Η πανδημία του Covid-19, πέρα από το ότι επηρεάζει και ανησυχεί τους πάντες, αποτελεί συστημικό κίνδυνο γιατί προσβάλλει «ξαφνικά» όλους τους τομείς της οργανωμένης ζωής σε παγκόσμια κλίμακα. Αλλά για να την προσεγγίσουμε ως πραγματικότητα-ολότητα, χρειάζονται κι άλλοι, πιο συγκεκριμένοι προσδιορισμοί.
Ο δυτικός άνθρωπος και το τόσο διαφημισμένο μαζικό καταναλωτικό πρότυπο (το οποίο κυριαρχεί και σε τμήματα βασικών κρίκων του συστήματος πέρα από τη Δύση) αντιμετωπίζουν σήμερα τα όριά τους. Οι άνθρωποι βρίσκονται μπροστά στον κίνδυνο του θανάτου, συχνά απροστάτευτοι, μόνοι και εγκαταλειμμένοι.
Δεν είναι ένας πόλεμος με στρατούς και όπλα, ούτε ένα χρηματιστικό κραχ που οδηγεί σε μαζική ανεργία και πτώχευση. Είναι όμως το ίδιο τρομακτικό γιατί περιλαμβάνει σχεδόν όλα τα αποτελέσματα των παραπάνω καταστάσεων, έστω κι αν εκδηλώνονται με άλλες μορφές. Και οδηγεί, όχι σε συνεννόηση και συνεργασία, αλλά σε μεγαλύτερο ανταγωνισμό και κυνισμό όλων των διεθνών ελίτ απέναντι στους πληθυσμούς και τις κοινωνίες αλλά και αναμεταξύ τους.
Από αρκετές απόψεις, ο κόσμος θα είναι διαφορετικός από δω και πέρα. Θα κινείται σε νέες συντεταγμένες. Είναι ιδιαίτερα κρίσιμο, κάθε σκεπτόμενος και προβληματιζόμενος πολίτης να κατανοήσει ότι το τι θα προκύψει εξαρτάται και από εμάς όλους. Με μια έννοια, είναι μια ρευστή και κρίσιμη κατάσταση όπου η πολιτική πάλη έχει όλη της την επικαιρότητα.
Πρόκειται λοιπόν για φαινόμενο πολύ έντονης δυναμικής, του οποίου οι συνέπειες δεν έχουν φανεί παρά μόνο πολύ μερικώς. Επί του παρόντος, υπάρχουν ορισμένες ιδιαίτερα φανερές, με τις οποίες σχετίζονται τα 5 σημεία που ακολουθούν.
1 . Πανδημία και δομική κρίση του καπιταλισμού
Η πανδημία συναντιέται με τη δομική κρίση του συστήματος κοινωνικών σχέσεων που κυριαρχεί σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο τρόπος που εκδηλώνεται, αποτελεί ιδιαίτερη έκφραση αυτής της κρίσης. Φανερώνει τη σύμπλεξη των σύγχρονων τρόπων ζωής, της κατανάλωσης και των σχέσεων ανθρώπου/φύσης στις συνθήκες του σύγχρονου καπιταλισμού.
Το καταστροφικό παραγωγικό μοντέλο αυτού του συστήματος, έχει οδηγήσει καταρχάς στην ανατροπή κάθε ισορροπίας μεταξύ φυσικών οικοσυστημάτων και παρεμβατικής εκμεταλλευτικής δραστηριότητας. Δεύτερον, στην ένταση της αστικοποίησης (μαζί με τη φτωχοποίηση) με γιγαντιαίους ρυθμούς, ως μέσων για τη συσσώρευση όρων κερδοφόρας αναπαραγωγής του κεφαλαίου. Οι διεργασίες αυτές, οδηγούν σε μεγάλης κλίμακας καταστροφές κάθε είδους και πολλαπλασιάζουν τις συνέπειές τους.
