«Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει» ή πώς η βοήθεια των 110 δισ. ευρώ ξαναγεμίζει τα ταμεία των πιστωτών μας. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου.
«Η κρίση στην Ελλάδα αρχίζει να αναβιώνει ζοφερές μνήμες της δεκαετίας του 1920», αναφέρει ο Ρόμπερτ Σάμουελσον σε άρθρο του στο Newsweek, στο οποίο αναρωτιέται αν ζούμε ήδη τις απαρχές μιας δεύτερης Μεγάλης Ύφεσης, θυμίζοντας ότι η κατάληξη και εκτόνωσή της ήταν ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Στην «προφητεία» του σημειώνει, με αφοπλιστική ειλικρίνεια, ότι στη διεθνή κρίση χρέους «η Ελλάδα είναι απλώς το καναρίνι στο ανθρακωρυχείο». Το οποίο, ως γνωστόν, δεν γύριζε πάντα ζωντανό από τις στοές.
«Το καναρίνι σώθηκε», αντιτάσσει η κυβέρνηση που βγήκε κι αυτή με καψαλισμένα φτερά από την προχθεσινή ψηφοφορία στη Βουλή για την έγκριση του μνημονίου οικονομικής «κατοχής» της Ελλάδας από τους πιστωτές της. Σώθηκε; Η νεκροψία θα δείξει… Ακόμη κι αν καταφέρει η κυβέρνηση να πάρει την πρώτη δόση δανεισμού από το ΔΝΤ και τους εταίρους της Ε.Ε. πριν από τις 19 Μαΐου, οπότε λήγουν ομόλογα ύψους περίπου 9 δισ. ευρώ, είναι άγνωστο αν και υπό ποιους όρους θα υπάρξει συνέχεια με δεύτερη και τρίτη δόση. Ήδη, παρά τις επίμονες επίσημες διαψεύσεις κάθε σκέψης για αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, αναλυτές και εκπρόσωποι τραπεζών, οίκων αξιολόγησης, επενδυτικών κεφαλαίων είναι εξίσου επίμονοι στην πρόβλεψη ότι κάτι τέτοιο είναι αναπόφευκτο το αργότερο σε δύο χρόνια, σε ποσοστό μέχρι και 50%. Και μάλιστα με διαμεσολάβηση του ΔΝΤ.
Αλλά και στην (σχεδόν απίθανη) περίπτωση το ζοφερό σενάριο της «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» να διαψευστεί και οι δόσεις των 110 δισ. ευρώ να καταβληθούν κανονικά μέχρι το 2013, το ερώτημα είναι ποιον «σώζουν», τελικά, τα χρήματα αυτά. Το ότι σώζουν τους πιστωτές της χώρας είναι, πλέον, μια κοινοτοπία. Εκείνο, όμως, που έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι ότι ένα σημαντικό μέρος αυτών των δανείων σώζουν μόνο αυτούς που μας δανείζουν. Τα λεφτά που θα μας δίνουν σχεδόν αυτόματα θα επιστρέφουν στα ταμεία τους και μάλιστα με απόδοση 5%. Να μερικοί ενδιαφέροντες αριθμοί:
– Το 29% του ελληνικού χρέους, περίπου 86 δισ. ευρώ, βρίσκονται στην Ελλάδα. Τα 39 δισ. τα κατέχουν τα ασφαλιστικά ταμεία και τα 47 δισ. οι τράπεζες. Οι εγχώριες τράπεζες αναμένεται, λοιπόν, να πάρουν μέχρι το 2013 περίπου 25 δισ. ευρώ για τόκους και χρεολύσια, που αντιστοιχούν στα ομόλογα που έχουν στη διάθεσή τους. Επιπλέον, αυτών, θα ενισχυθούν με ποσό μέχρι και 15 δισ. από τα δάνεια Ε.Ε. και ΔΝΤ για τη δημιουργία του ταμείου στήριξης του τραπεζικού συστήματος. Σ’ αυτά πρέπει να προστεθούν και τα 13 δισ. ευρώ που μπορούν να αντλήσουν από το πακέτο των 28 δισ. που τους είχε διαθέσει η προηγούμενη κυβέρνηση. Συνολικά, οι «απολαβές» των ελληνικών τραπεζών για τη «διάσωσή» μας μπορούν να φτάσουν τα 55 δισ. στην τριετία, χωρίς να υπολογίζει κανείς το «μπόνους» που απολαμβάνουν δανειζόμενες με μόλις 1,5% από την ΕΚΤ έναντι των ομολόγων-σκουπιδιών που τις παραδίδουν.
