Μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων, λόγω της πανδημίας, θα βγούμε από τα σπίτια μας για να μπούμε σε ένα εφιαλτικό οικονομικά «νέο» κόσμο. Αυτό τον κόσμο περιγράφει, με τα δικά του νούμερα-εκτιμήσεις, το ΔΝΤ στην πρόσφατη έκθεσή του (14/4/2020) για τη διεθνή οικονομία. Η εικόνα που αποκομίζει κάποιος είναι ότι διαμορφώνεται πλέον ένας τεράστιος «λογαριασμός» με αφορμή (αλλά όχι αιτία) την κρίση της πανδημίας. Με δεδομένες τις πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης η προσπάθεια εστιάζεται στο να πληρώσουν τα πλατιά λαϊκά στρώματα και αυτή την κρίση όπως και τις προηγούμενες. Στο παραπάνω πλαίσιο η κατάσταση για την Ελλάδα και το λαό της γίνεται πολύ δυσκολότερη, καθώς προέρχεται από μια δεκαετία μνημονίων με διαλυμένη οικονομία και μη βιώσιμο χρέος εξωτερικό και εσωτερικό.
Εκτιμήσεις τεράστιας οικονομικής κρίσης
Τα νούμερα με τα οποία περιγράφει το μέγεθος της οικονομικής κρίσης το ΔΝΤ είναι σοκαριστικά τόσο σε μέγεθος όσο και συγκριτικά με οτιδήποτε γνωρίζουμε από το μεταπολεμικό παρελθόν. Μπορεί η κρίση του 2008 να είχε μέχρι τώρα χαρακτηριστεί ως η σοβαρότερη μετά την κρίση του 1929 και η δεύτερη χειρότερη όλων των εποχών, όμως η παρούσα φαίνεται ότι θα είναι πολύ χειρότερη ακόμα και αν κρατήσει μόνο για το 2020.
Σημειώνουμε ότι με αφορμή την έκθεση του ΔΝΤ διαμορφώνονται διάφορα σενάρια για το μέγεθος της κρίσης. Είναι πιθανό στην πορεία οι παρούσες προβλέψεις να αποδειχθούν αισιόδοξες συγκριτικά με το τι πραγματικά θα συμβεί. Το ίδιο το ΔΝΤ εκτιμά ότι υπάρχει ακραία αβεβαιότητα στις εκτιμήσεις για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας καθώς υπάρχουν παράγοντες που δεν μπορούν να προβλεφθούν όπως η εξέλιξη της πανδημίας, η αποτελεσματικότητα των μέτρων στον περιορισμό μετάδοσης κ.λπ. Σύμφωνα με έκθεση της Morgan Stanley, εκτιμάται ως σοβαρό ενδεχόμενο η δημιουργία νέου κύματος οικονομικής ύφεσης λόγω έξαρσης του ιού στο διάστημα Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2020 και η διατήρησή του μέχρι την Άνοιξη του 2021 όταν αναμένεται να έχει βρεθεί κάποιο εμβόλιο. Μάλιστα το μέγεθος της ύφεσης που σημειώνεται σταδιακά είναι τόσο ισχυρό που ακόμα και οι ειδικοί αναλυτές αποτυγχάνουν θεματικά να «πέσουν μέσα» κάθε φορά που δημοσιεύονται στοιχεία στις ΗΠΑ. Σε όλες τις περιπτώσεις οι εκτιμήσεις των αναλυτών αποδείχθηκαν πολύ «αισιόδοξες» συγκριτικά με τα αρνητικά στοιχεία που ανακοινώθηκαν.
Στον σημερινό πολυπολικό κόσμο, με έντονα στοιχεία γεωπολιτικής αντιπαράθεσης την τελευταία πενταετία, η διαδικασία της κρίσης εκτός από οικονομικά αποτελέσματα θα παράξει και σημαντικά γεωπολιτικά αποτελέσματα και ανακατατάξεις της παγκόσμιας ισχύος
Σύμφωνα με το βασικό σενάριο του ΔΝΤ η μείωση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά το 2020 προβλέπεται στο -3,0%, η οποία είναι πολλαπλάσια μεγαλύτερη από τη μείωση του ΑΕΠ στην κρίση του 2008 (-0,6% το 2009), όπως φαίνεται και στο σχετικό πίνακα. Η μείωση το 2020 στην Ευρωζώνη προβλέπεται -7,5% και στις ΗΠΑ -5,9%. Σε Γερμανία και Γαλλία το ΑΕΠ προβλέπεται να μειωθεί κατά -7%. Ακόμα και στις αναπτυσσόμενες χώρες που δεν είχαν υποστεί πραγματική μείωση το 2008, για το 2020 προβλέπεται -1%. Στην Κίνα το 2020 το ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 1,2% και 9,2% το 2021 και στην Ινδία κατά 1,9% το 2020 και 7,4% το 2021. Μπορεί η μείωση αυτή να αφορά μόνο ένα έτος, με σημαντική ανάκαμψη το επόμενο, όμως, ακόμα και αν όλα πάνε σύμφωνα με τις προβλέψεις, το ΑΕΠ στην Ευρωζώνη στο τέλος του 2021 θα είναι μικρότερο κατά -3,2% από το αντίστοιχο του 2019 και στις ΗΠΑ κατά -1,5%.
