Μέρος Α’
Η απόλυτη καταιγίδα που έχει ξεσπάσει στις τέσσερις συστημικές τράπεζες μετά τους πανηγυρισμούς, ότι πέρασαν επιτυχώς τα stress test τον παρελθόντα Απρίλιο, δεν λέει να κοπάσει. Ενδεικτικά της κατάστασής τους είναι τα γεγονότα ότι: α) ο τραπεζικός δείκτης έχει υποχωρήσει (την 28/11/2018) κατά 60% από την ανακοίνωση της «επιτυχίας» στα strees test (30/4/2018), β) οι δύο μεγαλύτερες σε μέγεθος τράπεζες, Εθνική και Πειραιώς, βρίσκονται στο χαμηλότερο ιστορικά επίπεδο τιμών των μετοχών τους και γ) η συνολική τους κεφαλαιοποίηση, για τις τέσσερις, έχει πέσει στα μόλις 4 δισ. ευρώ μετά από τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις της τάξης των 65 δισ.
Αιτίες τρέχουσας τραπεζικής κρίσης
Η βασική αιτία αυτής της κατάστασης συνδέεται με το ύψος των «κόκκινων δανείων» και την παντελή αδυναμία των τραπεζών, με την εφαρμογή μνημονιακών εργαλείων και υπό ιδιωτικές «τεχνοκρατικές» διοικήσεις, να αντιμετωπίσουν έστω και στο ελάχιστο την κατάσταση. Το Δημόσιο, δηλαδή εμείς, έχει βάλει περίπου 55 δισ μέχρι τώρα, με τις τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις, ελέγχει μόλις το 16,5% υπό το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) που το διοικεί-ελέγχει η τρόικα. Στα 55 δισ. οφείλουμε να προσθέσουμε και την φορολογική επιδότηση των 20 δισ. ευρώ από τον αναβαλλόμενο φόρο (απαλλαγή από φόρους 20 δισ για περίοδο 20 ετών που εμφανίζονται ήδη ως «επιδότηση» του Δημοσίου στα ίδια κεφάλαια των τραπεζών).
Οι ιδιώτες μέτοχοι που έχουν βάλει συνολικά μόλις 10 δισ. ευρώ ελέγχουν το 83,5% (!), δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να βάλουν άλλα και απαγορεύουν στην πράξη κάθε σκέψη για αύξηση κεφαλαίου. Αυτοί ως γνωστόν συμμετείχαν στην 3η ανακεφαλαιοποίηση-λεηλασία για να αξιοποιήσουν τις «κρυμμένες υπεραξίες» στις εγγυήσεις των δανείων που διαφήμιζε η κυβέρνηση Τσίπρα στο εξωτερικό. Δεν ήρθαν να επενδύσουν στο χρεοκοπημένο τραπεζικό τομέα της Ελλάδας των διαρκών μνημονίων. Συνεπώς περιμένουν να κερδοσκοπήσουν από την πώληση σε εξευτελιστικές τιμές των δανείων, όπως γίνεται μέχρι σήμερα. Οι εταιρείες τους εμπλέκονται στις συγκεκριμένες αγορές και διαμεσολαβήσεις αναμένοντας μεγάλα κέρδη.
Μεθοδεύσεις για να πληρώσει ο λαός
Με τα δεδομένα ότι: α) οι λογαριασμοί για την μείωση των κόκκινων δανείων δεν βγαίνουν χωρίς νέες γενναίες αυξήσεις κεφαλαίου, β) οι μέτοχοι δηλώνουν απερίφραστα ότι δεν θα συμμετάσχουν, γ) ο χρόνος πιέζει για λύσεις, και δ) η λύση της εφαρμογής μαζικά της οδηγίας «bail in» –δηλαδή η κεφαλαιακή στήριξη των τραπεζών να γίνει κατά σειρά από τους μετόχους, τους ομολογιούχους και τους καταθέτες–, θα είχε «εκρηκτικές» συνέπειες για το σάπιο πολιτικό σύστημα και οδηγεί τρόικα, Τράπεζα Ελλάδος, τράπεζες και κυβέρνηση να βρουν «λύσεις» του τύπου «και η πίτα ολάκερη και ο σκύλος χορτάτος». Δηλαδή πως τα κόκκινα δάνεια θα ξεπουληθούν, θα τα πάρουν οι ενδιαφερόμενοι «μέτοχοι» και η «τρύπα» που θα δημιουργηθεί στους ισολογισμούς των τραπεζών θα καλυφθεί με χρήματα του λαού μέσω ειδικών διαδικασιών ανάλογα με την τελική «τεχνική» λύση.
