναι αφιερωμένο στον Στρατή Τσίρκα. Περιλαμβάνει τρεις συζητήσεις. Αίγυπτος: Ο τόπος, οι πολιτικοί αγώνες, οι σύντροφοι. Ακυβέρνητες Πολιτείες: η ιστορία ενός μυθιστορήματος. Ο Καβάφης και οι κριτικοί του. Σημαντικοί εισηγητές, όπως ο Μ. Λαμπρίδης, ο Π. Ζάννας, ο Α.Κοτζιάς, η Χρ. Ποροκοπάκη, ο Δ. Ραυτόπουλος, ο Γ.Π. Σαββίδης κ.ά. Και όπως πάντα το ένα βιβλίο με στέλνει στο άλλο και διαβάζω παράλληλα και τα Ημερολόγια της Τριλογίας (Κέδρος) που ο ίδιος ο Τσίρκας, σε δύσκολες εποχές διάβασε μπροστά στο κοινό… Άλλοι καιροί, άλλα ήθη. Να βλέπεις πως γεννήθηκε το σημαντικότερο νεοελληνικό μυθιστόρημα, αλλά να διαπιστώνεις και τις πολύ διαφορετικές αναγνώσεις… Ένα βιβλίο που μαζί με τον απόηχο του συμπυκνώνουν το μεγαλείο, το δράμα, αλλά και τις μικρότητες της Αριστεράς. Ελληνικής και μη. Η Λέσχη, όπως είναι γνωστό, θα πυροδοτήσει μια μεγάλη διαμάχη και θα οδηγήσει και στη διαγραφή του:
«…Μου λένε
– Άκουσε εδώ. Η Λέσχη σου συκοφαντεί τους λαϊκούς αγωνιστές και το κίνημα. Πρέπει να την αποκηρύξεις. Διαφορετικά…
– Σταθείτε, τους λέω, δε διαβάζετε σωστά. Και γιατί βιαζόσαστε; Τώρα γράφω το δεύτερο μέρος, θα υπάρξει και τρίτο, αν ζήσω. Τότε θα καταλάβετε καλύτερα.
Εκείνοι όμως ήταν ανένδοτοι: “Ή την αποκηρύχνεις ή…”. Κι εγώ τους λέω:
– Πάρετε μόνοι σας την ευθύνη, εγώ βιβλία δεν καίω.
Τότε μου είπαν πως η απόφαση ήταν κιόλας βγαλμένη: “Ή… ή…”. Κι εγώ αποκρίθηκα:
Ό,τι βλέπω καταθέτω, μια μαρτυρία. Δεν είναι η συνείδησή μου καπέλο να την πάρω από τούτο το καρφί και να την κρεμάσω στο άλλο».
Και δεν είναι μόνον οι Ακυβέρνητες Πολιτείες, αλλά και ο τρόπος που μέσα από τα διηγήματά του προσέγγισε την πραγματικότητα της Αιγύπτου κάτι που σήμερα τα καθιστά πιο επίκαιρα από ποτέ…
…και με όλα αυτά στο μυαλό μου, πάω σε ένα βιβλίο που διάβασα με διφορούμενη διάθεση. Το Παρίσι μπλουζ, του Maurice Attia (Πόλις), κλείνει κι αυτό μια Τριλογία, που περιλαμβάνει το Μαύρο Αλγέρι και την Κόκκινη Μασσαλία. Συναντάμε πάλι τον ήρωά του, τον Πάκο Μαρτίνεθ, που αυτή τη φορά διεισδύει στην Προλεταριακή Αριστερά. Βρισκόμαστε στη Βενσέν το 1970, στον απόηχο του Μάη του ’68. Όσο ατμοσφαιρικό κι αν βρήκα το βιβλίο, όσο κι αν με συνάρπασε, ομολογώ πως η πλήρης απαξίωση της Αριστεράς και ο χλευαστικός τόνος απέναντι σε κάθε δράση με ενόχλησαν αρκετά. Ένα βιβλίο του σήμερα που παρουσιάζει μια γελοιογραφική εικόνα των Μαοϊκών με πολλές πινελιές ψυχοπαθολογικής ανάλυσης, μου φαίνεται το λιγότερο άκαιρο. Παράλληλα εξωραϊζεται η δράση της ακροδεξιάς, με το μήνυμα ότι «Όλοι άνθρωποι είμαστε». Και μου θυμίζει τους δικούς μας «ανανήψαντες» που θέλουν να σβήσουν το παρελθόν… Να πω ακόμη ότι βαρέθηκα πια τους ήρωες-αστυνομικούς, όσο αμφισβητίες κι αν είναι!
«Ποτέ μου δεν κατάλαβα πώς δύο τόσο βελούδινα ζώα, όπως η γάτα και η ποίηση, έχουν γυαλόχαρτο για γλώσσα».
