Ένας από τους ανθρώπους που ασχολούνται με το θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης στη χώρα μας είναι ο φιλόσοφος και συγγραφέας Θεοφάνης Τάσσης. Προσεγγίζει το θέμα από δύο πλευρές, από την μία η απαισιοδοξία και ο φόβος μιας «προόδου» που έρχεται με μη ελεγχόμενες ταχύτητες και από την άλλη η αισιοδοξία μια ελεγχόμενης προσαρμογής του ανθρώπου σε αυτή. Υπό αυτό το πρίσμα έρχεται και στη εγχωρία συζήτηση η προβληματική για το μέλλον της εισόδου της τεχνητής νοημοσύνης και το μέλλον της ανθρωπότητας εντός της. Στα βιβλία του «Πολιτικές του Βίου ΙΙ: Η επιμέλεια εαυτού στην εικονιστική κοινωνία» και «Ψηφιακός ανθρωπισμός» που κυκλοφόρησαν το 20017 και 2019 αντίστοιχα από τις εκδόσεις Αρμός, ο Τάσσης αναζητά μια νέα ισορροπία μεταξύ του ανθρώπου και του ολοένα και επεκτεινόμενου ψηφιακού παρόντος, αντανακλώντας τον διάλογο που διεξάγεται τα τελευταία χρόνια σε ακαδημαϊκούς κύκλους της Γηραιάς Ηπείρου. Η εκκίνησή του βρίσκεται στην ανθρώπινη αγωνία, και τα φιλοσοφικά ερωτήματα που θέτει η ανάδυση ενός νέου «εικονιστικού υποκειμένου» εντός μίας «εικονιστικής κοινωνίας». Η «εικονιστική κοινωνία», ως μια «σύγχρονη υβριδική, δηλαδή ταυτόχρονα ψηφιακή και φυσική πραγματικότητα» κατά τον ορισμό του Τάσση, είναι ένα επόμενο βήμα από την εικονική πραγματικότητα, εντός της οποίας ο χρήστης αποκόπτεται και δεν αλληλεπιδρά με το φυσικό περιβάλλον του.
Η πραγματικότητα αυτή αντανακλάται και στην ίδια τη συγκρότηση των κοινωνιών. Σύμφωνα με τον καθηγητή φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ, κ. Γιώργος Αραμπατζής, «ο ρεαλισμός του κοινού νου (ή αλλιώς η εικονιστική δημοκρατία), στην παρούσα, υψηλή έντασή του, επιφέρει τις ακόλουθες συνέπειες: 1) Τη διάδοση μιας θεολογίας της τεχνοκρατίας, που κατέχει τη θέση ενός τεχνο-επιστημονικού (και μιντιακού) φονταμενταλισμού και η οποία, απέναντι στη σύγχρονη πολυπολιτισμικότητα, προτείνει τη μονο-επιστημονικότητα. 2) Μια γενική υποτίμηση της φαντασίας και της δύναμής της που ταυτίζονται με το απίθανο και το αδύνατο, ενώ ο ισχύων κόσμος εμφανίζεται ως ο μόνος δυνατός κόσμος. 3) Τη φιλοσοφία να περιορίζεται στην ακαδημαϊκή έρευνα ή τον ακαδημαϊσμό και να υποχωρεί η κατανόησή της ως τέχνη του βίου (όπως λειτουργούσε, δηλαδή, η αρχαία φιλοσοφία)».
Τόσο στην οπτική του Τάσση, όσο και στις διαπιστώσεις του Αραμπατζή, διαπιστώνεται μια αυτονομία του ανθρώπου-ατόμου από τον αναδυόμενο «εικονιστικό κόσμο», και αναζητείτε μια ρύθμιση εντός αυτού με στοιχεία ανθρωπισμού. Υποτιμάτε όμως τόσο η κρίση του συστήματος ως γενεσιουργός αιτία αυτού του άλματος στο άυλο και το ψηφιακό (που δεν αποτελεί μια αντικειμενικά κοινή επιδίωξη της ανθρωπότητας έστω και αν επιβάλλεται ως τέτοια) όσο και ο ίδιος ο ρόλος της σύγχρονης τεχνοεπιστήμης, ως ελκυστή, στη μετάβαση του κεφαλαίου, προς μια όλο και πιο απανθρωποποιημένη κοινωνία. Η ίδια η διαμόρφωση ενός προτύπου μετανθρώπου, επιβάλλεται ως προαπαιτούμενο της ίδιας της εξέλιξης της ψηφιακής τεχνολογίας, ως οργανωσιακής αρχής του κόσμου μας, ως μέτρο του ορθολογισμού, της βέλτιστης αποτελεσματικότητας, της προόδου.
Η αποκρυπτογράφηση αυτής ακριβώς της σύνδεσης, της επιστημονοτεχνικής επιτάχυνσης, με την κρίση του κεφαλαίου και τις προσπάθειες υπέρβασης της (εις βάρος των κοινωνιών), είναι ίσως το κλειδί για να κατανοήσουμε τον κόσμο που φτιάχνεται, να οικοδομήσουμε τις αντιστάσεις των κοινωνιών, των ατόμων, της ίδιας της ανθρωπότητας, και να εφεύρουμε τους θεσμούς εκείνους που μπορούν να απελευθερώσουν τον άνθρωπο από τα νέα δεσμά που του επιβάλλονται. Οι εκδόσεις Α/συνεχεια με την έκδοση της συλλογής κειμένων του Δημ. Τραυλού Τζανετάτου με τίτλο «Ψηφιακός καπιταλισμός και εργασία στον αστερισμό της πανδημίας» (2021) και την επανέκδοση του κλασικού κειμένου «Επιστήμη, Τεχνική, Κεφάλαιο» του Μπενζαμέν Κοριά επιδιώκουν να συμβάλουν στο άνοιγμα αυτής ακριβώς της προβληματικής. Στην ίδια κατεύθυνση και τα συχνά αφιερώματα του Δρόμου (βλ ενδεικτικά: «Η αυτοκριτική της επιστήμης», φύλλο 524, 26/12/2020 – «Κωδικός “Μεγάλη επανεκκίνηση”», φύλλο 521, 28/11/2020 – «Παγκοσμιοποίηση 4.0 και ψηφιακός καπιταλισμός», φύλλο 441, 8/2/2019 – «Industry 4.0 και τεχνολογικοί ανταγωνισμοί», φύλλο 403, 14/4/2018 – «Ψηφιακός έλεγχος, κοινωνίες υπό επιτήρηση», φύλλο 346, 11/2/2017) που επιχειρούν να οικοδομήσουν μια οπτική, πέρα από την αδιαφορία, την αποδοχή της Τεχνητής Νοημοσύνης ως αντικειμενικής εξέλιξηw, πέρα από τη φοβία του αγνώστου αλλά και την εμπέδωση ενός τεχνοφιλικού ρεαλισμού ως δήθεν πρόοδο.
Μ.ΓΚ.