Η πρόταση της Τράπεζας της Ελλάδας για την «εξυγίανση» των τραπεζών σκοπό έχει να εξυπηρετήσει τους τραπεζίτες και τους κερδοσκόπους των αγορών και μεταφέρει για μία ακόμα φορά τα οικονομικά βάρη, αγνώστου συνολικά μεγέθους, στην κοινωνία
Σε αυτό το πλαίσιο δουλεύουν πλέον πυρετωδώς όλα τα εμπλεκόμενα επιτελεία και κατατίθενται προτάσεις καθημερινά σχεδόν. Ενδεικτικά θα παρουσιάσουμε κάποιες από αυτές, ανεξάρτητα του τι λένε κάθε φορά και πως τις παρουσιάζουν ή αποδέχονται όλοι οι εμπλεκόμενοι καθώς η κάθε πρόταση σε διαφορετικό βαθμό κάποιους «βοηθά» και κάποιους «ρίχνει». Και εκεί αρχίζουν τα «σπρωξίματα».
Η πρόταση της Τράπεζας Ελλάδος
Μετά από συνεννοήσεις Τράπεζας Ελλάδος και τραπεζών η πρώτη παρουσίασε την δική της πρόταση που συνοπτικά έχει ως εξής:
Μεταφορά σε «bad bank» (όχημα ειδικού σκοπού-SPV) κόκκινων δανείων, ενδεικτικά ύψους 40 δισ. ευρώ μαζί με τις εξασφαλίσεις τους. Για την εγγύησή τους θα μεταφέρουν και τον αναλογούντα αναβαλλόμενο φόρο που καλύπτει τις τρέχουσες προβλέψεις του συγκεκριμένου χαρτοφυλακίου και υπολογίζονται σε 7,5 δισ. ευρώ. Το SPV, με το κάλυμμα του αναβαλλόμενου φόρου θα εκδώσει ομόλογα 3 κατηγοριών. Οι δύο πρώτες θα διατεθούν στην αγορά και η τελευταία (Junior) θα διατεθεί στο Δημόσιο και τις συμμετέχουσες τράπεζες. Κοινώς ένας ακόμα λιθαράκι στην πυραμίδα της κερδοσκοπίας των δανείων. Στις τράπεζες θα μεταφέρει ομόλογα και μετρητά ίσα με την αξία των δανείων που διαβιβάστηκαν. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι από τους ισολογισμούς των τραπεζών θα φύγουν 47,5 δισ. ευρώ από «κόκκινα δάνεια» και αναβαλλόμενο φόρο και στη θέση τους οι τράπεζες θα βάλουν τα ποσά που θα λάβουν από το SPV είτε με τη μορφή ομολόγων είτε με τη μορφή μετρητών από τη διαχείριση των NPEs.
Το SPV θα αναλάβει την διαχείριση των δανείων μέσω ιδιωτικής εταιρείας διαχείρισης, τα γνωστά Funds που ήδη έχουν λάβει άδειες από την Τράπεζα της Ελλάδος. Παράλληλα στο όλο κύκλωμα θα εμπλακούν, με υψηλές αμοιβές όπως πάντοτε, μια σειρά από διαμεσολαβούντες. Εάν οι ανακτήσεις από τη διαχείριση θα είναι μικρότερες από την αρχική αξία μεταβίβασης των δανείων η ζημιά θα καλύπτεται κατ’ αρχήν από την αναβαλλόμενο φόρο, που θα καταβάλλει το δημόσιο σε μετρητά τότε, και εάν συνεχίζει να υπάρχει ζημιά αυτή θα μεταφέρεται στα Junior ομόλογα που θα κατέχουν το Δημόσιο και οι τράπεζες. Έτσι θα εξασφαλίζονται οι επενδυτές που θα αγοράσουν τις δύο πρώτες κατηγορίες ομολόγων.
Με την πρόταση της Τράπεζας Ελλάδος, σύμφωνα με το παράδειγμα, οι τράπεζες απαλλάσσονται από μεγάλο όγκο μη εξυπηρετούμενων αλλά μειώνουν την καθαρή τους θέση τους κατά 7,5 δισ. ευρώ λόγω της μεταβίβασης του αναβαλλόμενου φόρου. Μπορεί μεν να βελτιώνεται η κατάσταση των κόκκινων δανείων αλλά η έλλειψη του αναβαλλόμενου φόρου θα τις υποχρεώσει σε νέα κεφαλαιακή ενίσχυση, όχι απαραίτητα με αύξηση κεφαλαίου.
