του Θοδωρή Μακρίδη*
Η συμμετοχή μου στο Συνέδριο «Το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας στην τροχιά του 21ου αιώνα» αποτελεί μια πράξη ευθύνης και πίστης πως η συζήτηση για το μέλλον του τόπου περνά μέσα από την κατανόηση του ιστορικού του βάθους αλλά είναι παράλληλα και μια ευκαιρία ουσιαστικής συμβολής σε έναν διάλογο που ξεπερνά τα όρια της συγκυρίας και αγγίζει την ίδια την ψυχή του ελληνισμού.
Το Συνέδριο αυτό δεν περιορίζεται στην ανάλυση της κρίσης των θεσμών· επιχειρεί να θέσει στο προσκήνιο το υπαρξιακό ερώτημα: ποιοι είμαστε, πού ανήκουμε και ποια Ελλάδα θέλουμε να υπάρξει στον 21ο αιώνα. Επίσης επιχειρεί να αναμετρηθεί με τις βαθύτερες αιτίες της κρίσης ταυτότητας, συνοχής και προσανατολισμού της χώρας, και γι’ αυτό θεωρώ πως η παρουσία του Ποντιακού Ελληνισμού σε αυτή τη συζήτηση είναι όχι μόνο αναγκαία, αλλά επιβεβλημένη.
Η παρουσία μου στο εργαστήριο, με θέμα «Ο οικουμενικός ελληνισμός σήμερα», έχει στόχο να αναδείξει ότι ο ελληνισμός δεν περιορίζεται στα στενά γεωγραφικά όρια του ελλαδικού κράτους. Υπάρχει, επιμένει και δημιουργεί εκτός συνόρων – από τη Μαύρη Θάλασσα και τη Βόρειο Ήπειρο ως την Κύπρο, τη Γεωργία και τη Μέση Ανατολή. Είναι ένας υπαρκτός ελληνισμός που, παρά τις διώξεις, τις μετακινήσεις και τις γενοκτονίες, κατόρθωσε να διατηρήσει τη γλώσσα, τη μνήμη και την πολιτισμική του ταυτότητα.
Με την ομιλία μου, «Ο Πόντος που μιλά ακόμη: οι φωνές της Ανατολής και η μνήμη της ταυτότητας», επιδιώκω να φέρω στο φως τους ποντιόφωνους και εξισλαμισμένους πληθυσμούς της σημερινής Τουρκίας – ζωντανά τεκμήρια μιας ανθεκτικής μνήμης που συνεχίζει να ψιθυρίζει ελληνικά. Η ύπαρξή τους μέσα από αιώνες βίαιης μεταβολής μας υπενθυμίζουν ότι η ταυτότητα δεν είναι μουσειακό αντικείμενο αλλά ζωντανός οργανισμός, ικανός να επιβιώνει. Θέλω να θέσω στο τραπέζι τη συζήτηση για το πώς αυτή η «φωνή του Πόντου» μπορεί να εμπλουτίσει τον σύγχρονο ελληνικό αυτοπροσδιορισμό, συνδέοντας τη μνήμη με το παρόν και ανοίγοντας δρόμους προς μια πραγματικά οικουμενική συνείδηση του ελληνισμού.
Ακόμα θέλω να δείξω ότι οι γενοκτονίες δεν είναι «εθνικιστικό» θέμα, αλλά ανθρώπινο, ιστορικό, νομικό και πολιτικό ζήτημα που αφορά την ίδια τη δημοκρατική μας συνείδηση. Στην Τουρκία, άλλωστε, όσοι μιλούν σήμερα για τη γενοκτονία των Ελλήνων ή των Αρμενίων θεωρούνται ριζοσπάστες προοδευτικοί, όχι ακροδεξιοί· στην Ελλάδα, αντιθέτως, η συζήτηση αυτή συχνά δαιμονοποιείται. Αυτό το παράδοξο πρέπει να μας προβληματίσει. Οφείλουμε να ξεπεράσουμε τα στερεότυπα που θέλουν τα ζητήματα της ταυτότητας και της ιστορικής δικαίωσης να ανήκουν αποκλειστικά στη «δεξιά» ή να είναι ταμπού για την Αριστερά. Η μνήμη και η δικαιοσύνη δεν έχουν ιδεολογικό πρόσημο – είναι υπόθεση πολιτισμού και ανθρωπιάς.
Η δική μου συμμετοχή, επομένως, είναι μια πρόσκληση για ανοιχτό, έντιμο και οικουμενικό διάλογο καθώς πιστεύω πως η αναζήτηση απαντήσεων στο υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας περνά αναγκαστικά μέσα από τη συμφιλίωση με τις ιστορικές μας συνέχειες. Για να ακούσουμε ξανά τις φωνές της Ανατολής και, μέσα από αυτές, να ξαναβρούμε τη δική μας.
* Ο Θοδωρής Μακρίδης είναι Ιδ. Υπάλληλος, μέλος του Δ.Σ. της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος και Πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Κορυδαλλού-Νίκαιας. Συμμετέχει στο 2ο Συνέδριο και συγκεκριμένα στο εργαστήριο με θέμα «Ο οικουμενικός ελληνισμός σήμερα – προοπτικές», και η παρέμβασή του έχει τίτλο «Ο Πόντος που μιλά ακόμη: Οι φωνές της Ανατολής και η μνήμη της ταυτότητας».
