Ο αρχικός στόχος, που είχε τεθεί ως σημαία του σχεδιασμού της κυβέρνησης, για επίτευξη ανοσίας στη χώρα μας, μέσα στο καλοκαίρι, αποδεικνύεται ανεφάρμοστος. Παρά το γεγονός πως πλέον δεκάδες χιλιάδες συμπολίτες μας προσέρχονται καθημερινά στα εμβολιαστικά κέντρα, η εμβολιαστική κάλυψη αγγίζει τo 28,3% (46,2% έχουν λάβει την πρώτη δόση), κινούμενη κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Τώρα μιλάνε για μερική ανοσία, κατεβάζοντας τον πήχη από το 70% πλήρως εμβολιασμένων στο 50% μερικώς εμβολιασμένων.
Στο έδαφος αυτής της πραγματικότητας, και ακολουθώντας την τάση που εμφανίζεται και σε άλλες χώρες της Ε.Ε., φουντώνει, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης, η συζήτηση για την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού εναντίον του Covid-19 εν όψει και της διεύρυνσης σε διάφορους τομείς της εφαρμογής του υγειονομικού πιστοποιητικού. Επιστρατεύεται ο ίδιος ο πρωθυπουργός για να νουθετήσει τους πολίτες, και να τους δελεάσει με ένα πλέγμα «διευκολύνσεων» μόνο για εμβολιασμένους. Το βλέμμα τους είναι στραμμένο στον τουρισμό –και τη μέχρι στιγμής μουδιασμένη τουριστική κίνηση που πιθανά να τιναχτεί στον αέρα αν υπάρξει υποχώρηση της πορείας ανάσχεσης της πανδημίας–, αλλά και στο προσεχές φθινόπωρο, με τους ειδικούς να μην αποκλείουν ένα τέταρτο κύμα της πανδημίας.
Κανονικότητα: Προνόμιο ή δικαίωμα
Αντί να αναθεωρήσουν τη στρατηγική τους που παρουσίασε τον συνδυασμό οριζόντιου λοκντάουν και μαζικού εμβολιασμού, ως μονόδρομο, αποκλείοντας και λοιδορώντας όποια άλλη πρόταση, οι κυβερνητικοί παράγοντες έρχονται να ρίξουν την ευθύνη και πάλι στους πολίτες. Τώρα στο στόχαστρο μπαίνουν οι ανεμβολίαστοι, που εμποδίζουν την επιστροφή στην κανονικότητα. Κάπως έτσι θα υποχρεωθούν για τον εμβολιασμό, υγειονομικοί, εκπαιδευτικοί και αργότερα άλλοι εργασιακοί κλάδοι, αλλά και οι φοιτητές για να ξανανοίξουν τα πανεπιστήμια ή ακόμη και οι μαθητές για την εκκίνηση της σχολικής χρονιάς.
Μητσοτάκης και Άδωνις, ρίχνουν το μπαλάκι στην αυτορρύθμιση της αγοράς μάλιστα, και στους καταστηματάρχες που θα μπορούν να μη δέχονται ανεμβολίαστους πελάτες, ή σε εργοδότες που θα μπορούν να απολύουν ανεμβολίαστους υπαλλήλους. Όλα αυτά ενώ επί ένα χρόνο οι μαζικοί χώροι εργασίας, χωρίς πρωτόκολλα και ελέγχους, μετατράπηκαν σε χώρους υπερμετάδοσης του ιού, και η αγορά μόλις τώρα προσπαθεί να συνέλθει από το λοκντάουν διαρκείας.
Κάπως έτσι θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες, που εδώ και ένα χρόνο έχουν ανασταλεί, στο όνομα της πανδημίας, θα επανέλθουν μόνο ως προνόμιο προς όσους τυχαίνει να συμβαδίζουν με τις κυβερνητικές και τις επιστημονικές αποφάσεις. Η νέα κανονικότητα που τώρα διαφημίζουν, είναι μια κανονικότητα, πολλαπλών ταχυτήτων και αποκλεισμών. Ντυμένη με υγειονομικό μανδύα, η κοινωνική περιθωριοποίηση θα αποτελεί βασικό εργαλείο κοινωνικής μοντελοποίησης.