Στις συνθήκες αυτής της πρωτοφανούς ύφεσης η ανεργία προβλέπεται να εκτοξευθεί στα ύψη. Στην Ευρωζώνη και τις ΗΠΑ θα φτάσει το 10,4% από 7,6% και 3,7% αντίστοιχα το 2019 και θα μειωθεί το 2021 καθώς η οικονομία προβλέπεται να ανακάμψει. Και στον τομέα της ανεργίας τα ποσοστά προβλέπονται σαφώς δυσμενέστερα σε σχέση με την κρίση του 2008.
Χρηματοπιστωτικοί κίνδυνοι και φόβοι για κοινωνικές αναταραχές
Η έκθεση επίσης επισημαίνει του κινδύνους και τα προβλήματα στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και ιδιαίτερα τα προβλήματα των τραπεζών όταν μάλιστα δεν έχουν ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια. Οι ζημιές που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι τράπεζες αφορούν στην ουσία όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων τους (δάνεια ιδιωτών, επιχειρήσεων, τίτλοι χρηματαγορών, ειδικότεροι τομείς και κλάδοι οικονομίας όπως πετρέλαιο, ακίνητα κ.λπ.).
Τέλος το ΔΝΤ εκτιμά-φοβάται για επερχόμενες κοινωνικές αναταραχές σαν αποτέλεσμα των οικονομικών επιπτώσεων της παρούσας οξύτατης κρίσης. «Οι πολιτικές αποφάσεις και τα περιοριστικά μέτρα που έχουν ληφθεί προκειμένου να μετριαστούν οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού μπορεί να οδηγήσουν σε “νέα κύματα κοινωνικών αναταραχών” στον κόσμο». «Αν τα μέτρα στήριξης κριθούν ανεπαρκή για τον μετριασμό της κρίσης που προκαλεί ο κορωνοϊός και των οικονομικών επιπτώσεών της, ή αν κριθούν άδικα και ότι ευνοούν τους πλούσιους ή τις πολυεθνικές, θα μπορούσαν να προκληθούν εκτεταμένες διαδηλώσεις».
Ισχυρές ανακατατάξεις ισχύος
Η παγκόσμια οικονομία έχει μπει σε μια διαδικασία ύφεσης η οποία ακόμα και αν εξελιχθεί όπως μέχρι τώρα προβλέπεται, για μικρό χρονικό διάστημα που θα επηρεάσει μόνο το 2020 και από το 2021 θα υπάρξει ανάκαμψη, είναι σαφώς μεγαλύτερη-οξύτερη εκείνης του 2008. Αν συμπεριληφθούν και οι παράγοντες της μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας από τα αρχικώς εκτιμώμενα και ενδεχόμενα της μεγαλύτερης έντασης της κρίσης τότε βαδίζουμε σε ένα σενάριο που δεν θα μπορεί να συγκριθεί με όσα γνωρίζουμε για το σύγχρονο αναπτυγμένο μεταπολεμικό κόσμο. Σε κάθε περίπτωση σε ένα πολυπολικό κόσμο, με έντονα στοιχεία γεωπολιτικής αντιπαράθεσης την τελευταία πενταετία, η όλη διαδικασία της κρίσης εκτός από οικονομικά αποτελέσματα θα παράξει και σημαντικά γεωπολιτικά αποτελέσματα. Σημειώνουμε ότι η Κίνα θα μπορέσει να μειώσει σημαντικά την απόσταση που την χωρίζει ακόμα από τις ΗΠΑ σε επίπεδο ΑΕΠ όπως θα δουν βελτίωση της θέσης τους και άλλες οικονομικά αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Ινδία και Ινδονησία, που προβλέπεται να παίξουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία τα επόμενα 20 και πλέον έτη.
Στην Ευρωζώνη η κρίση θα έχει την πιο έντονη μορφή της συγκριτικά με όλο τον υπόλοιπο αναπτυγμένο κόσμο, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι θα περιοριστεί ανάλογα και η «βαρύτητά» της. Μπορεί οι χώρες του Νότου Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα (-9,1%, -7,2%, -10,0% αντίστοιχα) να έχουν μεγαλύτερη μείωση από τις χώρες του Βορρά και βραδύτερη ανάκαμψη αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι τελευταίες θα περάσουν ανώδυνα (-7% για Γερμανία και Ιταλία). Με δεδομένα τα προβλήματα που προϋπήρχαν για τη δομή, τις πολιτικές και το τι εξυπηρετούσε αυτή η γερμανοκρατούμενη Ε.Ε. η παρούσα κρίση έχει ανοίξει ήδη ένα νέο πεδίο αντιθέσεων που μπορεί να εξελιχθεί σε ισχυρές αντιπαραθέσεις, με άγνωστα αποτελέσματα. Το θέμα της έκδοσης των «κορωνο-ομολόγων» είναι ένα πρώτο δείγμα. Να θυμίσουμε ότι η προηγούμενη κρίση που ξεκίνησε το 2008 κατέληξε στο οριστικό Brexit.
Τέλος, στον πίνακα συμπεριλάβαμε και τα στοιχεία για την Ελλάδα που δείχνουν ότι η κατάσταση στη χώρα μας θα είναι σαφώς πιο δύσκολη. Στο επόμενο φύλο θα προχωρήσουμε σε σχολιασμό για την κατάσταση στην Ελλάδα.