Η πανδημία του Covid-19 συνδέεται με την πορεία της δομικής κρίσης στην οποία είναι μπλεγμένος όλος ο πλανήτης, αφού ο πολυπολικός χαρακτήρας δεν αίρει τον καπιταλισμό και την εγγενή τάση του για παγκοσμιοποίηση-διεθνοποίηση, όπως δεν καταργεί και τον σφοδρό ανταγωνισμό διαφόρων πόλων.
Συνεπώς, η πανδημία:
- θα εντείνει τη δομική κρίση του σημερινού συστήματος,
- θα χρησιμοποιηθεί για να συγκαλύψει τους γενικότερους όρους και τις αιτίες αυτής της κρίσης,
- θα συμβάλλει στη μεγάλης κλίμακας καταστροφή και απαξίωση κεφαλαίου,
- θα επηρεάσει όλο το πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων (μισθοί, ασφάλιση, τηλεργασία, ευελιξία κ.λπ.),
- θα δώσει τεράστια έκταση στην ανεργία και στη συσσώρευση λιμνάζοντος εργατικού δυναμικού (τεράστια γκέτο και περιφέρειες ολόκληρες ως τέτοιου είδους δεξαμενές),
- θα οδηγήσει σε σημαντική διόγκωση του παγκόσμιου χρέους, αναδεικνύοντας το θέμα της διαχείρισης και εξυπηρέτησής του, γύρω από το οποίο θα καθοριστούν και συμμαχικά μπλοκ, και
- θα δώσει τεράστια ώθηση στους μηχανισμούς βιοπολιτικού ελέγχου των κοινωνιών.
2. Πανδημία, παγκοσμιοποίηση και γεωπολιτική
Η παγκοσμιοποίηση σήμαινε, εκτός των άλλων, την καταστροφή των παραγωγικών δυνατοτήτων κάθε χώρας και κοινωνίας, ξεδοντιάζοντας εθνικές οικονομίες και διαλύοντας τον παραγωγικό τους ιστό. Τώρα, κάνει τους κυβερνώντες να παραδέχονται, δικαιολογούμενοι, πως διεξάγεται ένας αδυσώπητος πόλεμος για την εξασφάλιση των απαραίτητων υγειονομικών προμηθειών. Η διάλυση παραγωγικών δυνατοτήτων, στερεί δυνατότητες άλλου είδους κινητοποίησης και ελευθερίας (αυτονομίας) στην αντιμετώπιση μεγάλων κρίσεων και κινδύνων.
Δεν ζούμε όμως γενικά στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, αλλά σε μια ιδιαίτερη συγκυρία. Η πανδημία έρχεται να επιταχύνει τάσεις που είχαν διαφανεί τα τελευταία χρόνια. Δηλαδή, τα όρια και αδιέξοδα της παγκοσμιοποίησης, την ενδόρρηξη (το ρήγμα δηλαδή μέσα στην καρδιά του συστήματος –ΗΠΑ, Βρετανία κ.λπ.) και το νέο πλαίσιο ανταγωνισμού μπλοκ και μεγάλων δυνάμεων, όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Ευρώπη, ο ισλαμικός κόσμος και περιφερειακές επεκτατικές δυνάμεις.
Ήδη με την ενδόρρηξη και τη μεγάλη προσφυγική κρίση, είχαν τεθεί τα θεμέλια για διεργασίες όπως:
- Η αναδίπλωση πρώην κοσμοκρατικών δυνάμεων (κυρίως ΗΠΑ και δευτερευόντως Βρετανία και ορισμένων συμμάχων τους),
- οι έντονα φυγόκεντρες τάσεις στην Ευρώπη και το κλείσιμο των συνόρων με βάση το προσφυγικό,
- η ανακήρυξη ως μέγιστου εχθρού του «εθνολαϊκισμού», στην πραγματικότητα της παρέμβασης λαών και χωρών στην πολιτική διαδικασία, και
- η όξυνση του ανταγωνισμού ΗΠΑ – Ευρώπης, ΗΠΑ – Κίνας, δυτικού στρατοπέδου – Ρωσίας, ευρωατλαντισμού – ισλαμικού κόσμου, στη βάση του οποίου σημειώθηκαν νέες περιφερειακές, οικονομικές και πολεμικές συγκρούσεις.
