Στο κατώφλι της οικονομικής κρίσης, οι πρώτες εκτιμήσεις για την ελληνική αγορά του βιβλίου ήταν αισιόδοξες, γιατί να μην μπορεί και η δική μας αγορά να δείξει το δυναμισμό και τις αντιστάσεις των ξένων;
Τα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό ήταν ενθαρρυντικά: οι πωλήσεις στις ΗΠΑ παρουσίαζαν αύξηση μέχρι και το Σεπτέμβριο του 2009 της τάξης του 7%, ενώ ένα ακόμη πιο αισιόδοξο 8% ερχόταν από αντίστοιχη έρευνα της Γαλλίας και ένα 2,7% από τη Βρετανία. Εκτιμήσεις για μια οριακή, έστω αύξηση, αλλά πάντως αύξηση, έκανε και η Ομοσπονδία των Γερμανών εκδοτών.
Εκτός, όμως, αυτών των μηνυμάτων, στο κλίμα αισιοδοξίας συνηγορούσε και η εκδοτική έκρηξη του 2007, με πληθώρα νέων τίτλων, προφανώς ο περιορισμός της παραγωγής κατά 2% το 2008 ήταν μια αμελητέα ένδειξη, αλλά και κυρίως το ότι οι εκδότες (οι μεγάλοι εκδότες) δημοσιοποιούσαν σταθερά αυξανόμενη κερδοφορία. Μάλιστα, ένας από τους αρκετά αισιόδοξους, επικεφαλής εκδοτικού οίκου, δήλωνε πριν λίγους μήνες στον τύπο:
«Το αναγνωστικό κοινό στην Ελλάδα μπορεί να δέχεται πιέσεις, να μη διευρύνεται θεαματικά, αλλά παραμένει ένα κρίσιμο μέγεθος με σταθερή αναγνωστική συμπεριφορά».
Τα όσα μεσολάβησαν από τότε δεν επιβεβαίωσαν αυτές τις εκτιμήσεις. Η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία το Δεκέμβριο μέτρησε κάμψη των πωλήσεων των βιβλιοχαρτοπωλείων κατά 8,3%, ενώ οι ίδιοι οι εκδότες υπολόγιζαν τις απώλειές τους κατά 10%, τουλάχιστον στην περίοδο των γιορτών.
Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας, Χ. Μπαρμπουνάκης, δήλωνε στον Αγγελιοφόρο ότι τα βιβλιοπωλεία της Θεσσαλονίκης απώλεσαν 10%-15% των πωλήσεών τους τη συγκεκριμένη περίοδο, σε σύγκριση πάντα με την αντίστοιχη του 2008. Εκτιμούσε, δε, ότι «η πτώση αυτή ήταν αναμενόμενη και θα υπάρχει και συνέχεια…».
Εκτός από τις στατιστικές ενδείξεις, ωστόσο, κάποια πολύ πρόσφατα γεγονότα και εντεινόμενες φήμες περιγράφουν μια αγορά που βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με τα συμπτώματα της κρίσης, και μάλιστα με κάποιες από αυτές να απειλούν με πιο μακροπρόθεσμη επίπτωση.
Έχουμε, λοιπόν, και λέμε:
– Έβαλε λουκέτο ή πρόκειται σύντομα να βάλει εκδοτικός οίκος «μικρομεσαίου» προφίλ, αλλά με προδιαγραφές πολύ σοβαρής παραγωγής.
– Ακούγεται το ίδιο, επιμόνως το τελευταίο διάστημα, για ένα από τα «βαριά» παραδοσιακά ονόματα της αγοράς.
– Ένας ακόμη εκδοτικός οίκος με ειδίκευση στο δοκιμιακό – ιστορικό βιβλίο και τις μεταφράσεις ξένων τίτλων έχει αναρτήσει πωλητήριο.
– Αρκετές επιχειρήσεις έρχονται καθημερινά αντιμέτωπες με τις αντοχές τους, υιοθετώντας πολιτικές περικοπής του κόστους τους και, δυστυχώς, της ποιότητάς τους.
Την ίδια ώρα, στην «ατζέντα» έχουν μπει οι απολύσεις εργαζομένων, από εκδοτικούς οίκους και βιβλιοπωλεία (υπάρχουν τουλάχιστον τρεις πρόσφατες περιπτώσεις επιχειρήσεων), ενώ μεγάλο βιβλιοπωλείο της Αθήνας «πρότεινε», πρόσφατα, στους υπαλλήλους του «ελαστικό» ωράριο εργασίας. Ένα ακόμα «σύμπτωμα» είναι η αύξηση των τίτλων στο περίπτερο που είχαν, ούτως ή άλλως, σταθερά ανερχόμενο ρυθμό τα τελευταία χρόνια. Πλέον, το φαινόμενο τείνει να προσλάβει διαστάσεις σούπερ μάρκετ, με πλεονέκτημα την πολύ φτηνή εκτύπωση (εκτός ελληνικής αγοράς)και επίσης, με έντονη διαφήμιση, free διανομή και προφανείς συνέπειες στον ανταγωνισμό…