Η όποια διέξοδος μπορεί να αναζητηθεί πέρα και σε σύγκρουση με όσους βλέπουν την πανδημία ως ευκαιρία. Δεν είμαστε στην ίδια πλευρά οι λαοί και οι πολύμορφες και πολυπλόκαμες ελίτ
Άρνηση/υποχρεωτικότητα: Υπέρβαση του διπόλου
Για ακόμη μια φορά ο κυβερνητικός λόγος, ποντάρει στον διχασμό της κοινωνίας. Από κοντά και οι ειδικοί, που επιδιώκουν να επιβληθούν αντί να πείσουν την κοινωνία, αποσιωπώντας τις αντιφάσεις και τα λάθη τους, βάζοντας πλάτη ακόμη και σε εξόφθαλμα παράλογες κυβερνητικές αποφάσεις. Ο τηλεοπτικός αστέρας-καθηγητής κ. Βασιλακόπουλος εκφράζει καθαρά την άποψη αυτή. Τι το επιστημονικό άραγε έχουν εκφράσεις όπως: «το επίπεδο μόρφωσης παίζει σημαντικό ρόλο στην αποδοχή του εμβολίου» και όσοι δεν εμβολιάζονται «χρίζουν ψυχολογικής θεραπείας». Μοναδικό περιεχόμενο της πολιτικής διαχείρισης που προσπαθεί να επιβληθεί ως επιστημονικός μονόδρομος, έχει σαν βασικό στοιχείο τον φόβο, την αποδυνάμωση της κοινωνίας, το πατρονάρισμα και την επιβολή.
Το δίπολο άρνηση/υποχρεωτικότητα, που εκφράστηκε, με τα αναποτελεσματικά καθολικά λοκντάουν και τη στοχοποίηση όσων είχαν άλλη οπτική για την κρατική διαχείριση ως αρνητές, λειτούργησε από την αρχή της πανδημίας ως βασικό εργαλείο κατακερματισμού της κοινωνίας. Αυτά τα αδιέξοδα δίπολα, αποδυναμώνουν τις άμυνες της κοινωνίας και βλάπτουν σοβαρά την υγεία και την ποιότητα της δημοκρατίας μας. Η επένδυση στον φόβο, επιβάλει το κράτος και τις ελίτ –πολιτικές, οικονομικές, επιστημονικές–, ως τους απόλυτους ρυθμιστές της ζωής μας, αφού κάθε πτυχή αυτής δεν είναι παρά μια παραχώρησή τους, και κάθε αμφισβήτηση θεωρείται εσχάτη προδοσία και πρέπει να απομονώνεται.
Τα παραπάνω δεν λέγονται για να αποθεώσουν την ατομική ελευθερία κόντρα στη συλλογική έκφραση των κοινωνιών και των οργανωμένων θεσμών τους, όπως είναι τα κράτη και οι διακρατικοί θεσμοί. Το αντίθετο μάλιστα. Είναι παράλογο οι κυβερνήσεις που επένδυσαν στην «ατομική ευθύνη» αρνούμενες να πάρουν οποιοδήποτε μέτρο που να αυξάνει την ανθεκτικότητα των κοινωνιών και όσοι επέβαλαν τα λοκντάουν ως εργαλεία επιβολής επί της κοινωνίας να εμφανίζονται σήμερα ως προστάτες του κοινού καλού. Και να διαφημίζουν τα εμβόλια και τα «πράσινα πιστοποιητικά» ως απόδειξη κοινωνικής αλληλεγγύης. Μερίδα των ελίτ αποφάσισε να «πουλήσει» υγειονομική ασφάλεια για την «εποχή των πανδημιών», να δημιουργήσει τους ελεγχόμενους χώρους ελευθερίας της οικονομίας, να ορίσει νέα πεδία περιθωριοποίησης και κατακερματισμού των κοινωνιών. Αυτό που μέχρι στιγμής καταφέρνει, είναι να διατηρεί τον πλανήτη σε καταστολή επί σχεδόν ενάμιση χρόνο, και να στρώνει το έδαφος για τους μετασχηματισμούς της «Μεγάλης Επανεκκίνησης».
Η όποια διέξοδος μπορεί να αναζητηθεί πέρα και σε σύγκρουση με όσους βλέπουν την πανδημία ως ευκαιρία. Δεν είμαστε στην ίδια πλευρά οι λαοί και οι πολύμορφες και πολυπλόκαμες ελίτ. Διέξοδος για τις κοινωνίες είναι η ενίσχυση της αυτονομίας και της ανθεκτικότητας τους, η αμφισβήτηση του γιγαντισμού και της επιτάχυνσης που επιβάλει η οικονομία καταστρέφοντας τη φύση και θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία και τη ζωή των ανθρώπων, ορίζοντας μια νέα σχέση των κοινωνιών με την επιστήμη, που θα βασίζεται στη διάχυση της γνώσης και τη χειραφέτηση και όχι στη μετατροπή της δεύτερης σε σύγχρονο ιερατείο της εξουσίας. Κάτι τέτοιο ίσως να μοιάζει ουτοπικό και μακρινό, ίσως να φαίνεται υπεκφυγή απέναντι στις άμεσες απαντήσεις που απαιτούνται σήμερα, αποτελεί όμως μονόδρομο αν θέλουμε κάποτε να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο ενός συστήματος που κάθε φορά παρουσιάζει τον εαυτό του ως μοναδικό εγγυητή απέναντι σε ασφυκτικά προβλήματα που το ίδιο έχει δημιουργήσει.