Με δυο λόγια, είχαμε εισέλθει στην «εποχή της γεωπολιτικής» και είχε επανέλθει η πολιτική (που χαρακτηρίζονταν ως «λαϊκισμός»). Τώρα, με την πανδημία, επανέρχεται το «κράτος». Επανέρχεται εν μέσω γεωπολιτικών διευθετήσεων, έντασης, ανταγωνισμού και πολέμων. Επανέρχεται αδυνατισμένο μεν από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, αλλά και ενισχυμένο στις διαστάσεις της καταστολής και του ελέγχου. Επανέρχεται με μια ιεραρχημένη κλίμακα: Μεγάλες δυνάμεις, περιφερειακές δυνάμεις, ενεργά κράτη, εξαρτημένα και υποδεέστερα κράτη, προτεκτοράτα και κράτη υπό διάλυση-κατεδάφιση. Γρήγορα εξελισσόμενα και ξαφνικά γεγονότα (πανδημία) αλλάζουν τις ρευστότατες συμμαχίες και συνασπισμούς δυνάμεων. Γεγονότα που επηρεάζουν και επανατοποθετούν όλους τους σχεδιασμούς.
Η πανδημία εντείνει αυτές τις τάσεις, και τώρα όλα τα κέντρα σχεδιάζουν την «επόμενη μέρα». Με τρόπο που να ενδυναμώνουν τη δική τους κυριαρχία, το δικό τους κράτος. Ο καθένας μόνος του, εναντίον όλων, σε πλήρη ανταγωνισμό και πόλεμο.
Ειδικά στον ευρωπαϊκό χώρο, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι διαφαίνεται ήδη η ενίσχυση της απονομιμοποίησης της γερμανοκεντρικής Ε.Ε. Η ένταση Βορρά-Νότου ξεδιπλώνεται ακόμα και μέσα από τη διελκυστίνδα για το ευρωομόλογο. Αλλά και γενικότερα, από το πλήρες ξεγύμνωμα κάθε έννοιας «ευρωπαϊκής αλληλεγγύης», που μοιάζει σήμερα με σύντομο ανέκδοτο, και τον κυνισμό που επιδεικνύει η «ατμομηχανή» του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
3. Τι δείχνει η διαχείριση της πανδημίας διεθνώς
Παρ’ όλες τις προειδοποιήσεις από τμήματα της επιστημονικής κοινότητας ότι είναι στην ημερήσια διάταξη ο κίνδυνος μιας πανδημίας, στην αρχή θεωρήθηκε εσωτερικό ζήτημα της Κίνας. Ο Τραμπ μίλησε για «κινεζικό ιό», ενώ ο Τζόνσον ανοιχτά διαφήμιζε την «ανοσία της αγέλης», δηλαδή τη μαζική νόσηση του πληθυσμού και αναγκαστικά την «εκκαθάριση» των πλέον αδύναμων.
Την ίδια πολιτική, αλλά χωρίς να διαφημίζεται τόσο, ακολούθησαν Γερμανία, Ολλανδία, Αυστραλία και φυσικά οι ΗΠΑ. Η άρνηση κυβερνήσεων να πάρουν δραστικά μέτρα προφύλαξης και αποτροπής της διάδοσης της επιδημίας, παρατηρήθηκε όμως σε όλες σχεδόν τις χώρες ως τάση. Αυτό δεν μπορεί να ερμηνευτεί παρά μόνο με βάση τα ιδιοτελή συμφέροντα των ελίτ που κυβερνούν.
