Η Νότια Αφρική συγκαταλέγεται στους ιδρυτές της ομάδας BRICS, είναι μέλος του G20 και αποτελεί μια ορατή περιφερειακή πολιτική και οικονομική δύναμη. Την ίδια στιγμή χαρακτηρίζεται από ακραίες ανισότητες: η ανεργία ξεπερνά το 35% και το 60% ζει σε συνθήκες φτώχειας, ενώ το πλουσιότερο 10% συγκεντρώνει άνω του 70% του πλούτου. Αυτό εξηγείται: η αποικιακής προέλευσης λευκή μειοψηφία μπορεί να έχασε την πολιτική εξουσία πριν τρεις δεκαετίες, όταν κατέρρευσε επιτέλους το ρατσιστικό καθεστώς του απαρτχάιντ, όμως διατήρησε τον πλούτο που συγκέντρωνε επί αιώνες υποδουλώνοντας τους αυτόχθονες και καταληστεύοντας τη χώρα τους. Μέχρι σήμερα ελέγχει σχεδόν όλους τους τομείς της οικονομίας, και κατέχει τη συντριπτική πλειοψηφία των εύφορων γαιών…
Οι εκλογικές αναμετρήσεις σε μια τόσο αντιφατική αλλά και επιδραστική χώρα συγκεντρώνουν πάντα διεθνή προσοχή. Φέτος ακόμη περισσότερο, καθώς οι δημοσκοπήσεις υποδείκνυαν ότι για πρώτη φορά το ιστορικό Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο (ANC) θα απωλέσει την απόλυτη πλειοψηφία. Κι αυτό εξηγείται: το ANC μπορεί να κατάργησε το απαρτχάιντ, αλλά ταυτόχρονα «τα βρήκε» με τη λευκή μειοψηφία. Τα ανώτερα στρώματά του πλούτισαν κι αυτά, βουτώντας στη διαφθορά και εφαρμόζοντας όλο και πιο νεοφιλελεύθερες πολιτικές σε βάρος της κοινωνικής βάσης τους. Η εμφάνιση του κόμματος EFF (Μαχητές της Οικονομικής Ελευθερίας), το οποίο βγήκε μέσα από τα σπλάχνα της ριζοσπαστικοποιημένης νεολαίας του ANC το 2013, επιτάχυνε τη φθορά των κυβερνώντων. Η τελευταία διάσπαση του ANC (που πήρε την ονομασία της παλιάς στρατιωτικής πτέρυγάς του: ΜΚ, «Δόρυ του Έθνους») αναμενόταν να δώσει τη χαριστική βολή στην κάποτε αδιαμφισβήτητη παντοκρατορία του κόμματος που καθοδηγούσε ο θρυλικός Μαντέλα.
Όλα αυτά πράγματι συνέβησαν: βάσει των μέχρι τώρα καταμετρημένων ψήφων το ANC (που πριν 20 χρόνια έπαιρνε σχεδόν 70%, και το 2019 παρέμενε ισχυρότατο με 57,5%), τώρα κατρακυλά στο 42%. Η «κεντρώα» αξιωματική αντιπολίτευση (DA), στην οποία στεγάζεται πολιτικά και η πλειοψηφία των λευκών, αποσπά 23% (από 20,8% το 2019). Το EFF, παρά τις τεράστιες συγκεντρώσεις που πραγματοποίησε [βλ. φωτογραφία] δημιουργώντας προσδοκίες ότι θα ενισχυθεί κι άλλο (το 2019 είχε εκτιναχθεί στο 10,8%), περιορίζεται στο 10%. Μια βασική αιτία είναι ότι δεν αποτελούσε πια τη μοναδική διέξοδο των δυσαρεστημένων από το ANC: το νέο κόμμα ΜΚ παίρνει γύρω στο 12%, και αναμένεται να πρωταγωνιστήσει στις μετεκλογικές διεργασίες. Να σημειωθεί ότι 3 μικρά δεξιά και ακροδεξιά κόμματα της λευκής μειοψηφίας απέσπασαν συνολικά ένα όχι ευκαταφρόνητο 5%, ενώ 2 συντηρητικά κόμματα των μαύρων έλαβαν 4%. Μια τελευταία επισήμανση αφορά τη χαμηλή συμμετοχή, άλλη μια συνέπεια της διάψευσης των προσδοκιών: ενώ στις δύο πρώτες μετα-απαρτχάιντ εκλογές προσέγγιζε το 90%, το 2019 είχε κατρακυλήσει στο 66%, ενώ τώρα περιορίζεται στο 59%.
