Δεν αμφιβάλλουμε για τη σημασία των δύο αυτών ζητημάτων. Το ζήτημα που πρέπει να διερευνήσουμε, όμως, είναι το πώς συναρθρώνονται σε ένα πρόγραμμα διεξόδου για τη χώρα και το λαό, το αν όντως αποτελούν τους κεντρικούς κόμβους και τους αποφασιστικούς κρίκους για τη δράση της Αριστεράς και πολύ περισσότερο για ένα παλλαϊκό Μέτωπο.
Η συστημική ιδεολογία του ευρωπαϊσμού εμπόδισε ακόμη και τη συζήτηση για τις πραγματικές συνέπειες από τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ε.Ε. και στο ευρώ. Μια πορεία 30 χρόνων, μια στρατηγική επιλογή του αστισμού ήδη από τη δεκαετία του ’60, ουδέποτε αντιμετωπίστηκε από την Αριστερά με πραγματικά ανταγωνιστικό τρόπο. Παράλληλα, ο ευρωπαϊσμός παραμένει το ισχυρό όπλο του συστήματος, παρά το πλήγμα που έχει δεχθεί στη λαϊκή συνείδηση τον τελευταίο χρόνο, παρά τη βαθιά και εντεινόμενη κρίση στην Ευρωζώνη. Το ζήσαμε αυτό και πρόσφατα: «Θέλετε να μείνει ή να φύγει η Ελλάδα από το ευρώ;» ήταν το εκβιαστικό δίλημμα-απάντηση στην πρωτοφανή πανελλαδική κινητοποίηση του λαού στις 28 Οκτώβρη.
Σίγουρα χρειάζεται γύρω από το ζήτημα του ευρώ και της Ε.Ε. να γίνει συστηματική δουλειά από μέρους της Αριστεράς και να προβληθεί μέσα στο λαό: τεκμηρίωση, αποκάλυψη των συνεπειών, διερεύνηση με συστηματικό τρόπο του ποιος είναι ο εναλλακτικός δρόμος, ποιες οι αντικειμενικές δυνατότητες, ποια κοινωνικά μπλοκ μπορούν να τον στηρίξουν. Ένα πρώτο συμπέρασμα είναι αυτό. Όμως, αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι η έξοδος από το ευρώ είναι το κεντρικό σύνθημα δράσης ή ένα από τα κεντρικά «συνθήματα δράσης» για το λαϊκό κίνημα. Στις τωρινές συνθήκες μάλλον αποτελεί «ζήτημα ζύμωσης». Συνεπώς, χρειάζεται η Αριστερά να κάνει ουσιαστική δουλειά ετοιμασίας, υποδομής και ζύμωσης. Άμεσα, όχι στο μέλλον. Σε συνδυασμό και με ιεράρχηση σε σχέση με τα άλλα καθήκοντα, δίνοντας φυσικά κύριο βάρος στα ζητήματα της δράσης. Μόνον έτσι μπορεί να γίνει, ώστε σε μια πορεία τα ζητήματα ζύμωσης να συμβάλουν κι αυτά σε μια διαδικασία ανατροπής συσχετισμών, να μετατραπούν σε επόμενη φάση σε ζητήματα μαζικής λαϊκής δράσης. Από εκεί και πέρα υπάρχουν μια σειρά ζητήματα που χρειάζεται να εξετάσουμε.
Η κεντρική στόχευση της Αριστεράς
Η κεντρική στόχευση της Αριστεράς οφείλει να είναι, συνολικά και ενιαία, το ζήτημα της Αντίστασης στο ειδικό καθεστώς που έχει εγκαθιδρυθεί στη χώρα, στο καθεστώς των Μνημονίων και της τρόικας, αυτό που εύστοχα ο λαός χαρακτηρίζει χούντα και νέα κατοχή –σίγουρα εκεί τείνει η κατάσταση. Η ανατροπή αυτού του ειδικού καθεστώτος, το ολοκληρωτικό και συθέμελο γκρέμισμά του μέσα από τον παλλαϊκό ξεσηκωμό, μια νέα αυθεντικά λαϊκή κατάσταση πραγμάτων, η μεταπολίτευση του λαού, οφείλει να αποτελεί την κεντρική στόχευση της Αριστεράς. Η κεντρική πολιτική σημασία, η αμεσότητα –αλλά και το εφικτό– αυτού του στόχου, προκύπτουν άμεσα από τις μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις του λαού, τόσο στις πλατείες όσο και την 28η Οκτωβρίου.
Ο αδύναμος κρίκος του συστήματος στην Ελλάδα είναι αυτό το ίδιο το ειδικό καθεστώς που επιβάλλεται, η χούντα και η «νέα κατοχή». Συνολικά και ενιαία παρμένο αυτό το ειδικό καθεστώς, πρέπει να αποτελέσει την κεντρική στόχευση της Αριστεράς και όχι το σύνθημα «στάση πληρωμών-έξοδος από το ευρώ». Αυτό είναι ένα δεύτερο συμπέρασμα.