Ο κυνισμός των ελίτ εκφράστηκε με τον πιο κραυγαλέο τρόπο όταν αρνήθηκαν οποιαδήποτε συνεργασία και βοήθεια προς τις πλέον πληττόμενες χώρες. Ακόμα περισσότερο, όταν σκέφτονται να εκμεταλλευτούν την οικονομική τους ισχύ και τη μη διακοπή των δραστηριοτήτων τους, ώστε να προηγηθούν στον ανταγωνισμό προς άλλα κέντρα που θα έχουν εξαντληθεί από τα έκτακτα μέτρα και την καραντίνα. Σκέψεις που συνάντησαν την οργή του κόσμου και ανάγκασαν, με βάση και την τροπή της ίδιας της πανδημίας, στη λήψη ορισμένων μέτρων.
Την ίδια στιγμή, αναδεικνύεται ακόμα ένας διχασμός. Από τη μία, οι χώρες με ισχυρή βιομηχανική παραγωγή, την οποία σε πολλές περιπτώσεις αναδιατάσσουν για την παραγωγή όσων χρειάζονται. Από την άλλη, αυτές που παλεύουν από μειονεκτική θέση για να εξασφαλίσουν τα στοιχειώδη ή γίνονται βορά σε δωρεές (με το αζημίωτο φυσικά) ανερχόμενων μεγάλων δυνάμεων.
Σε κάθε περίπτωση, ο Covid-19 στέκεται ως μεγάλος κατήγορος για ένα έγκλημα που είχε προηγηθεί: Τη γενικευμένη επίθεση στο δημόσιο σύστημα υγείας όπου αυτό υπήρχε και κάλυπτε μεγάλο μέρος των πολιτών. Την τρομερή φτωχοποίηση πληθυσμών και περιοχών. Τη γενική νεοφιλελεύθερη πολιτική περικοπής δημόσιων δαπανών και ενίσχυση της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας», δηλαδή μεγάλων μονοπωλιακών μεγαθηρίων. Τη μεταφορά όλων των πόρων προς πεδία που επέτρεπαν την εκτεταμένη κερδοφορία του κεφαλαίου.
Τελικά, η πραγματική γραμμή για τη διαχείριση του Covid-19 είναι «έχουμε λίγες θέσεις στο σύστημα υγείας, οι υπόλοιποι παρακαλούμε μην διαγνωστείτε, μείνετε σπίτι, ή κι αν νοσήσετε σοβαρά καλύτερα να πεθάνετε εκεί». Στην πράξη, όλοι οι διαχειριστές ξέρουν ότι το υπαρκτό σύστημα υγείας και η δομή του, δεν μπορούν να σηκώσουν μια πανδημία. Επομένως, να κερδηθεί χρόνος, να πλατύνει η καμπύλη, να μην πάρει τεράστιες διαστάσεις, και κυρίως να μην διακοπεί για πολύ καιρό η οικονομική δραστηριότητα.
Οι πλέον κυνικοί βλέπουν ήδη το μετά που αρχίζει από το τώρα. Δηλαδή, τον τρόπο διαχείρισης στους τομείς της οικονομίας, της εργασίας, της κοινωνίας και των διακρατικών σχέσεων στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται.
4. Η Ελλάδα και η πανδημία του Covid-19
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στην Ελλάδα, η πανδημία δεν βρίσκει απλώς μια χώρα σημαδεμένη βαθιά από τις πολιτικές διάλυσης που επιβλήθηκαν για μια δεκαετία. Έρχεται σε μια ιδιαίτερη φάση που χαρακτηρίζεται από την όξυνση της τουρκικής επιθετικότητας, και τελευταία τη χρήση του προσφυγικού ως γεωπολιτικού όπλου με την ανοιχτή προσφυγή σε πολιτικές πληθυσμών.
Η πανδημία όμως αναδεικνύει και πλευρές που σχετίζονται με το ευάλωτο παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Με το τι σημαίνει να στηρίζεται μία οικονομία αποκλειστικά στη «βαριά βιομηχανία του τουρισμού», τις υπηρεσίες και τη λειτουργία ως διαμετακομιστικός κόμβος. Σε τομείς δηλαδή πλήρως εκτεθειμένους στις διακυμάνσεις των παγκοσμιοποιημένων μεταφορικών δικτύων και των αλυσίδων προμήθειας.