– Ένα ποσοστό 55% των ελληνικών ομολόγων βρίσκονται στα χέρια ευρωπαϊκών τραπεζών. Η Βρετανία κατέχει τη μερίδα του λέοντος με 23% και ακολουθούν η Γαλλία με 11%, η Γερμανία με 9% , η Ιταλία με 6%, το Βέλγιο και η Ολλανδία με 6%, η Σκανδιναβία με 3%. Με την εξαίρεση της Βρετανίας που δεν μετέχει στον μηχανισμό στήριξης αφού δεν είναι στην ευρωζώνη, οι υπόλοιπες χώρες (με το 33% του ελληνικού χρέους στα χαρτοφυλάκιά τους, ήτοι πάνω από 100 δισ. ευρώ) θα εισφέρουν στον μηχανισμό με περίπου 80 δισ. ευρώ, έκαστη κατά την αναλογία της. Την ίδια, όμως, περίοδο θα εισπράξουν για τόκους και χρεολύσια πάνω από 50 δισ. ευρώ. Άλλωστε, όπως έχει πει και ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Β. Σόιμπλε, «πρόκειται για ένα δάνειο κανονικά τοκιζόμενο. Αν όλα πάνε καλά, το γερμανικό κράτος θα έχει κλείσει μια καλή δουλειά».
-Το πακέτο σωτηρίας των πιστωτών της Ελλάδας (για την ακρίβεια: εγγύησης των τοκογλυφικών τους αποδόσεων) ξεκινά από τις ευρωπαϊκές τράπεζες – κατόχους ομολόγων της Ευρωζώνης για να καταλήξει και πάλι σ’ αυτές, εν είδει προκαταβολής των τόκων και των κερδών τους. Τι απομένει για το ελληνικό κράτος και τις υποχρεώσεις του; Απολύτως τίποτα, όπως φαίνεται άλλωστε από το γεγονός ότι ακόμη και το μνημόνιο ΔΝΤ και Ε.Ε. προβλέπει αύξηση του χρέους στο 150% μέχρι το τέλος του προγράμματος. Αντιθέτως, οι πραγματικές ανάγκες δανεισμού της Ελλάδας υπερβαίνουν κατά πολύ τα 110 δισ. που δίνουν οι επιτηρητές. Μόνο για να εξυπηρετηθούν οι τόκοι (57,6 δισ.) και τα χρεολύσια (103,7 δισ.) μέχρι το 2013 η Ελλάδα χρειάζεται επιπλέον 50 δισ. -τουλάχιστον. Που σημαίνει ότι, αργά ή γρήγορα, θα χρειαστεί να αναμετρηθεί ξανά με τις αγορές και τους κερδοσκόπους. Έχει την εύκολη λύση, βεβαίως, να «ρίξει» (κατά τα ειωθότα) τα ασφαλιστικά ταμεία που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους περίπου 40 δισ. ομόλογα, ένα μέρος των οποίων λήγει. Αλλά πολύ περισσότερο προσβλέπει στη βίαιη αναδιανομή της φτώχειας της ελληνικής κοινωνίας μέσω της «δημοσιονομικής προσαρμογής» των 30 δισ. ευρώ μέχρι το 2013, με φορολογικές και εισοδηματικές επιδρομές που δεν έχουμε δει ακόμη την τελική τους εκδοχή.
Συμπέρασμα; Το πακέτο «σωτηρίας» από τη χρεοκοπία υπακούει στη λογική «Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει». Κάθε ευρώ που θα εκταμιεύεται (με ολέθριο για την κοινωνία τίμημα) από τα ευρωπαϊκά χαρτοφυλάκια, θα περνάει από την Ελλάδα απλώς… τράνζιτ, για να επιστρέψει γρήγορα στη βάση του. Και, μάλιστα, ακριβά τοκισμένο.
Γιάννης Κιμπουρόπουλος
