To τελευταίο χειροκρότημα για τον Λυκούργο Καλλέργη ακούστηκε το απόγευμα της Τρίτης, στο A’ Νεκροταφείο της Αθήνας. Ο θάνατoς του δημοφιλούς δημιουργού ενεργοποίησε στιγμιαία τη συλλογική μνήμη, ανέσυρε στην επιφάνεια μια ταπεινή και αξιοπρεπή ζωή που άγγιξε τα όρια του βιολογικού νόμου -αφού διάρκεσε 98 χρόνια- μια ζωή που συνοδοιπόρησε με τη ζωντανή και πολυτάραχη ιστορία του περασμένου αιώνα.
Οι επικήδειοι ήταν πολλοί, δείγμα μιας γνώριμης υπερβολής που κατατρύχει τον τόπο, αταίριαστης με τη σιωπηρή, ευγενική πορεία του δημιουργού που η πολιτεία αποφάσισε να κηδέψει με δημόσια δαπάνη. Ο συμβολισμός της κίνησης απολύτως προφανής: Αναγνώρισε δηλαδή η πολιτεία, στο πρόσωπο του εκλιπόντα έναν σπουδαίο ηθοποιό, σκηνοθέτη, μεταφραστή και συνεπή αγωνιστή αριστερών οραμάτων και ιδεών…
Ο Λυκούργος Καλλέργης συμπύκνωσε πράγματι στη μορφή και τη δράση του, αρκετές από τις ιδιότητες που του απέδωσε ο συλλογικός δημόσιος λόγος, πολιτικός ή άλλος. Παραμένει, όμως, αναπάντητο ερώτημα κατά πόσο ορισμένοι πολιτικής υφής επικήδειοι λόγοι εκφωνούνται -πράγματι- για να εξάρουν τις αξίες και την προσφορά του ανθρώπου που «φεύγει» ή για να προσποριστούν ιδιοτελές πολιτικό όφελος.
Μας είναι π.χ. ιδιαίτερα δύσκολο να αντιληφθούμε ότι ο κ. Λοβέρδος ασπάζεται πραγματικά όλα όσα είπε για τον Λυκούργο Καλλέργη και τη δράση του πρωτοπόρου σοσιαλιστή πατέρα του Σταύρου, την οποία με αφοσίωση υπηρέτησε ο γιος στο διάβα της δικής του ζωής ή αν απλώς εξυπηρετούσε ένα κυβερνητικό πρωτόκολλο που τον υποχρέωνε να ανασύρει από το συρτάρι των επικήδειων το κατάλληλο υπόδειγμα. Το λέμε αυτό, διότι αν δεν μας απατά η μνήμη το μήνυμα της «μελλούσης ελευθέρας κοινωνίας» για το οποίο αγωνίστηκε με πάθος ο Σταύρος Καλλέργης κόμιζε μεταξύ άλλων: κατάργηση της ιδιοκτησίας και του κληρονομικού δικαιώματος, εξασφάλιση και ίση απονομή όλων των αγαθών στους πολίτες, συμμετοχή όλων στις τέρψεις και τις διασκεδάσεις, τρίωρη εργασία για όλους, απόλυτη ελευθερία λόγου και συνειδήσεως, δωρεάν εκπαίδευση και προστασία των ανικάνων, ασθενών και γερόντων. Πρότεινε, τέλος, την ένωση και την αδελφοποίηση όλων των εθνών…
Με την ίδια προσήλωση στην πατρική κληρονομιά και για το ίδιο όραμα αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή και ο Λυκούργος Καλλέργης, για τούτο και η επιλογή του προσώπου που θα εκπροσωπούσε την κυβέρνηση και τον επίσημο λόγο της θα όφειλε να μην ταυτίζεται με εκείνον που αδίστακτα και – ελέω τρόικας- συνέθλιψε εργασιακά δικαιώματα και κατακτήσεις ενός ολόκληρου αιώνα. Η υποκρισία και η αυθάδεια έχουν τα όριά τους, μόνο που ο θάνατος των ανθρώπων και τα νεκροταφεία, δυστυχώς, δεν είναι ο κατάλληλος τόπος για να δοθεί η οφειλόμενη απάντηση…
Οι επιθετικοί προσδιορισμοί «μεγάλος» «σπουδαίος» «ταλαντούχος» «αγωνιστής» χάνουν κάθε αξία, αφυδατώνονται εντελώς όταν αποσυνδέονται από την πραγματικότητα. Με δυο φράσεις: Ο Σταύρος Καλλέργης ήταν ο πρωτοπόρος σοσιαλιστής στοχαστής και οργανωτής της πρώτης Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα. Ο Λυκούργος Καλλέργης συνέχισε ως ακάματος αγωνιστής των ίδιων ιδεών με σπάνια συνέπεια λόγων και πράξεων. Υπήρξε, παράλληλα, πρωταγωνιστής του Θεάτρου Τέχνης και κορυφαίος ερμηνευτής ενός δραματολογίου που ξεκινά από την αρχαία τραγωδία και επεκτείνεται μέχρι τους καιρούς μας. Ο Λυκούργος Καλλέργης, εν τέλει, ήταν φορέας μιας ζωντανής παράδοσης και μιας ιστορικής μνήμης που κανείς δεν έχει δικαίωμα να την αγνοεί, πόσω μάλλον να τη σπιλώνει επειδή έτσι επιτάσσει το ξενόφερτο συμβόλαιό του…
Ο Λυκούργος Καλλέργης συμπύκνωσε πράγματι στη μορφή και τη δράση του, αρκετές από τις ιδιότητες που του απέδωσε ο συλλογικός δημόσιος λόγος, πολιτικός ή άλλος. Παραμένει, όμως, αναπάντητο ερώτημα κατά πόσο ορισμένοι πολιτικής υφής επικήδειοι λόγοι εκφωνούνται -πράγματι- για να εξάρουν τις αξίες και την προσφορά του ανθρώπου που «φεύγει» ή για να προσποριστούν ιδιοτελές πολιτικό όφελος.