Ειδικότερα, πρέπει να διακρίνουμε τρία πεδία. Αυτά που σχετίζονται με την κοινωνία, το κράτος και τον πολιτικό κόσμο.
Η κοινωνία, έχοντας περάσει αρκετές δυσκολίες, «έκτακτες καταστάσεις» και ανατροπές της καθημερινότητας τα τελευταία 10 χρόνια (μνημόνια, capital controls, μεταναστευτική κρίση κ.λπ.) έδειξε ψυχραιμία και αυτοπειθαρχία σε μεγάλο βαθμό. Δεν λείπουν φυσικά τμήματα και περιπτώσεις που κινούνται με ιδιοτέλεια, αντικοινωνικά και ανεύθυνα, αλλά αυτά σε καμιά περίπτωση δεν χαρακτηρίζουν τη γενική στάση και συμπεριφορά. Η διαπίστωση αυτή έχει σημασία και έρχεται να διαψεύσει διάφορες θεωρίες και γενικεύσεις για τον «καθυστερημένο», «παρτάκια» κ.λπ. Έλληνα.
Σχετικά με το κράτος: Οι δομές του ήταν ανέτοιμες και είχαν πληγεί από τις μνημονιακές περικοπές και κατεδαφίσεις. Ιδιαίτερα ο δημόσιος τομέας της υγείας, έντονα αδυνατισμένος, σήκωσε και σηκώνει το κύριο βάρος της αντιμετώπισης χάρη στη στάση του ζωντανού στοιχείου της Υγείας, γιατρούς και νοσηλευτές.
Η επιτροπή επιστημόνων που συγκροτήθηκε χαίρει μιας εκτίμησης (ιδιαίτερα ο επικεφαλής της) αλλά προσπαθώντας να αντιμετωπίσει την κατάσταση με όσα μέσα έχει, δεν αφήνει να ακουστεί η φωνή του προσωπικού των νοσοκομείων και δικαιολογεί πολλές ελλείψεις που εμφανίστηκαν. Δεν πρόβαλαν την απαίτηση επίταξης του ιδιωτικού τομέα. Το μοντέλο αντιμετώπισης της πανδημίας, στηρίχθηκε στην κινεζική πείρα περιορισμού όσο περισσότερο γίνεται της διάδοσης του Covid-19.
Η κυβέρνηση, γνωρίζοντας τις ελλείψεις του δημόσιου τομέα υγείας και αντιλαμβανόμενη ότι θα μπορούσε να υπάρχουν πάρα πολλές απώλειες, δέχθηκε εισηγήσεις για μέτρα. Βέβαια κι αυτά κάπως καθυστερημένα και χωρίς συντονισμό, για παράδειγμα στα αεροδρόμια, στα λιμάνια, στα μέτρα καραντίνας όσων εισέρχονταν στη χώρα. Χωρίς να βάζει καθόλου χέρι στον ιδιωτικό τομέα της υγείας, καμαρώνοντας για ορισμένες δωρεές εφοπλιστών και μεγάλων ομίλων, και χωρίς να έχει δεσμευτεί για το πόσα κονδύλια θα πάνε για την ενίσχυση του μετώπου στα νοσοκομεία, με προσλήψεις, υγειονομικό υλικό, κλίνες σε ΜΕΘ κ.λπ.
Στα πλαίσια των μέτρων που παίρνει, αφήνει απροστάτευτους όσους δουλεύουν ακόμα, και ερωτοτροπεί με την ιδέα να φορτώσει όλα τα βάρη στους εργαζόμενους και τα δικαιώματά τους και να παρουσιάσει τις απολύσεις που θα γίνουν ως αναγκαίες. Η πρότασή της θα είναι «μισή ζωή», δηλαδή μισός μισθός, μισή εργασία, μισή σύνταξη και καθόλου κοινωνικό κράτος, στο όνομα κάποιας «ανασυγκρότησης» μετά την πανδημία.