Το να γκρεμιστεί το ειδικό καθεστώς, έχει μια θεμελιώδη προϋπόθεση: την οργάνωση του λαού και παραπέρα την οργάνωση του λαϊκού ξεσηκωμού. Αυτό το κεντρικότατο καθήκον θα όφειλε να αναληφθεί από την Αριστερά. Δυστυχώς, αυτό δεν φαίνεται να γίνεται τουλάχιστον μέχρι στιγμής – άλλοι από συστημισμό άλλοι γιατί φοβούνται ότι ο στόχος δεν είναι αρκούντως αντικαπιταλιστικός.
Τρίτο συμπέρασμα: Είναι μάλλον αυταπάτη ότι αν ρίξουμε ένα σύνθημα, όπως το «στάση πληρωμών-έξοδος από το ευρώ», ξεμπερδεύουμε και βάζουμε το νερό στ’ αυλάκι. Ο κεντρικός πολιτικός κόμβος δεν είναι αυτός σήμερα, αλλά η οργάνωση του λαού και παραπέρα η οργάνωση του λαϊκού ξεσηκωμού.
Ζύμωση – δράση
Μιλώντας για την τωρινή κατάσταση, το αίτημα για έξοδο από την Ευρωζώνη και συνολική ρήξη με την Ε.Ε. δεν έχει τον ίδιο επείγοντα χαρακτήρα, σαν κατεύθυνση δράσης μέσα στο λαϊκό κίνημα, με τη στάση πληρωμών. Το ζήτημα της στάσης πληρωμών στους τοκογλύφους δανειστές μπορεί γρήγορα να αποτελέσει ένα παλλαϊκό αίτημα. Συνδεδεμένο, μάλιστα, με τη μη αναγνώριση του χρέους ως υποχρέωση του ελληνικού λαού. Το είδαμε αυτό να γίνεται στην Ισλανδία. Αυτό πρέπει να συνοδεύεται, κυρίως σε επίπεδο ζύμωσης, από το «μπορούμε να ζήσουμε και έξω από το ευρώ», έχουμε τις δυνάμεις, το φυσικό πλούτο, το ανθρώπινο δυναμικό, έχουμε γείτονες και άλλες χώρες με τους οποίους μπορούμε να συνεργαστούμε σε ισότιμη βάση, χρειαζόμαστε μόνο νέους, ριζικά διαφορετικούς, πολιτικούς όρους, για να οικοδομήσουμε ένα παραγωγικό μοντέλο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας, πρώτα και κύρια, σήμερα, στην ανάγκη της επιβίωσής της.
Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι για το παλλαϊκό μέτωπο, στις τωρινές συνθήκες, το μεν ζήτημα της στάσης πληρωμών αποτελεί βασική κατεύθυνση, η δε έξοδος από την Ευρωζώνη δεν αποτελεί απόλυτη προϋπόθεση. Αυτό είναι ένα τέταρτο συμπέρασμα.
Για τον «άλλο δρόμο»
Ανάγοντας το σύνθημα «στάση πληρωμών-έξοδος από το ευρώ», ως κύριο περιεχόμενο της ανατροπής, γίνεται ένα ακόμη πιο σοβαρό λάθος από τα προηγούμενα. Χάνεται η κεντρική πολιτική στόχευση, προβάλλεται ένας επιμέρους στόχος σαν κεντρικός και αποκόπτεται από την πολιτική προϋπόθεση της Ανατροπής. Γίνεται, έτσι, το λάθος του οικονομισμού. Υποτιμάται η ανατρεπτική και επαναστατική διάσταση που έχει σήμερα η διεκδίκηση της Ανεξαρτησίας και της πραγματικής Δημοκρατίας.
Σήμερα στην Ελλάδα μπορεί να σχηματιστεί μια ευρύτατη συμμαχία, με πυρήνα το σύγχρονο και διευρυνόμενο προλεταριάτο του χεριού και του μυαλού και με ισχυρή ενότητα με τα υπό συμπίεση και προλεταριοποίηση μικροαστικά στρώματα. Μια ευρύτατη συμμαχία, χωρίς αστικές προσμείξεις, σε ολοκληρωτική ρήξη με το κυρίαρχο μπλοκ εξουσίας, που να θέσει πρώτα και κύρια τα ζητήματα της ανεξαρτησίας, της πραγματικής δημοκρατίας, της άλλης πορείας του τόπου και της κοινωνικής επιβίωσης μέσα από την απαλλαγή από τη θηλιά του χρέους και από όλο το αντιδραστικό, αντιλαϊκό και αντεργατικό πλαίσιο.