Διαβάζω, διαβάζω κι αυτή η αίσθηση δεν με αφήνει καθόλου: Ένα βελούδινο ζώο με γυαλόχαρτο για γλώσσα…Κάθε σελίδα κι ένας καινούργιος κόσμος απαοκαλύπτεται. Ευχάριστη έκπληξη και το συνοδευτικό CD, όπου ο ίδιος ο ποιητής απαγγέλλει, ενώ υπάρχουν και δύο εξαιρετικά μελοποιημένα ποιήματα. Ο Τζουτζές του Νίκου Ζουδιάρη -που ερμηνεύει ο Χρήστος Θηβαίος και ο Στρατηλάτης (σύνθεση-ερμηνεία Φοίβος Βλάχος)…
…υπάρχουν όμως κι εκείνα τα αγαπημένα στα οποία πάντα επιστρέφω. 100 χρόνια φέτος από τη γέννηση του Στρατή Τσίρκα. Παίρνω στα χέρια μου το Δελτίο (10α) της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού πολιτισμού και Γενικής Παιδείας που είναι αφιερωμένο στον Στρατή Τσίρκα. Περιλαμβάνει τρεις συζητήσεις. Αίγυπτος: Ο τόπος, οι πολιτικοί αγώνες, οι σύντροφοι. Ακυβέρνητες Πολιτείες: η ιστορία ενός μυθιστορήματος. Ο Καβάφης και οι κριτικοί του. Σημαντικοί εισηγητές, όπως ο Μ. Λαμπρίδης, ο Π. Ζάννας, ο Α.Κοτζιάς, η Χρ. Ποροκοπάκη, ο Δ. Ραυτόπουλος, ο Γ.Π. Σαββίδης κ.ά. Και όπως πάντα το ένα βιβλίο με στέλνει στο άλλο και διαβάζω παράλληλα και τα Ημερολόγια της Τριλογίας (Κέδρος) που ο ίδιος ο Τσίρκας, σε δύσκολες εποχές διάβασε μπροστά στο κοινό… Άλλοι καιροί, άλλα ήθη. Να βλέπεις πως γεννήθηκε το σημαντικότερο νεοελληνικό μυθιστόρημα, αλλά να διαπιστώνεις και τις πολύ διαφορετικές αναγνώσεις… Ένα βιβλίο που μαζί με τον απόηχο του συμπυκνώνουν το μεγαλείο, το δράμα, αλλά και τις μικρότητες της Αριστεράς. Ελληνικής και μη. Η Λέσχη, όπως είναι γνωστό, θα πυροδοτήσει μια μεγάλη διαμάχη και θα οδηγήσει και στη διαγραφή του:
«…Μου λένε
– Άκουσε εδώ. Η Λέσχη σου συκοφαντεί τους λαϊκούς αγωνιστές και το κίνημα. Πρέπει να την αποκηρύξεις. Διαφορετικά…
– Σταθείτε, τους λέω, δε διαβάζετε σωστά. Και γιατί βιαζόσαστε; Τώρα γράφω το δεύτερο μέρος, θα υπάρξει και τρίτο, αν ζήσω. Τότε θα καταλάβετε καλύτερα.
Εκείνοι όμως ήταν ανένδοτοι: “Ή την αποκηρύχνεις ή…”. Κι εγώ τους λέω:
– Πάρετε μόνοι σας την ευθύνη, εγώ βιβλία δεν καίω.
Τότε μου είπαν πως η απόφαση ήταν κιόλας βγαλμένη: “Ή… ή…”. Κι εγώ αποκρίθηκα:
Ό,τι βλέπω καταθέτω, μια μαρτυρία. Δεν είναι η συνείδησή μου καπέλο να την πάρω από τούτο το καρφί και να την κρεμάσω στο άλλο».
Και δεν είναι μόνον οι Ακυβέρνητες Πολιτείες, αλλά και ο τρόπος που μέσα από τα διηγήματά του προσέγγισε την πραγματικότητα της Αιγύπτου κάτι που σήμερα τα καθιστά πιο επίκαιρα από ποτέ…
…και με όλα αυτά στο μυαλό μου, πάω σε ένα βιβλίο που διάβασα με διφορούμενη διάθεση. Το Παρίσι μπλουζ, του Maurice Attia (Πόλις), κλείνει κι αυτό μια Τριλογία, που περιλαμβάνει το Μαύρο Αλγέρι και την Κόκκινη Μασσαλία. Συναντάμε πάλι τον ήρωά του, τον Πάκο Μαρτίνεθ, που αυτή τη φορά διεισδύει στην Προλεταριακή Αριστερά. Βρισκόμαστε στη Βενσέν το 1970, στον απόηχο του Μάη του ’68. Όσο ατμοσφαιρικό κι αν βρήκα το βιβλίο, όσο κι αν με συνάρπασε, ομολογώ πως η πλήρης απαξίωση της Αριστεράς και ο χλευαστικός τόνος απέναντι σε κάθε δράση με ενόχλησαν αρκετά. Ένα βιβλίο του σήμερα που παρουσιάζει μια γελοιογραφική εικόνα των Μαοϊκών με πολλές πινελιές ψυχοπαθολογικής ανάλυσης, μου φαίνεται το λιγότερο άκαιρο. Παράλληλα εξωραϊζεται η δράση της ακροδεξιάς, με το μήνυμα ότι «Όλοι άνθρωποι είμαστε». Και μου θυμίζει τους δικούς μας «ανανήψαντες» που θέλουν να σβήσουν το παρελθόν… Να πω ακόμη ότι βαρέθηκα πια τους ήρωες-αστυνομικούς, όσο αμφισβητίες κι αν είναι!
Κώστας Στοφόρος
Σχόλια