Ο πολιτικός κόσμος δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να ζητήσει έστω μια συγγνώμη για το χάλι που επέβαλλαν τόσα χρόνια οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές όλων των κυβερνήσεων και τα μνημόνια στη δημόσια υγεία. Αν δεν υπήρχε όλα αυτά τα χρόνια η προσφορά των εργαζόμενων στα νοσοκομεία, ακόμα και των συγγενών των αρρώστων, δεν θα λειτουργούσε σχεδόν τίποτα στον τομέα της υγείας.
Τέλος, κατέρρευσε εντελώς η μικροπολιτική, καθώς ο κόσμος δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για πραγματικές λύσεις, απαντήσεις και πολιτικές ουσίας, γυρίζοντας την πλάτη στον μικροπολιτικό καυγά για το ποιος έκανε τα περισσότερα και ποιος είναι καλύτερος ή λιγότερο κακός από τον άλλον.
5. Ταξική και πολιτική πάλη σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης λόγω της πανδημίας
Η πολιτική και η ταξική πάλη (ως πλούσια και περιεκτική διαδικασία και όχι καρικατούρα, με την απλοϊκή και «δυαδική» μορφή με την οποία εννοείται συνήθως) αναγκαστικά παίρνουν άλλες μορφές σε τέτοιες συνθήκες. Δεν καταργούνται, δεν λείπουν ούτε στιγμή καθώς επενεργεί η πανδημία. Κλασικές μορφές συλλογικής δράσης παραμερίζονται, αφού ο δημόσιος χώρος δεν λειτουργεί με τον συνήθη τρόπο σε αυτές τις συνθήκες. Πολλοί υποστηρίζουν ότι χωρίς δημόσιο χώρο με τη γνωστή του μορφή, δεν μπορεί να υπάρχει πολιτική και ταξική πάλη, αλλά κάνουν λάθος.
Η κατάσταση αλλά και το κράτος έκτακτης ανάγκης περιστέλλουν εκφράσεις του δημόσιου χώρου και της πολιτικής όπως σε συνηθισμένους καιρούς, αλλά συνεχίζει να αποσπάται μια συναίνεση ή να ασκείται ποικιλοτρόπως η πίεση της κοινωνίας, η οποία δεν σταματά να υπάρχει με πολλαπλούς τρόπους, ακόμα και μέσα στα σπίτια. Αναδεικνύονται και εφευρίσκονται άλλες μορφές επικοινωνίας, πίεσης και δράσης. Και βέβαια αλλάζουν οι προτεραιότητες, οι ιεραρχήσεις, τα κύρια μέτωπα και στόχοι.
Ο «κοινός νους» είναι υπαρκτός και δραστήριος στη χώρα μας και δεν έχουμε έναν παθητικοποιημένο πληθυσμό που απλά δέχεται τη μοίρα του και περιμένει πότε θα τον βρει το κακό. Η πλευρά της ενεργοποίησης της κοινωνίας με διάφορες μορφές, όσο κι αν υποσκιάζεται από τον φόβο και τις άλλου είδους ανακατατάξεις μεγάλης κλίμακας, σχετίζεται με δεσμούς αλλά και δίκτυα (κοινωνικο-παραγωγικά) που χτίζονται μέσα σε δύσκολες στιγμές και αξιοποιώντας ενυπάρχοντα στοιχεία και διαδικασίες μέσα σε μια κοινωνία.
Μορφές κοινωνικής παρέμβασης στον δημόσιο χώρο δοκιμάζονται στις παρούσες συνθήκες, και κάποιες άλλες ήδη αναδύονται. Από τις διάφορες μορφές ευγνωμοσύνης και αλληλεγγύης προς όσους βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, την εθελοντική προσφορά ατόμων και ομάδων, μέχρι τις κινήσεις αλληλεγγύης σε μοριακό επίπεδο (πολυκατοικία, γειτονιά κ.λπ.). Οι προσπάθειες αυτές ανοίγουν χαραμάδες για μετασχηματισμούς και σε ευρύτερα πεδία.
Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, είναι ώρα της πολιτικής –αλλά με διαφορετικό τρόπο: Υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον, πρόκειται για θέματα ζωής ή θανάτου, ενώ το πολιτικό πεδίο ισορροπεί στην κόψη του ξυραφιού και όλα είναι πιο ρευστά από πριν. Η συναίνεση, ο έλεγχος και η επιβολή, παίρνουν άλλες μορφές και διαστάσεις.
Η πολεμική φρασεολογία, τα μέτρα περιορισμού των πληθυσμών και η τάση για τον βιοπολιτικό έλεγχο των κοινωνιών, δημιουργούν μεγάλους πειρασμούς για την επιβολή νέων κοινωνικών μοντέλων και μιας εντελώς διαφορετικής καθημερινότητας από δω και πέρα.
Σε πολλές χώρες αναβάλλονται εκλογικές διαδικασίες ή κορυφαίες αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, ενώ έχουν σημειωθεί εξεγέρσεις σε χώρους εγκλεισμού, όπως οι φυλακές. Η «υγειονομική Κατρίνα» δεν πλήττει όλους το ίδιο, ούτε έχουν όλοι τις ίδιες ευκαιρίες για να σωθούν. Δεν αποκλείονται βίαια ξεσπάσματα πολλαπλών κινήτρων. Ήδη, για παράδειγμα, υπάρχουν διεθνώς αναφορές για αντιδράσεις τροφοδοτούμενες από την παύση δραστηριοτήτων της κάθε λογής «παραοικονομίας», η οποία καταγράφει ένα τεράστιο ποσοστό της παγκόσμιας οικονομίας.
Είναι περίοδος εξαγωγής βασικών συμπερασμάτων και δραστηριοποίησης στη βάση αυτών. Είναι αναγκαία: Ένα άλλο μοντέλο πολιτικής, βασισμένο στον δημοκρατισμό και την συμμετοχή των πολιτών. Ένα κοινωνικό μοντέλο όπου οι ιεραρχήσεις και οι προτεραιότητες θα είναι διαφορετικές από αυτές του γερασμένου καπιταλισμού και του κυνηγητού του υπερκέρδους. Χωρίς τους πολυποίκιλους ζουρλομανδύες που επιβάλλει ο χρηματιστικός καπιταλισμός/ιμπεριαλισμός.
Το σενάριο, όμως, δεν γράφει «και τότε βρέθηκε το εμβόλιο, πέρασε η πανδημία, οι κοινωνίες έβγαλαν συμπεράσματα για το πόσο κακός είναι ο νεοφιλελευθερισμός και νέες αξίες κυριάρχησαν ανάμεσα στους ανθρώπους». Αυτά που διακυβεύονται και προετοιμάζονται είναι σοβαρά και σχετίζονται με σχεδιασμούς μεγάλης κλίμακας σε παγκόσμιο επίπεδο. Άρα, και οι διαδικασίες εξαγωγής συμπερασμάτων και αλλαγών, θα αντιμετωπίσουν μεγάλες δυσκολίες και με αυτές θα πρέπει να αναμετρηθούν.
Πρέπει να διασωθούμε, να επιβιώσουμε και να ζήσουμε εν κοινωνία, ως σύνολο, μέσα στην ενότητά του αλλά και με τις αντιθέσεις του. Σήμερα είναι και περίοδος προσφοράς του καθένα για να νικήσει η ζωή και να οικοδομηθεί μια άλλη προοπτική με διαφορετικές προδιαγραφές από αυτές που προετοιμάζουν οι κυνικές διεθνείς ελίτ.
Ο αγώνας για τη ζωή περιλαμβάνει όλους τους τομείς της κοινωνικής δράσης. Οικονομία, εργασία, θεσμοί, πολιτισμός, επιστημονικό πεδίο, ιδεολογία, πολιτική και ταξική πάλη, σχέση ανθρώπου με τη φύση. Γιατί η αλαζονεία, η παρακμή και ο κυνισμός του καπιταλισμού, καταστρέφουν τη ζωή στις περισσότερες μορφές της.
Ο αγώνας για την ζωή και την ανθρωποποίηση του ανθρώπου συνεχίζεται!
