Η σημερινή κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας μετά την «έξοδο από τα μνημόνια»

Δημοσιεύουμε το πρώτο μέρος ενός κειμένου του Αλέξανδρου Οικονομίδη, με τίτλο «Η σημερινή κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας μετά την «έξοδο από τα μνημόνια»», στο οποίο επιχειρεί μια καταγραφή των βασικών τάσεων που διαμορφώνουν την ελληνική πραγματικότητα –στην οικονομική και στην κοινωνική της διάσταση– τα τελευταία χρόνια, κάνοντας χρήση ιδιαίτερα διαφωτιστικών στοιχείων και δεικτών.
Το δεύτερο μέρος του κειμένου αυτού, με τίτλο «Έλλειψη Στρατηγικού Σχεδίου Ανάκτησης της Εθνικής Κυριαρχίας και Εξόδου από το σημερινό τέλμα» στο οποίο παρουσιάζονται οι προϋποθέσεις –προγραμματικές, πολιτικές, ιδεολογικές– του απαραίτητου εναλλακτικού σχεδίου επιμένοντας στον κομβικό στρατηγικό στόχο της Ενδογενούς Ανάπτυξης, θα δημοσιευτεί στο επόμενο φύλλο μας. Και τα δύο μέρη, στη συνέχεια, θα είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του συνεδρίου για το «Υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας στην τροχιά του 21ου αιώνα».

Η σημερινή κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας μετά την «έξοδο από τα μνημόνια»

του Αλέξανδρου Οικονομίδη (*)

Στις 21 Αυγούστου 2018, ο τότε πρωθυπουργός της χώρας, Αλέξης Τσίπρας, ανακοινώνει από την Ιθάκη την έξοδο της χώρας από τα Μνημόνια. Τα ίδια βέβαια ψέματα συνεχίζει και η σημερινή κυβέρνηση του Μητσοτάκη.

Φυσικά σήμερα δεν είμαστε σε καμιά Κανονικότητα. Παραμένουν βέβαια σε ισχύ όχι μόνο τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής και εξυγίανσης που επιβληθήκαν από τα διαδοχικά μνημόνια αλλά, το χειρότερο όλων, η εκχώρηση του δημόσιου πλούτου και των δημόσιων οργανισμών στους «δανειστές» μέσω του Υπερταμείου του δημοσίου που δεν ανήκει όμως στον δημόσιο τομέα, καθώς και την ανεξαρτησία της φορολογικής διοίκησης (ΑΑΔΕ) από τον έλεγχο του κοινοβουλίου μια και αυτή πλέον δεν υπόκειται σε έλεγχο ή εποπτεία από κυβερνητικά όργανα, κρατικούς φορείς ή άλλες διοικητικές αρχές.

Επίσης ξεχάσανε να θυμίσουν στους πολίτες τι οφείλουν να πληρώνουν στους δανειστές, τουλάχιστον μέχρι το 2070, αυτοί, τα παιδιά τους, τα εγγόνια τους και, όπως πάει το πράγμα, τα εγγόνια αυτών.

Σήμερα, μετά από 15 χρόνια μεταρρυθμίσεων και διαρθρωτικών παρεμβάσεων:

• Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ): Η χώρα δεν έχει ανακτήσει ακόμα το ΑΕΠ που είχε το 2009 (220,3 δισ. ευρώ το 2023, έναντι 231,64 δισ. ευρώ το 2009).

• Το συνολικό δημόσιο χρέος της χώρας, στο τέλος του περασμένου Ιουνίου διαμορφώθηκε στο ποσό των 407 δισ. Ευρώ, 182,5% του ΑΕΠ (από 299 δισ. ευρώ το 2009), καταγράφοντας το υψηλότερο ποσοστό από όλα τα κράτη της Ε.Ε.

• Η συμμετοχή της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) του τομέα μεταποίησης στο ΑΕΠ το 2022 ήταν μόλις 9,1% Βέβαια Από το 2009 το ποσοστό της ελληνικής προστιθέμενης αξίας στην συνολική αξία των τελικών προϊόντων βαίνει μειούμενο. Η συμμετοχή της εγχώριας παραγωγής δεν υπερβαίνει το 25% στο ΑΕΠ, το οποίο είναι το μικρότερο στην Ε.Ε.

• Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίων από το 2010 υπολείπονται των αποσβέσεων, μειώνοντας το φυσικό κεφάλαιο της οικονομίας, με αποτέλεσμα η συνεισφορά του παραγωγικού συντελεστή κεφαλαίου στη μεγέθυνση του ΑΕΠ μέχρι και το 2022 ήταν αρνητική. Οι όποιες Ξένες Αμεσες Επενδύσεις κατευθύνονται αποκλειστικά σε αγορές κατοικιών και εξαγορές. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η οποιαδήποτε αύξηση του ΑΕΠ οφείλεται σε μεγάλο μέρος στον συντελεστή εργασία και μάλιστα σε θέσεις εργασίας χαμηλής τεχνολογικής εξειδίκευσης.

• Σημαντική παραγωγική καθίζηση επήλθε στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας από το 95,3% του μέσου ευρωπαϊκού όρου που ήταν το 2009, σήμερα είναι μόλις 67,8%.

• Συνεχής επιδείνωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Στο ΑΕΠ πρώτου τριμήνου του 2024 υπήρξε σημαντική μείωση των εξαγωγών αγαθών με ποσοστό -8,8%, η οποία σε συνδυασμό με την αύξηση κατά +2,5% των εισαγωγών, προκάλεσε την πρώτη εδώ και πολλούς μήνες σοβαρή επιδείνωση του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας.

• Η παγκόσμια θέση της Ελλάδας χειροτερεύει συνεχώς, καταλαμβάνοντας τις τελευταίες θέσεις μεταξύ 140 κρατών, με βάση τους δείκτες Ανταγωνιστικότητας, Διαφθοράς, Οικονομικής Ελευθερίας, Μακροοικονομικού Περιβάλλοντος, Κοινωνικής Δικαιοσύνης και Ελευθερίας του Τύπου.

• Στην Ελλάδα, το 1% των πλουσιότερων κατέχει το 25% του πλούτου της χώρας, ενώ το 10% των πιο πλούσιων έχει στα χέρια του πάνω από το μισό του συνολικού πλούτου (55,1%). Εδώ είμαστε σε καλύτερη ακόμα θέση από την Ευρώπη στην οποία το πλουσιότερο 10% της Γηραιάς Ηπείρου κατέχει το 67% του πλούτου, ενώ το 50% των Ευρωπαίων ενηλίκων κατέχει μόνο το 1,2% του πλούτου.

• Τα συνολικά χρέη των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, ανέρχονται σήμερα σε πάνω από 371 δισ. ευρώ, με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές να διαμορφώνονται στα 224 δισ. ευρώ (το 60,4%). Τα 105 δισ. ευρώ είναι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές 4,2 εκατομμυρίων πολιτών προς την εφορία, εκ των οποίων, μάλιστα, τα 26,3 δισ. ευρώ έχουν χαρακτηριστεί ως ανεπίδεκτα είσπραξης. Τα 47 δισ. ευρώ είναι οι οφειλές 2,3 εκατομμυρίων πολιτών στο ΚΕΑΟ.

• Σε ό,τι αφορά τους μισθούς η Ελλάδα είναι ουραγός σύμφωνα με έρευνα του ΟΟΣΑ. Με βάση τα στοιχεία της ΕΚΤ, ενώ τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά αύξησαν το σύνολο της περιουσίας τους κατά σχεδόν 60% από το 2009 ως σήμερα, οι Ελληνες είναι σήμερα κατά 22,5% φτωχότεροι σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα.

• Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση (-33%) αγοραστικής δύναμης ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, με τελευταία τη Βουλγαρία.

• Για τα 6 στα 10 νοικοκυριά το μηνιαίο εισόδημα επαρκεί για 19 ημέρες. Το 2023 το 21,7% δήλωσε πως το ίδιο ή κάποιο άλλο μέλος του νοικοκυριού του έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, έναντι 20,9% το 2022 και 16,8% το 2021.

• Η Ελλάδα είναι πρώτη στην Ε.Ε. των 27 στο ποσοστό των ατόμων σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού στον γενικό πληθυσμό με 26,3%, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο να αγγίζει το 21,6%. Τα άτομα σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού στις ηλικίες 15-24 ετών είναι το 30,7% της κοινωνίας, όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι 24,5%.

• Πλειστηριασμοί: Άγγιξαν τους 100.000 το 2023. Υπάρχουν 230.890 πλειστηριασμοί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της κυβέρνησης.

• Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές ιδιωτών στο κράτος και τα «κόκκινα» δάνεια ιδιωτών και των επιχειρήσεων στις τράπεζες, μεγεθύνονται συνεχώς, ξεπερνώντας ήδη το ΑΕΠ της χώρας. Ληξιπρόθεσμες οφειλές 224 δισ ευρώ με ΑΕΠ της χώρας 220,3 δισ ευρώ.

• Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (Μάρτιος 2024), οι μη οικονομικά ενεργοί πολίτες (άνεργοι και συνταξιούχοι), φθάνουν τους 3.459.281, ενώ οι απασχολούμενοι είναι 4.325.848.

• Οι 7 στις 10 από τις νέες θέσεις εργασίας, είναι προσωρινής απασχόλησης, οι λεγόμενες ευέλικτες μορφές εργασίας.

• Οι 7 στους 10 Έλληνες μένουν στο σπίτι των γονιών τους, σύμφωνα με την Eurostat, με τον μέσο όρο της ηλικίας τους αν υπολογίζεται στα 30,7 έτη. Αναλυτικότερα, 7 στους 10 Έλληνες ηλικίας 18-34 ετών -στην πλειοψηφία τους άνδρες- σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Eurostat, ζουν με τους γονείς τους όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος στη λίστα των 26 χωρών της ΕΕ δεν ξεπερνά το 49.4%. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά όταν καλούνται να πληρώσουν μόνο για ενοίκιο περίπου το 60-70% των μηνιαίων αποδοχών τους.

• Το ποσοστό της ιδιοκατοίκησης στη χώρα το 2021 ήταν 70,3%, στην Αττική φθάνει στο 65,2%, ενώ αντίστοιχα το 2009 ήταν 77,2%. Αν η σύγκριση γίνει με το 2005 που το ποσοστό της ιδιοκατοίκησης είχε αγγίξει το 84,6% η «βουτιά» φτάνει τις 14,3 ποσοστιαίες μονάδες.

• Πληθωρισμός το 2022 ήταν 9,3% και το 2023 ήταν 4,2%. Σωρευτικά λοιπόν τα τελευταία δύο χρόνια ο πληθωρισμός ήταν 13,5%.

• Η άνοδος των τιμών στα τρόφιμα ανήλθε εγχωρίως μέσα σε 17 μήνες κατά 17,3%, 11,7% το 2023, και για το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου-Μαΐου 2024 σε 5,6%. Οι Έλληνες πληρώνουν τα τυποποιημένα προϊόντα έως και 10% υψηλότερα από την ευρωζώνη, σύμφωνα με έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδος.

• Αγορά Κατοικίας – Ενοίκια. Με διψήφιο ποσοστό ετήσιας ανόδου όσον αφορά την πορεία των τιμών πώλησης αγγίζοντας το +11% και η άνοδος στα ενοίκια είναι πάνω από το 7%.

• Το Δημογραφικό Πρόβλημα της Ελλάδας. Οι γεννήσεις στην Ελλάδα το 2022 ανήλθαν σε 76.541, ενώ αντίστοιχα οι θάνατοι έφθασαν τους 140.801. Μια γέννηση ανά δύο θανάτους. Το 2024 αναμένεται να έχουμε 70.500 γεννήσεις στη χώρα ενώ το 1951 είχαμε 155.420 γεννήσεις. Μείωση των γεννήσεων κατά 45,36%. Τα άτομα 65 χρονών και άνω αποτελούν σήμερα το 23% του πληθυσμού έναντι μόλις 6,8% το 1951. Αύξηση 350%. Τα παντρεμένα ζευγάρια με παιδιά καταγράφουν μείωση της τάξης του 10,7% συγκριτικά με 10 χρόνια πριν. Τα παιδιά που ζουν με δύο γονείς είναι 83,9%, ενώ τα παιδιά που ζουν με έναν γονέα είναι 13% και χωρίς γονέα 3,1%.

 * Ο Αλέξανδρος Οικονομίδης, μέλος της Επιτροπής Στήριξης του συνεδρίου, είναι Μαθηματικός – Μηχανουργός, συνιδρυτικό μέλος του Ινστιτούτου για την Ενδογενή Παραγωγική Ανασυγκρότηση – ΙΝΕΠΑ. Έχει συμμετάσχει σε πλήθος εκδηλώσεων με θέμα την Ενδογενή Παραγωγική Ανασυγκρότηση στην Ελλάδα, την Αμυντική Βιομηχανία καθώς και την ανάδειξη της σπουδαιότητας των μικρών παραγωγικών επιχειρήσεων για την οικονομική, και όχι μόνον, ανάπτυξη της Ελλάδας και του λαού της.

Σου άρεσε αυτό το άρθρο; Ενίσχυσε οικονομικά την προσπάθειά μας!