Μας είναι π.χ. ιδιαίτερα δύσκολο να αντιληφθούμε ότι ο κ. Λοβέρδος ασπάζεται πραγματικά όλα όσα είπε για τον Λυκούργο Καλλέργη και τη δράση του πρωτοπόρου σοσιαλιστή πατέρα του Σταύρου, την οποία με αφοσίωση υπηρέτησε ο γιος στο διάβα της δικής του ζωής ή αν απλώς εξυπηρετούσε ένα κυβερνητικό πρωτόκολλο που τον υποχρέωνε να ανασύρει από το συρτάρι των επικήδειων το κατάλληλο υπόδειγμα. Το λέμε αυτό, διότι αν δεν μας απατά η μνήμη το μήνυμα της «μελλούσης ελευθέρας κοινωνίας» για το οποίο αγωνίστηκε με πάθος ο Σταύρος Καλλέργης κόμιζε μεταξύ άλλων: κατάργηση της ιδιοκτησίας και του κληρονομικού δικαιώματος, εξασφάλιση και ίση απονομή όλων των αγαθών στους πολίτες, συμμετοχή όλων στις τέρψεις και τις διασκεδάσεις, τρίωρη εργασία για όλους, απόλυτη ελευθερία λόγου και συνειδήσεως, δωρεάν εκπαίδευση και προστασία των ανικάνων, ασθενών και γερόντων. Πρότεινε, τέλος, την ένωση και την αδελφοποίηση όλων των εθνών…
Με την ίδια προσήλωση στην πατρική κληρονομιά και για το ίδιο όραμα αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή και ο Λυκούργος Καλλέργης, για τούτο και η επιλογή του προσώπου που θα εκπροσωπούσε την κυβέρνηση και τον επίσημο λόγο της θα όφειλε να μην ταυτίζεται με εκείνον που αδίστακτα και – ελέω τρόικας- συνέθλιψε εργασιακά δικαιώματα και κατακτήσεις ενός ολόκληρου αιώνα. Η υποκρισία και η αυθάδεια έχουν τα όριά τους, μόνο που ο θάνατος των ανθρώπων και τα νεκροταφεία, δυστυχώς, δεν είναι ο κατάλληλος τόπος για να δοθεί η οφειλόμενη απάντηση…
Οι επιθετικοί προσδιορισμοί «μεγάλος» «σπουδαίος» «ταλαντούχος» «αγωνιστής» χάνουν κάθε αξία, αφυδατώνονται εντελώς όταν αποσυνδέονται από την πραγματικότητα. Με δυο φράσεις: Ο Σταύρος Καλλέργης ήταν ο πρωτοπόρος σοσιαλιστής στοχαστής και οργανωτής της πρώτης Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα. Ο Λυκούργος Καλλέργης συνέχισε ως ακάματος αγωνιστής των ίδιων ιδεών με σπάνια συνέπεια λόγων και πράξεων. Υπήρξε, παράλληλα, πρωταγωνιστής του Θεάτρου Τέχνης και κορυφαίος ερμηνευτής ενός δραματολογίου που ξεκινά από την αρχαία τραγωδία και επεκτείνεται μέχρι τους καιρούς μας. Ο Λυκούργος Καλλέργης, εν τέλει, ήταν φορέας μιας ζωντανής παράδοσης και μιας ιστορικής μνήμης που κανείς δεν έχει δικαίωμα να την αγνοεί, πόσω μάλλον να τη σπιλώνει επειδή έτσι επιτάσσει το ξενόφερτο συμβόλαιό του…
Στ. Μαυροειδής
Σχόλια