Ο αντιλαϊκός χαρακτήρας της πρότασης
«Κλειδί» στο συγκεκριμένο σχέδιο αποτελεί η τιμή στην οποία οι τράπεζες θα διαβιβάσουν τα δάνεια. Όσο πιο χαμηλά είναι η τιμή τόσο θα μεγαλώνει η μεταβίβαση του αναβαλλόμενου φόρου και συνεπώς θα αυξάνουν οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών.
Η όλη διαδικασία είναι αρκετή περίπλοκη και χρονοβόρα και θα απαιτήσει, για να ολοκληρωθεί η φάση μέχρι το σημείο της έναρξης διαχείρισης των κόκκινων δανείων, διάστημα ενός περίπου έτους. Οπότε η όποια κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών θα γίνει, για αυτό το θέμα, περί το τέλος 2019.
Οι τραπεζίτες που βολεύονται απόλυτα από μια τέτοια διαδικασία έχουν εκφράσει κατ’ αρχήν σύμφωνη γνώμη αλλά χωρίς να δεσμεύονται αναζητώντας ακόμα καλύτερες λύσεις που θα αποτρέπουν κεφαλαιακές ενισχύσεις. Η περίπτωση λύσης Eurobank-Grivalia είναι ενδεικτική. Σε κάθε περίπτωση έχουν ζητήσει όχι ένα SPV για όλες αλλά ένα για κάθε μία.
Οι οίκοι του εξωτερικού βλέπουν γενικά ευνοϊκά τέτοιας μορφής λύσεις, καθώς αναμένεται να συμμετάσχουν στο πάρτι προμηθειών και διαμεσολαβήσεων που θα στηθεί. Παράλληλα όμως κάποιοι από αυτούς διατηρούν επιφυλάξεις και ερωτηματικά για τη συγκεκριμένη πρόταση της Τράπεζας Ελλάδος όχι για την ουσία της αλλά τεχνικές επιμέρους λεπτομέρειες.
Αποτιμώντας την πολιτική σημασία της πρότασης σημειώνουμε ότι
- Λύνει το πρόβλημα των μεγαλομετόχων των τραπεζών που δεν θέλουν «να βάλουν το χέρι στην τσέπη»
- Το Δημόσιο, δηλαδή εμείς, θα πληρώσει με μετρητά το ύψος του αναβαλλόμενου φόρου.
- Επιπλέον το Δημόσιο θα επιβαρυνθεί με ότι πρόσθετες ζημιές δημιουργηθούν εάν δεν επαρκεί ο αναβαλλόμενος φόρος. Η επιβάρυνση αυτή, αγνώστου ύψους θα προέλθει από τα Junior ομόλογα που θα έχει αγοράσει για να στηρίξει το εγχείρημα του SPV
- Η διαχείριση των κόκκινων δανείων θα γίνει από ιδιώτες, τα γνωστά Fund με κριτήριο το μέγεθος του κέρδους και όχι από το δημόσιο, με κριτήριο τις κοινωνικές-λαϊκές ανάγκες, που για μια ακόμα φορά θα πληρώσει τις ζημιές.
- Οι δανειολήπτες, ιδιαίτερα οι ιδιώτες, χωρίς καμία προστασία, θα συνεχίζουν να αποτελούν το αντικείμενο στυγνών εκβιασμών από τους «διαχειριστές» των κόκκινων δανείων. Να σημειώσουμε ότι μόνο για το 2019 είναι προγραμματισμένοι 36.000 ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί για λογαριασμό των τραπεζών και φυσικά οι περισσότεροι αφορούν πρώτη κατοικία και μάλιστα λαϊκών στρωμάτων.
Πρόκειται δηλαδή για μια πρόταση που σκοπό έχει να εξυπηρετήσει τους τραπεζίτες και τους κερδοσκόπους των αγορών, που έχουν συσσωρευτεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και την λυμαίνονται, και μεταφέρει για μία ακόμα φορά τα οικονομικά βάρη, αγνώστου συνολικά μεγέθους, στο λαό.
Η «κυβέρνηση της αριστεράς» παρακολουθεί τις εξελίξεις και ετοιμάζει το δικό της αντίστοιχης «έμπνευσης» σχέδιο αντί να υλοποιήσει ένα ακριβώς αντίθετο, με σεισάχθεια, κοινωνικά κριτήρια και ανάταξη της οικονομίας σε φιλολαϊκή-αναπτυξιακή κατεύθυνση.
Διαβάστε τη συνέχεια στο Μέρος Β’