Αν γίνει αυτό, αν τα πράγματα σπρωχτούν από τις δυνάμεις του κομμουνισμού και της Αριστεράς στην Ελλάδα, μέσα από ένα πλατύ παλλαϊκό μέτωπο, ως το πιο προχωρημένο σήμερα ορατό και εφικτό σημείο του παλλαϊκού ξεσηκωμού, κι αν παράλληλα κάνουμε από τώρα όλη εκείνη την αναγκαία δουλειά υποδομής και ζύμωσης, ακριβώς για να υπάρξει μια σύγχρονη νοηματοδότηση των εννοιών του σοσιαλισμού, του δημόσιου, του συλλογικού, του ταξικού, αν σήμερα περπατήσουμε αυτό το δρόμο, τότε θα είμαστε κοντά, αύριο, μέσα από ένα μεγάλο παρατεταμένο αγώνα και θυσίες, να νικήσουμε και να διώξουμε τη μαύρη αντίδραση της τρόικας και των ντόπιων υπηρετών της, να επιβιώσουμε και να διασώσουμε τη χώρα και τις επόμενες γενιές και να αποκτήσουμε εκείνη τη θέση δύναμης, ώστε, μεθαύριο, να βάλουμε μπροστά, πάλι μέσα από ένα παρατεταμένο αγώνα, το χτίσιμο μιας κοινωνίας της ζωντανής εργασίας του χεριού και του μυαλού.
Συνεπώς, ο εστιασμός στο δίπολο «στάση πληρωμών-έξοδος από το ευρώ», ως του βασικού κρίκου για να ανοίξουν καινούργιοι δρόμοι στη χώρα μας, για να οικοδομηθεί μια πρόταση σοσιαλιστικής προοπτικής, είναι λαθεμένος, οδηγεί στον οικονομισμό, κυρίως γιατί υποτιμά τον κεντρικό άξονα της ανατροπής: Ανεξαρτησία, πραγματική Δημοκρατία, άλλη πορεία του τόπου, κοινωνική επιβίωση. Αυτό είναι ένα πέμπτο συμπέρασμα.
Το σύνθημα «στάση πληρωμών-έξοδος από το ευρώ» έχει μια θεμελιώδη προϋπόθεση και εξίσου θεμελιώδη επόμενα βήματα. Η θεμελιώδης προϋπόθεση είναι η ανατροπή μέσα από τον παλλαϊκό ξεσηκωμό του ειδικού καθεστώτος και η ανάδειξη μιας νέας πολιτικής κατάστασης (κάποιας νέας μορφής διακυβέρνησης) που αυτή θα επιβάλει τη στάση πληρωμών. Τα εξίσου θεμελιώδη επόμενα (ή και συνυφασμένα) βήματα είναι η παραγωγική ανασυγκρότηση, η ολόπλευρη ανασυγκρότηση του τόπου (πολιτιστική, θεσμική), το ξήλωμα του ιμπεριαλισμού από τη χώρα, βαθύτεροι μετασχηματισμοί στην παραγωγική διαδικασία, στην πολιτική λειτουργία αλλά και σε κάθε έκφανση της κοινωνικής ζωής. Όμως, οι διάφορες δυνάμεις που υποστηρίζουν το σύνθημα, κάθε άλλο παρά έχουν κοινή αντίληψη τόσο για τις προϋποθέσεις του όσο και για τα επόμενα βήματα. Άλλοι υποτιμούν το δημοκρατικό και ανεξαρτησιακό περιεχόμενο της ανατροπής, ενώ δεν αναφέρονται στην παραγωγική ανασυγκρότηση (καθώς τάχα αποπνέει παραγωγικισμό). Μπορεί, άραγε, να πείσεις μαζικά λέγοντας «έξω από το ευρώ» αλλά μη απαντώντας στο «μετά τι;». Άλλοι παραμένουν προσανατολισμένοι στον κοινοβουλευτικό δρόμο, σε μια εκλογική ανατροπή συσχετισμών, ενώ άλλοι συνεχίζουν να εκπροσωπούνται κεντρικά πολιτικά από μια ευρωπαϊστική αντίληψη την ίδια στιγμή που αναγγέλλεται ως κεντρικός πολιτικός κόμβος η έξοδος από το ευρώ. Αυτές οι αντιφατικές πολιτικές προσεγγίσεις οδηγούν το κοινό σύνθημα να μένει ξεκρέμαστο, να μην μπορεί να συγκροτήσει ένα άλλο σχέδιο, πειστικό για το λαό. Αυτό είναι ένα έκτο συμπέρασμα.
Συμπερασματικά, είναι σημαντικά για την Αριστερά τα ζητήματα της στάσης πληρωμών και της εξόδου από το ευρώ και την Ε.Ε., αλλά δεν πρέπει να ταυτίζονται μεταξύ τους, να έχουν διαφορετική διάσταση με κριτήριο τις κύριες αντιθέσεις στη χώρα την κατάσταση στο λαϊκό κίνημα. Το κυριότερο είναι ότι δεν μπορούν να υποκαταστήσουν, να υπερκεράσουν, την αναγκαία κεντρική πολιτική στόχευση απέναντι στο ειδικό καθεστώς που μας επιβάλλεται και τον παλλαϊκό ξεσηκωμό. Από την άποψη αυτή δεν μπορούν να αποτελέσουν τον πυρήνα για ένα στοιχειωδώς συνεκτικό σχέδιο της Αριστεράς.
